ჰოლოცენის კალენდარი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
იარლიყი: წყაროს რედაქტირება 2017 |
No edit summary იარლიყი: წყაროს რედაქტირება 2017 |
||
ხაზი 1:
{{მოკლე აღწერა|კალენდარი, რომლის მიხედვითაც ახ. წ. 2000 წელი ჰ. ე. 12000 წელია.)}}
<!--{{Human history}}-->
'''ჰოლოცენის კალენდარი''', ასევე ცნობილი, როგორც '''ჰოლოცენის ეპოქა''' ან '''ადამიანთა ეპოქა''' ('''ჰ. ე.''') — [[კალენდარი|წელთაღრიცხვის]] სისტემა, რომელიც ამჟამად გავრცელებულ სისტემას 10 000 წელს უმატებს, რითაც პირველ წელიწადს ათავსებს [[ჰოლოცენი]]ს [[ეპოქა (გეოლოგია)|გეოლოგიური ეპოქის]] დასაწყისთან და [[ნეოლითური რევოლუცია|ნეოლითურ რევოლუციასთან]], როდესაც ადამიანებმა [[ნადირობა|მონადირე]]-[[შემგროვებლობა (მეურნეობის დარგი)|შემგროვებლური]] ცხოვრების სტილი [[სოფლის მეურნეობა|მეურნეობით]] ჩაანაცვლეს. გრიგორიანული კალენდრის მიხედვით, ამჟამინდელი წელია {{CURRENTYEAR}}, ხოლო ჰოლოცენის კალენდრით — 1{{CURRENTYEAR}}. ჰოლოცენის ეპოქის სისტემა პირველად [[ჩეზარე ემილიანი]]მ 1993 წელს შემოიღო.<ref name=emiliani />
==მიმოხილვა==
ჩეზარე ემილიანი კალენდარული სისტემის რეფორმის გატარებით მიზნად ისახავდა ახალი სტილის კალენდრის არაერთი ხარვეზის შესწორებას:
* ახალი სტილის კალენდარი დაფუძნებულია იესო ქრისტეს შობის წელზე, რომლის მიხედვითაც ქრისტე იშვა ახ. წ. 1 წელს, თუმცა თანამედროვე სწავლულებმა დაადგინეს, რომ ქრისტე დაახლ. ახ. წ. IV საუკუნეში უნდა შობილიყო. ემილიანი ამბობდა, რომ წელთაღრიცხვის ათვლა [[ჰოლოცენი]]ს ეპოქის მიახლოებითი დასაწყისიდან უფრო ლოგიკურია.
* ქრისტეს შობა, ჰოლოცენის ეპოქის დასაწყისისგან განსხვავებით, მთელ მსოფლიოში მიღებული უნივერსალური მოვლენა არ არის.
* ძვ. წ./ქრ.შ.-მდე მომხდარი მოვლენების მსვლელობა წარსულიდან მომავლისკენ წელიწადების კლებით ხასიათდება, რაც მათი ქრონოლოგიის გამოთვლას გაცილებით ართულებს.
* ახალი სტილის კალენდარში არ არსებობს წელიწადი [[0 (წელი)|0]]. ძვ. წ. 1 წლის შემდეგ პირდაპირ ახ. წ. 1 წელი დგება, რაც ქრონოლოგიის გამოთვლას კიდევ უფრო ართულებს. იგივე ხარვეზი აქვს ამ კალენდრის ანალოგიურ არარელიგიურ სისტემასაც.
