გურამ დოჩანაშვილი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
იარლიყი: სწრაფი გაუქმება |
|||
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა მწერალი|ეროვნება=ქართველი}}
'''გურამ დოჩანაშვილი''' (დ. [[26 მარტი]], [[1939]], [[თბილისი]], [[საქართველოს სსრ]] — გ. [[3 აპრილი]], [[2021]], თბილისი, [[საქართველო]])<ref>{{cite news |title=მწერალი გურამ დოჩანაშვილი გარდაიცვალა |url=https://www.ambebi.ge/article/257848-mcerali-guram-dochanashvili-gardaicvala/ |access-date=3 აპრილი, 2021 |work=www.ambebi.ge}}</ref> — [[ქართველები|ქართველი]] კლასიკოსი მწერალი, თანამედროვე ქართული ლიტერატურის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წარმომადგენელი.
გურამ დოჩანაშვილის შემოქმედების მთავარი თემებია სიყვარული, სიკეთე, შეუპოვარი ბრძოლა ბოროტების წინააღმდეგ და თავისუფლებისკენ სწრაფვა. მისი შემოქმედება თარგმნილია მრავალ ენაზე და საფუძვლად დაედო ცნობილ კინოფილმებსა და ტელესპექტაკლებს.<ref>{{Cite web |url=http://publish.dlf.ge/vaxtangvi/guramdochanashvili/mTavari.html |title=ქ. თბილისის 181- ე საჯარო სკოლა |accessdate=2011-01-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110114203329/http://publish.dlf.ge/vaxtangvi/guramdochanashvili/mTavari.html |archivedate=2011-01-14 }}</ref>
გურამ დოჩანაშვილის მამა, პეტრე დოჩანაშვილი, ექიმი იყო. დედა, გულნარა ემხვარი, [[აკაკი წერეთელი|აკაკი წერეთლის]] დის შვილთაშვილი. ბავშვობაში გურამ დოჩანაშვილი [[თბილისი]]ს სხვადასხვა უბანში იზრდებოდა, რაც მომავალში მისი ცოცხალი და უშრეტი ფანტაზიის წყარო გახდა. სკოლაში სწავლასთან ერთად, სამუსიკო სასწავლებელში [[ვიოლინო]]ზე დაკვრას ეუფლებოდა.<ref name="onge1">{{Cite web |url=https://on.ge/story/79201 |title="დედამიწას სიყვარული ატრიალებს" — გურამ დოჩანაშვილის ცხოვრება ფაქტებსა და ფოტოებში |accessdate=2021-04-04|author=გიორგი მუზაშვილი}} </ref>
ახალგაზრდა დოჩანაშავილი შეუერთდა არალეგალურ პატრიოტულ ორგანიზაცია — „[[გორგასლიანი|გორგასლიანს]]“. 17 წლის ასაკში, სკოლის მეგობრებთან ერთად, დააკავეს ანტისაბჭოური პროპაგანდის ბრალდებით და სამწლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს. მოგვიანებით განაჩენი პირობითი სასჯელით შეეცვალა.<ref name="onge1"/>
[[1962|1962 წელს]] [[თსუ|თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] ისტორიის ფაკულტეტი დაამთავრა, რის შემდეგაც ისტორიის, არქეოლოგიის და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის თანამშრომელი გახდა. ინსტიტუტში მუშაობისას მან მონაწილეობა მიიღო ათობით არქეოლოგიურ ექსპედიციაში.<ref name="onge1"/>
გურამ დოჩანაშვილის პირველი წიგნი, მოთხრობების კრებული „მთის გადაღმა“ [[1966|1966 წელს]] გამოიცა. ამავე წელს, მას და მის მეუღლეს — ნათელა სეფიაშვილს — პირველი შვილი შეეძინათ. დოჩანაშვილის მეორე შვილი — ირაკლი — 1968 წელს დაიბადა. 1990 წელს, 22 წლის ასაკში, ირაკლი დოჩანაშვილი აივნიდან გადავარდნით ტრაგიკულად დაიღუპა.<ref name="onge1"/>
