ბაქტერიები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
როდესაც მე ვკითხულობდი თვალში მომხვდა ერთი რაღაც:- აი ეს "100 ზე,, და მე ეს ასე გავასწორე "100-ზე,,
No edit summary
ხაზი 34:
ბაქტერიების შემსწავლელ მეცნიერებას [[ბაქტერიოლოგია]] ეწოდება. იგი [[მიკრობიოლოგია|მიკრობიოლოგიის]] განშტოებას წარმოადგენს.
 
ბაქტერიები [[დედამიწა]]ზე ყველგან არსებობს — მიწაში, მჟავე ცხელ წყაროებში, რადიოაქტიურ ნარჩენებში, ზღვის წყალში და დედამიწის წიაღში. ჩვეულებრივ, [[ნიადაგი]]ს ყოველი [[გრამი]] 40 მილიონამდე ბაქტერიას შეიცავს, მტკნარი წყლის ყოველი მილილიტრი — მილიონს. მსოფლიოში სავარაუდოდ ხუთი [[ნონილიონი]] (5x10<sup>30</sup>) ბაქტერიაა <ref>Whitman W, Coleman D, Wiebe W (1998). [http://www.pnas.org/cgi/content/full/95/12/6578 "Prokaryotes: the unseen majority"], ''Proc Natl Acad Sci USA'', v.95(12), pp 6578-83, PMID 9618454</ref>. ბაქტერიები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ ნივთიერებათა ცვლაში დედამიწაზე. ატმოსფერული ჰაერის აზოტის ფიქსაცია, მაგალითად, მთლიანად ბაქტერიებზეა დამოკიდებული. მრეწველობაში ბაქტერიები გამოიყენება ისეთ პროცესებში, როგორიცაა საკანალიზაციო წყლების გაწმენდა, ყველის და სხვა რძის პროდუქტების წარმოება.
 
ბაქტერიული უჯრედების რაოდენობა ადამიანის სხეულში 10-ჯერ აღემატება საკუთრივ ადამიანის უჯრედების რაოდენობას. განსაკუთრებით ბევრია ბაქტერიები [[კანი|კანზე]] და კუჭ-ნაწლავში. ამ ბაქტერიების დიდი უმრავლესობა ადამიანისთვის უსაფრთხოა, ზოგიერთი იმუნური სისტემისთვის სასარგებლოც კია, თუმცა არსებობს პათოგენური ბაქტერიებიც, რომლებიც იწვევენ ისეთ დაავადებებს, როგორიცაა [[ქოლერა]], [[სიფილისი]], [[კეთრი]], [[შავი ჭირი]], [[ციმბირული წყლული]]. ყველაზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე [[რესპირატორული დაავადებები|რესპორატორულ]] ბაქტერიულ დაავადებებს მიაქვს. მარტო [[ტუბერკულოზი]]თ ყოველწლიურად 2 მილიონი ადამიანი იღუპება. ბაქტერიული დაავადებების სამკურნალოდ [[ანტიბიოტიკები]] გამოიყენება, თუმცა მათი ფართო გამოყენების შედეგად ბაქტერიები ანტიბიოტიკებისადმი მდგრადები ხდებიან და მათთან ბრძოლისათვის მუდმივად ახალი ანტიბიოტიკების მოძიებაა საჭირო.
ხაზი 45:
==მტაცებლები==
 
გარკვეული სახეობა ბაქტერიებისა კლავს და შემდეგ მოიხმარს სხვა მიკროორგანიზმებს. ამ სახეობას ეწოდება მტაცებელი ბაქტერია. მათში შედიან ისეთი ორგანიზმები, როგორიცაა  ''{{lang-la|Myxococcus xanthus}}'' (გრამ-უარყოფითი). ეს ბაქტერია აყალიბებს რაღაც გარკვეული ჯგუფის უჯრედებს, რომლებიც კლავენ და მოინელებენ ნებისმიერ ბაქტერიას, რომელიც მასთან შეჯახებას გადაწყვეტს. სხვა მტაცებელი ბაქტერიები ან პირდაპიპირდაპირ თავს ესხმიან მსხვერპლს, იმის მაგივრად, რომ მოინელონ ან შთანთქონ ისინი, მაგალითად ''{{lang-la|Vampirovibrio chlorellavorus}}'' (გრამ-უარყოფითი), ან იჭრებიან უჯრედში და იზრდებიან ციტოზოლში მაგალითად ''Daptobacter''. არსებობს მოსაზრება, რომ მტაცებელი ბაქტერიები განვითრადნენგანვითარდნენ საპროფაგებიდან, რადგან მათ საშუალება ჰქონდათ მოეხმარათ სხვა მკვდარი მიკროორგანიზმები.
 
==მუტუალისტები==
ხაზი 51:
გარკვეული ტიპის ბაქტერიები, რომლებსაც საარსებოდ სჭირდებათ სხვა ორგანიზმი, რათა ჰქონდეთ ურთიერთსასარგებლო თანაცხოცვრება. ერთ-ერთ ასეთ თანაცხოვრების მაგალითია ({{lang-la|interspecies hydrogen transfer}}), რომელიც ხდება ანაერობი ბაქტერიების ჯგუფსა (რომლებიც მოიხმარენ ორგანულ მჟავებს ბუტანმჟავა, პროპანმჟავა და გამოყოფენ წყალბადს), ხოლო მეთანოგენური არქეები მოიხმარენ წყალბადს და ბაქტერია ამ გაერთიანებში უძლურია მოიხმაროს ორგანული მჟავა, იმიტომ, რომ ეს რეაქცია გამოყოფს წყალბადს.  შესაბამისად წყალბადის მომხმარებელი არქეა ხელს უწყობს ბაქტერიას ამყოფოს ისეთ პირობებში სადაც დაბალი კონცენტრაციაა წყალბადის, შესაბამისად ბაქტერიებიც იზრდებიან.
 