ჰ. ე. ათვლის წერტილად „ადამიანთა ეპოქის“ დასაწყისს იყენებს, რომელიც ძვ. წ. 10 000 წლად, ანუ ჰ. ე. 1 წლად დადგინდა. ამავე პრინციპით, ახ. წ. [[1|1 წელი]] იგივეა, რაც ჰ. ე. 10 001 წელი.<ref name=emiliani>{{cite journal |title=Correspondence – Calendar Reform |first=ჩეზარე |last=ემილიანი |journal=Nature |volume=366 |issue=6457 |year=1993 |page=716 |doi=10.1038/366716b0 |quote=Setting the beginning of the human era at 10,000 BC would date […] the birth of Christ at [25 December] 10,000|bibcode=1993Natur.366..716E |doi-access=free }}</ref> ეს არის ახლანდელი [[ეპოქა (გეოლოგია)|გეოლოგიური ეპოქის]], [[ჰოლოცენი]]ს მიახლოებითი დასაწყისი. ამის მოტივად იქცა ის ვარაუდი, რომ [[ცივილიზაცია|ადამიანური ცივილიზაცია]] (ე.ი. პირველი ადამიანური ჩასახლებები, მეურნეობა და ა.შ.) ამ დროს აღორძინდა. ემილიანიმ მოგვიანებით განაცხადა, რომ ჰოლოცენის ეპოქის დასაწყისადაც მის მიერ შემოთავაზებული სისტემის დასაწყისი უნდა ჩაითვალოს.<ref name=emiliani94>{{cite journal |title=Calendar reform for the year 2000 |first=ჩეზარე |last=ემილიანი |journal=Eos |volume=75 |issue=19 |year=1994 |page=218 |doi=10.1029/94EO00895|bibcode=1994EOSTr..75..218E }}</ref>
===უპირატესობები===
ხაზი 16:
===სიზუსტე===
როცა ემილიანი კალენდრის შესახებ 1994 წლის სტატიაში საუბრობდა, მან ახსენა, რომ ჰოლოცენის ეპოქის დასაწყისზე შეთანხმებული აზრი არ არსებობდა; მიახლოებითი თარიღი მერყეობს 12 700 წლიდან 10 970 წლამდე ჩვენს დრომდე (ახ. წ. [[1950]] წელი).<ref name=emiliani94 /> შემდგომმა კვლევებმა ჰოლოცენის ეპოქის დასაწყისი უფრო დიდი სიზუსტით დაადგინა. 2013 წელს [[გეოლოგიური მეცნიერებების სერთაშორისო გაერთიანება|გმსგ]]-მ ჰოლოცენის ეპოქის დასაწყისად ძვ. წ. 9701 წელი მიიღო (11 700 წელი ახ. წ. 2000 წლამდე), რაც ჰოლოცენის კალენდრის ათვლის თარიღს 300 წლით სცდება.<ref name="jqs">{{cite journal| last1 = Walker| first1 = Mike| last2 = Jonsen| first2 = Sigfus| last3 = Rasmussen| first3 = Sune Olander| last4 = Popp| first4 = Trevor| last5 = Steffensen| first5 = Jørgen-Peder| last6 = Gibbard| first6 = Phil| last7 = Hoek| first7 = Wim| last8 = Lowe| first8 = John| last9 = Andrews| first9 = John| last10 = Björck| first10 = Svante| last11 = Cwynar| first11 = Les C.| last12 = Hughen| first12 = Konrad| last13 = Kershaw| first13 = Peter| last14 = Kromer| first14 = Bernd| last15 = Litt| first15 = Thomas| last16 = Lowe| first16 = David J.| last17 = Nakagawa| first17 = Takeshi| last18 = Newnham| first18 = Rewi| last19 = Schwander| first19 = Jacob|author-link10=Svante Björck|year=2009 |title=Formal definition and dating of the GSSP (Global Stratotype Section and Point) for the base of the Holocene using the Greenland NGRIP ice core, and selected auxiliary records |url=http://www.stratigraphy.org/GSSP/Holocene.pdf |journal = Journal of Quaternary Science|volume=24 |issue= 1|pages=3–17 |doi=10.1002/jqs.1227 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104131948/http://www.stratigraphy.org/GSSP/Holocene.pdf |archive-date=2013-11-04| bibcode = 2009JQS....24....3W}}</ref>