მისი ერთ-ერთ ყვლეაზე მნიშვნელოვანი ნაწარმოების „[[სამოსელი პირველი]]ს“ გამოცემიდან ექვსი წლის შმედეგ დოჩანაშვილმა ნოველა „[[ვატერ(პო)ლოო ანუ აღდგენითი სამუშაოები]]“. 1989 წელს რეჟისორმა [[ნინო ახვლედიანი|ნინო ახვლედიანმა]] გადაიღო ფილმი „[[ბესამე]]“, რომლის სცენარის ავტორი თავად დოჩანაშვილი იყო. მისი მოთხრობა „[[კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა]]“ შესულია სასკოლო პროგრამაში.<ref name="onge1"/>
გურამ დოჩანაშვილი იყო [[თბილისის საპატიო მოქალაქეები|თბილისის საპატიო მოქალაქე]] <ref>{{Cite web | url = https://netgazeti.ge/news/487084/ | title = COVID-19-თან მებრძოლ ექიმებს თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭათ | publisher = ''netgazeti.ge'' | date = 2020-20-03 | accessdate = 4 ოქტომბერი, 2020}}</ref>, დაჯილდოებულია [[ვაჟა-ფშაველას სახელობის პრემია|ვაჟა-ფშაველას სახელობის პრემიით]] რომანისათვის „ბრმადყოფილზე. და…“ (ასევე, მთელი შემოქმედებითი მოღვაწეობისთვის)<ref>[https://frontnews.eu/news/ge/30101 პრეზიდენტმა შოთა რუსთაველის და ვაჟა-ფშაველას სახელობის პრემიებისა და ეროვნული პრემიის ლაურეატები დააჯილდოვა]</ref> და ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის [[საბა (ლიტერატურული პრემია)|ლიტერატურული პრემიით „საბა“]].
== ბიოგრაფია ==
გურამ დოჩანაშვილი დაიბადა [[1939|1939 წლის]] [[26 მარტი|26 მარტს]] ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]]. მომავალი მწერლის მამა — პეტრე დოჩანაშვილი იყო ექიმი, ხოლო დედა — გულნარა ემხვარი — დიასახლისი. გურამ დოჩანაშვილი იზრდებოდა თბილისში, რუსთაველის გამზირზე, ზემელზე, სოლოლაკსა და ვერაზე. მწერლის ბებია იყო მერი(ფაცა) კორძაია, პაპა — სილოვან ემხვარი ([[წერეთელი, აკაკი|აკაკი წერეთლის]] დის შვილიშვილი) და ბებია — ოლღა გუსევა (მამის მხრიდან).
[[1957]] წელს ანტისაბჭოთა საქმიანობისათვის 3-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს, რაც მალე პირობითი სასჯელით შეუცვალეს. [[1959]] წელს შეუერთდა არალეგალური პატრიოტული ორგანიზაცია — „[[გორგასლიანი|გორგასლიანს]]“.
[[1962]] წელს დაამთავრა თსუ-ის ისტორიის ფაკულტეტი. უნივერსიტეტში სწავლისას გურამ დოჩანაშვილმა გაიცნო თავისი მომავალი მეუღლე, ნათელა სეფიაშვილი, რომელთანაც იქორწინა [[1964|1964 წელს]].<ref name="400bio">[http://lit.400.ge/blog/2010-02-17-689 გურამ დოჩანაშვილის ბიოგრაფია]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} — 400.ge</ref>