მიწაში, იმმიკროორგანიზმებსიმ მიკროორგანიზმებს, რომლებიც ბინადრეობენბინადრობენ რიზოსფეროში (ფენა, სადაც არი გარეფესვებიარის მცენარის გარე ფესვები) ბოლომდე მიყავთ აზოტფიქსაცია, რადგან უწრუნველყოფენ აზოტის  გარდაქმნას გარკვეულ სტრუქტურებად. ეს ხელს უწყობს მცენარეებს, რომ მიითვისონ ისეთი ფორმააზოტის აზორტისფორმა, რომელისრომლის დამოუკიდებლად შეძენაც არ შეუძლიათ. გარდა ამისა არსებობს ძალიან ბევრი ბაქტერია, რომელიც ადამიანის და ასევე სხვა ორგანიზმის სიმბიოზია. არსებობსაარსებობს 1000-ზე მერტიმეტი ბაქტერიული კლასისკლასი ნორმალურ ადამიანში, მაგალითად ნაწლავის ჩხირი რომელიც ხელს უწყობს ნაწლავის იმუნიტეტის განვითარებას, რადგან ასინთეზებს ვიტამინებს როგორიცაა მაგალითად ფოლიუმის მჟავა, ვიტამინი K და ბიოტინი, გარდაქმნის შაქარს რძემჟავად და იწვევს კომპლექსური მოუნელებელი ნახშირწყლების დუღილს. ასევე აფერხზებსაფერხებს პათოგენური ბაქტერიების ზრდას (ხშირშემთხვეაშიხშირ შემთხვეაში მცირეოდენი უპირატესობით).
 
==პათოგენები==
 
თუ ბაქტერია პარაზიტულ თანაცხოვრებას აირჩევს სხვა ორგანიზმთან, ისინი განიხილებიან უკვე როგორც პათოგენები და იწვევენ ისეთ დაავადებებს ადამიანში როგოიცააროგორიცაა ტეტანუსი, დიფტერია, სიფილისი, ქოლერა ტუბერკულიოზიტუბერკულოზი და ასე შემდეგ. პათოგენიის გამომწვევი მიზეზი შეიძლება  დადგინდეს წლების შემდეგ.  ბაქტერიული დაავადებები ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია აგრონომიაში. მაგალითად ფოთოლზე ლაქები, ნაყოფის განადგურება და ჭკნობა მცენარეებში; პარტუბერკულიოზიტუბერკულოზი, სარძევე ჯირკვლის ანთება, სალმონელეზისალმონელოზი (სურათი) და ციმბირული წყლული ფერმის ცხოველებში.
 
თითეულითითოეულ პათოგენს განსხვავებული და დამახასიათებელი ურთიერთობა აქვს მასპინძელ ორგანიზმთან. ზოგიერთი მათგანიმათგანს, მაგალითად სტაფილოკოკს ან სტერპტოკოკსსტრეპტოკოკს შეუძლიათ გამოიწვიონ კანის ინფექცია, პნევმონიას ან მენინგიტს  ორგანიზმის სისტემის მოშლა, სისხლძარღვთა მასიური გაფართოება და სიკვდილი. მაგრამ გარდა ამისა ზოგიერთი მათგანი ჩვეულებრივად ბინადრობს ადამიანში, მაგალითად კანზე ან ცხვირში ისე, რომ არ იწვევს არანაირ დაავადებას.
 
ბაქტერიულბაქტერიული ინფექციები ხშირშემთხვევაშიხშირ შემთხვევაში მარცხდება ანტიბიოტიკებით. ისინი ან კლავენ, ან აფერხებენ ბაქტერიის ზრდას. არსებობს სხვადასხვა ტიპის ანტიბიოტიკები და თითეულითითოეული მათგანი აფერხებს პროცესპროცესს, რომელიც დამახასიათებელია სხვადასხვა პათოგენებისპათოგენებისთვის. მაგალითად ქლორამფენიკოლი (სურათი) მოქმედებს ბაცტერიის მოქმედებს ბაქტერიის რიბოსომაზე, აფერხებაფერხებს მათ მუშაობას, მაგრამ არ შეუძლია ზეგავლენის მოხდენა სხვა სტრუქტურის მქონე ეუკარიოტულ რიბოსომაზე. ანტიბიოტიკებს იყენებენ როგორც ადამიანებში, ასევე ცხოველებში.  ინფქციებზე ხშიშემთხვევაშიხშირ შემთხვევაში ანტისეფტიკებით და სტერილიზაციით მოქმედებენ და სწორედ ამიტომ უკეთბენ  ქირურგიულ ინსტრუმენტებს სტერილიზაციასდასტერილიზაციას და დეზინფექციას, რომ არ მოხდეს ბაქტერიული ინფიცირება.
 
== სქოლიო ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ბაქტერიები“-დან