=== მსგავსი შემოთავაზებები ===
1924 წელს [[გაბრეილ დევილი|გაბრიელ დევილმა]] „Calendrier nouveau de chronologie ancienne“-ის (CNCA) გამოყენების შემოთავაზება წარადგინა, რომელიც ახ. წ. 1 წელს 10 000 წლით ადრე ათავსებდა. ეს სისტემა ზუსტად ისეთივეა, როგორიც ემილიანის.<ref name=cnca>{{cite book |author = კლოდ ნაუდინი |title = De temps en temps: Histoires de calendrier|year = 2001 |isbn = 2-7028-4735-8}}</ref>
1963 წელს ე.რ. ჰოუპმა „Anterior Epoch“-ის (AE) სისტემა შემოიღო, რომელიც ზემოთხსნებული სისტემების იდენტურია.<ref name=hope>{{cite journal |title=The Arithmetical Reform of the Calendar, Part I|first=ე.რ. |last=ჰოუპი |journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada|volume=57 |issue=1 |year=1963 |page=14-23 |bibcode=1963JRASC..57...14H }}</ref>
==გადაყვანა==
[[იულიუსის კალენდარი|იულიუსის]] ან [[გრიგორიანული კალენდარი|გრიგორიანული კალენდრიდან]] თარიღების ადამიანთა ეპოქაზე გადაყვანა ახ. წ./ჩვ. წ.-ის თარიღებისთვის 10 000 წლის მიმატებით ხდება. ამჟამინდელი წლის, {{CURRENTYEAR}}-ის ჰოლოცენის კალენდარზე გადაყვანა შეიძლება წინ ციფრ „1“-ის მიწერით, ანუ ჰ. ე. {{formatnum:1{{CURRENTYEAR}}}} წელი. ძვ. წ./ქრ.შ.-მდე არსებული თარიღების გადაყვანა მათი 10 001-ზე გამოკლებით ხდება.
{| class="wikitable" border="1"
ხაზი 33:
! მოვლენა
|-
| [[ძვ. წ. X ათასწლეული|ძვ. წ. 10001]]
| −10000{{efn|ემილიანი<ref name=emiliani/> ამბობს, რომ მისი შემოთავაზება „ახ. წ. 1 წელს აქცევს 10 001 წლად“, თუმცა არ ახსენებს გრიგორიანულ და იულისუსის კალენდრებს. შესაბამისად, ეს შემოთავაზება სისტემის ათვლის კონკრეტულ თარიღს არ აზუსტებს.}}
| ჰ. ე. 0
| ჰოლოცენის ერის დასაწყისი
|-
| [[ძვ. წ. X ათასწლეული|ძვ. წ. 9701]]
| −9700
| ჰ. ე. 300
| [[პლეისტოცენი]]ს ეპოქის დასასრული და [[ჰოლოცენი]]ს ექოქის დასაწყისი<ref name="jqs" />
|-
| [[ძვ. წ. V ათასწლეული|ძვ. წ. 4714]]
| −4713
| ჰ. ე. 5287
| იულიუსის სისტემის დასაწყისი: იულიუსის კალენდრის მიხედვით, მე-0 დღე იწყება [[გრინვიჩის მერიდიანი|გრინვიჩის]] შუადღეს, 1 იანვარს, ძვ. წ. 4713 წელს, რაც გრიგორიანული კალენდრით ძვ. წ. 4714 წლის 24 ნოემბერია.<ref name=Dershowitz />{{rp|10}}
|-
| [[ძვ. წ. XXXVIII საუკუნე|ძვ. წ. 3761]]
| −3760
| ჰ. ე. 6240
| ებრაული კალენდრის ათვლის დასაწყისი<ref name=Dershowitz>{{cite book |last1=Dershowitz |first1=Nachum |author1-link=Nachum Dershowitz |last2=Reingold |first2=Edward M. |author2-link=Edward M. Reingold |title=Calendrical Calculations |edition=3rd |publisher=Cambridge University Press |year=2008 |isbn=978-0-521-70238-6 |title-link= Calendrical Calculations}}</ref>{{rp|11}}
|-
| [[ძვ. წ. XXXII საუკუნე|ძვ. წ. 3102]]
| −3101
| ჰ. ე. 6899
| [[კალი-იუგა]]ს დასაწყისი<ref name="auto">იხილეთ: Matchett, Freda, "The Puranas", p 139 and Yano, Michio, "Calendar, astrology and astronomy" in {{Cite book|last=ფლადი| first=გევინ (ედ)| year=2003| title=Blackwell companion to Hinduism| publisher= Blackwell Publishing| isbn=978-0-631-21535-6}}</ref>