მწერლის ცხოვრებაში განსაკუთრებული და მნიშვნელოვანი იყო [[1966|1966 წელი]]: [[7 აპრილი|7 აპრილს]] დაიბადა მისი პირველი შვილი, ქეთო და გამოიცა პირველი წიგნი, „მთის გადაღმა“. [[1968|1968 წელს]] გურამ დოჩანაშვილი მწერალთა კავშირის წევრი გახდა, ამავე წლის [[29 მაისი|29 მაისს]] დაიბადა მისი უმცროსი ვაჟი, ირაკლი, რომელიც [[1990|1990 წელს]] ტრაგიკულად დაიღუპა. <!--ეს მძიმე დღეები მას სასულიერო პირებმა და უახლოესმა მეგობრებმა გადაატანინეს, რამაც განსაკუთრებულად დააახლოვა უფალთან და ეკლესიასთან, უფალმა კი მალე ის გამოუგზავნა, ვინც მისი ცხოვრება კვლავ გააცოცხლა. „ბაბუა გიჟია, იმიტომ რომ ჩემზე გიჟდება“, — ამბობს მისი შვილიშვილი, თინათინ ჭკუასელი.--><ref name="400bio"/>
გურამ დოჩანაშვილის პირველი მოთხრობები დაიბეჭდა ჟურნალ „[[ცისკარი (ჟურნალი)|ცისკარში]]“ [[1961|1961 წელს]]. მწერალი არის [[საბა (ლიტერატურული პრემია)|ლიტერატურული პრემია — „საბას“]] ლაურეატი ნომინაციაში — „ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის.“<ref name="400bio"/>
=== პრეზენტაცია „რაც უფრო მახსოვს, და მეტად მაგონდება“ ===
[[2010|2010 წლის]] [[17 დეკემბერი|17 დეკემბერს]] გურამ დოჩანაშვილის ბოლო ნაწარმოების, ავტობიოგრაფიული შინაარსის რომანის „რაც უფრო მახსოვს, და მეტად მაგონდება“ პრეზენტაცია გაიმართა. რომანი გურამ დოჩანაშვილის ბავშვობისა და ახალგაზრდობის პერიოდს მოიცავს. მწერალი წიგნზე სამი-ოთხი წლის განმავლობაში მუშაობდა. პრეზენტაციას დაესწრო თბილისის მერი [[გიგი უგულავა]], კომპოზიტორი [[ვაჟა აზარაშვილი|ვაჟა აზარაშვილი]] და საზოგადოების სხვა წარმომადგენლები, რომლებმაც ქართველ მკითხველს გურამ დოჩანაშვილის ახალი წიგნის გამოცემა მიულოცეს. <ref>[http://www.geonews.ge/culture/4211-guram-dochanashvilis-axali-wigni-rac-ufro-maxsovs-metad-magondeba.html საინფორმაციო სააგენტო GeoNews]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} — გურამ დოჩანაშვილის ახალი წიგნი — „რაც უფრო მახსოვს, და მეტად მაგონდება“ პრეზენტაცია გაიმართა</ref>
== განათლება ==
[[1946|1946 წელს]] მომავალი მწერალი სასწავლებლად მიაბარეს ვაჟთა პირველ სკოლაში. მისი თანაკლასელები და უახლოესი მეგობრები იყვნენ: [[მერაბ კოსტავა]], [[ზვიად გამსახურდია]], ჯონდო მეტრეველი, ანატოლი მიქაძე, ვოვა სიხარულიძე, თამაზ გუნჯუა, თემურ ცერცვაძე, გურამ სხირტლაძე და სხვ. [[1956|1956 წელს]] [[სუკ]]-მა გურამ დოჩანაშვილს ბრალად წაუყენა ანტისაბჭოთა პროპაგანდა, ხოლო სასამართლომ სამწლიანი პატიმრობა მიუსაჯა, თუმცა შემდგომ პირობითი სასჯელით შეუცვალეს.<ref name="400bio"/>
[[1957|1957 წელს]] ექსტერნად დაამთავრა 61-ე საშუალო სკოლა და მუსიკალური სასწავლებელი ([[ვიოლინო]]ს კლასი). იმავე წელს ჩაირიცხა [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|თბილისის ივ. ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტში]], ისტორიის ფაკულტეტზე და აქტიურად მონაწილეობდა [[არქეოლოგია|არქეოლოგიურ გათხრებში]]. უკრავდა უნივერსიტეტის ორკესტრში. [[1962|1962 წელს]] დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.<ref name="400bio"/>
== პროფესიული გამოცდილება ==
[[1962]]-[[1975|1975 წლებში]] გურამ დოჩანაშვილი ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიის, არქეოლოგიის და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის არქეოლოგიური განყოფილების უმცროსი მეცნიერი თანამშრომელი იყო. ამ პერიოდში მწერალი მონაწილეობდა ქვის ხანის 30-მდე ძეგლის შესწავლაში. [[1975]]-[[1985|1985 წლებში]] ჟურნალ „[[მნათობი (XX საუკუნე)|მნათობის]]“ პროზის განყოფილების გამგე იყო, მეთაურობდა პროზის სექციას მწერალთა კავშირში. [[1985|1985 წლიდან]] კინოსტუდია „[[ქართული ფილმი]]ს“ მთავარ რედაქტორად მუშაობდა.<ref name="400bio"/>
== გარდაცვალება ==
2021 წლის მარტში მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა დამძიმდა. იგი [[თბილისი]]ს საავადმყოფო „ნიუ ჰოსპიტალის“ რეანიმაციულ განყოფილებაში გადაიყვანეს.<ref>{{cite news |title=გურამ დოჩანაშვილი კლინიკაში გადაიყვანეს, მისი მდგომარეობა მძიმეა |url=https://on.ge/story/79182-გურამ-დოჩანაშვილი-კლინიკაში-გადაიყვანეს-მისი-მდგომარეობა-მძიმეა |access-date=3 აპრილი, 2021 |work=On.ge |date=2 აპრილი, 2021 |language=ka}}</ref> გარდაიცვალა 2021 წლის 3 აპრილს.<ref>{{cite news |title=გარდაიცვალა გურამ დოჩანაშვილი |url=https://1tv.ge/news/gardaicvala-guram-dochanashvili/ |access-date=3 აპრილი, 2021 |work=1tv.ge |language=ka-GE}}</ref> დაკრძალულია საბურთალოს სასაფლაოზე, შვილის გვერდით, საკუთარი ანდერძის თანახმად.<ref>{{cite news |last1=ცქიფურიშვილი |first1=ნათია |title=გურამ დოჩანაშვილი საბურთალოს სასაფლაოზე, შვილის გვერდით დაკრძალეს |url=https://netgazeti.ge/news/532619/ |access-date=6 აპრილი, 2021 |work=netgazeti.ge |date=6 აპრილი, 2021}}</ref>
== გამოცემული წიგნები ==
* „მთის გადაღმა“. მოთხრობები. თბ., „ლიტერატურა და ხელოვნება“, 1966.
* „ნაბიჯი“. მოთხრობები. თბ., „[[საბჭოთა საქართველო]]“, 1969.
* „ათასი წვრილმანი“. თბ., „ნაკადული“, 1972.
* „მხიარული ბორცვი“. მოთხრობები. თბ., „ნაკადული“, 1971.
* „[[სამოსელი პირველი]]“. რომანი. წ.1. თბ., „ნაკადული“, 1975.
* „[[სამოსელი პირველი]]“. რომანი. წ. 2. თბ., „ნაკადული“, 1978.
* „[[სამოსელი პირველი]]“. რომანი. წ. 3. თბ., „მერანი“, 1980.
* „[[სამოსელი პირველი]]“. რომანი. წ. 4. თბ., „[[საბჭოთა საქართველო]]“ 1990.
* „საქმე“. მოთხრობები. თბ., „მერანი“, 1974.
* მოთხრობები. თბ.,"საბჭოთა საქართველო", 1976.
* „ყველაზე კარგი პაპა“. ზღაპარი უმცროსი სასკოლო ასაკის ბავშვთათვის. თბ., საქ. კპცკ-ს გამ-ბა, 1976.
* ერთი რამის სიყვარული, დაფარვა რომ სჭირდება ანუ მესამე ძმა კეჟერაძე. 1978
* „განმსდგომი შუაკაცი“. მოთხრობები. თბ., „ნაკადული“, 1983.
* „სამოსელი პირველი“. რომანი. მე-2 გამოც. თბ., „საბჭოთა საქართველო“, 1982.
* ორი მოთხრობა. თბ., „მერანი“, 1984.
* „ბაქანი“. მოთხრობები. თბ., „მერანი“, 1988.
* ოთხი მოთხრობა. თბ., „მერანი“. 1991.
* მოთხრობები. მე-2 გამოც. თბ., „საბჭოთა საქართველო“, 1987
* „[[კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა]]“. მოთხრობები. თბ., „საარი“, 2001.
* ხუთი მოთხრობა. თბ., „საარი“, 2002.
* „ძმისავ“. მოთხრობა. თბ., „მარსი“, 2002.
* „[[ვატერ(პო)ლო ანუ აღდგენითი სამუშაოები]]“. ფანტასტ. მოთხრობა. თბ., „საარი“, 2002.
* „მხოლოდ ერთი კაცი“, მოთხრობები, თბ., „მარსი“, 2002.
* „სამოსელი პირველი“. რომანი. თბ., „საარი“, 2002.
* "დაეძებდა: ერთგვარი მოთხრობა, ალაგ დეტექტივიც. თბ., „მარსი“, 2002
* „ძნელი“. მოთხრობები. თბ., „მარსი“, 2002.
* „ხორუმი ქართული ცეკვაა“. პიესა. თბ., „მარსი“, 2003.
* „ლოდი ნასაყდრალი“, რომანი. თბ., „მარსი“.2002.
* „ისედაც დასავლეთელები ომარა და გივია და პლანეტა ჰოლივუდი.“ ახალი რომანი, „აისი“, 2005.
* „იქამდე“. მოთხრობები. თბ., „ნაკადული“, 1991.
* „კეჟერაძეები“. ოთხი მოთხრობა. თბ., „ლაშარელა“, 2005.
* თხზულებები. ოთხტომეული. თბ., 2003.
* „Песня без слов.“ Рассказы. Тб., „Мерани“. 1983.
*„არის და იყოც უცნაური, ადამიანიც, წუთისოფელიც“. თბ., „საარი“, 2009.
* "რაც უფრო მახსოვს, და მეტად მაგონდება", თბილისი, 2010.
* "ბრმადყოფილზე. და..."<ref>[https://saba.com.ge/books/details/3777/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%96%E1%83%94-%E1%83%93%E1%83%90 ბრმადყოფილზე. და...]</ref>, 2015
== პრემიები და ჯილდოები ==
* [[საბა (ლიტერატურული პრემია)|ლიტერატურული პრემია საბა]] ნომინაციაში „ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის“, 2010
* [[ვაჟა-ფშაველას სახელობის პრემია]] რომანისათვის „ბრმადყოფილზე. და…“ (ასევე, მთელი შემოქმედებითი მოღვაწეობისთვის)<ref>[https://frontnews.eu/news/ge/30101 პრეზიდენტმა შოთა რუსთაველის და ვაჟა-ფშაველას სახელობის პრემიებისა და ეროვნული პრემიის ლაურეატები დააჯილდოვა]</ref>, 2018
Line 97 ⟶ 99:
|მეტავიკი =
}}
* [http://home.ner.ge/?p=2270 გურამ დოჩანაშვილის შემოქმედებანი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305110741/http://home.ner.ge/?p=2270 |date=2016-03-05 }} - ner.ge - "ქართული ლიტერატურის დიდი ბიბლიოთეკა"
*
* [http://lit.400.ge/board/1-1-0-15 ინფორმაცია გურამ დოჩანაშვილის შესახებ 400.ge-ზე]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}
*[http://publish.dlf.ge/vaxtangvi/guramdochanashvili/index.html გურამ დოჩანაშვილი]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}, ''ქ. თბილისის 181- ე საჯარო სკოლა''. მწერლისადმი მიძღვნილი საიტი.
* [http://lib.ge/each_author.php?21 გურამ დოჩანაშვილი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040923160350/http://lib.ge/each_author.php?21 |date=2004-09-23 }}, [http://lib.ge/ ''lib.ge''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101125075553/http://lib.ge/ |date=2010-11-25 }}. შემოქმედება.
* [http://burusi.wordpress.com/literature/guram-dochanashvili/ გურამ დოჩანაშვილი]
* [http://www.presa.ge/new/?m=art&AID=2584 ექსკლუზიური ინტერვიუ მწერალ გურამ დოჩანაშვილთან // Presa.ge_27.12.2010]
Line 110 ⟶ 112:
{{DEFAULTSORT:დოჩანაშვილი, გურამ}}
[[კატეგორია:ქართველი მწერლები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1939]]
[[კატეგორია:საბას პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:ვაჟა-ფშაველას სახელობის პრემიის ლაურეატები]]
| |||