|-
| [[ძვ. წ. XXIII საუკუნე|ძვ. წ. 2250]]
| −2249
| ჰ. ე. 7751
| [[მეგალაიანის]] ხანის დასაწყისი, [[ჰოლოცენის ერა|ჰოლოცენის ერის]] ამჟამინდელი და ბოლო ეტაპი (სამი ეტაპიდან).<ref>{{Cite web|url=http://www.stratigraphy.org/index.php/ics-news-and-meetings/120-ics-chart-containing-the-quaternary-gssps-and-new-stages-v-2018-07-is-now-released|title=ICS chart containing the Quaternary and Cambrian GSSPs and new stages (v 2018/07) is now released!|access-date=February 6, 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://earthsky.org/earth/new-name-present-times-era-meghalayan|title=Welcome to the Meghalayan age|last=Conners|first=Deanna|date=September 18, 2018|access-date=February 6, 2019}}</ref>
|-
| [[ძვ. წ. 45|ძვ. წ. 45]]
| −0044
| ჰ. ე. 9956
| [[იულიუსის კალენდარი|იულიუსის კალენდრის]] შემოღება
|-
| [[ძვ. წ. 1|ძვ. წ. 1]]
| +0000
| ჰ. ე. 10000
| [[0 (წელი)|წელიწადი 0]] ISO 8601-ზე
|-
| [[1|ახ. წ. 1]]
| +0001
| ჰ. ე. 10001
| ჩვენი წელთაღრიცხვის და ახალი წელთაღრიცხვის დასაწყისი
|-
| [[622]]
| +0622
| ჰ. ე. 10622
| [[მაჰმადი|მუჰამადის]] [[მექა]]დან [[მედინა]]ში გადასახლება ([[ჰიჯრა]]), [[ჰიჯრა (კალენდარი)|მუსლიმური კალენდრის]] შემოღება<ref name=hms>{{cite web | title = Ramadan and the Lunar Calendar |url=http://www.islamonline.net/English/Science/2002/11/article02.shtml | author = Aisha El-Awady | publisher = [[Islamonline.net]] | access-date = 2006-12-16 |date=2002-06-11}}</ref><ref>{{cite web | title = The History of the Islamic Calendar in the Light of the Hijra |url=http://al-islam.org/al-serat/hijrah.htm | author = Hakim Muhammad Said | work = [[Ahlul Bayt Digital Islamic Library Project]] | access-date = 2006-12-16 |year= 1981}}</ref>
|-
| [[1582]]
| +1582
| ჰ. ე. 11582
| [[გრიგორიანული კალენდარი|გრიგორიანული კალენდრის]] შემოღება<ref name=Dershowitz />{{rp|47}}
|-
| [[1912]]
| +1912
| ჰ. ე. 11912
| [[ჩრდილოეთი კორეა|ჩრდილოეთ კორეული]] კალენდრის შემოღება<ref name="Lee2001">{{cite book|author=Hy-Sang Lee|title=North Korea: A Strange Socialist Fortress|url=https://books.google.com/books?id=6Rx8Q_cxqvkC&pg=PA220|year=2001|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-96917-2|page=220}}</ref><ref name="Wilkinson2000">{{cite book|author1=Endymion Wilkinson|title=Chinese History: A Manual|url=https://books.google.com/books?id=ERnrQq0bsPYC&pg=PA185|year=2000|publisher=Harvard Univ Asia Center|isbn=978-0-674-00249-4|pages=184–185}}</ref>
|-
ხაზი 96:
| [[1950]]
| +1950
| ჰ. ე. 11950
| [[Epoch (reference date)|Epoch]] of the [[Before Present]] dating scheme<ref name="Currie">{{Cite journal
|url=http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/jres/109/2/j92cur.pdf
ხაზი 118:
| [[1960]]
| +1960
| ჰ. ე. 11960
| [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]]
|-
| [[1970]]
| +1970
| ჰ. ე. 11970
| [[იუნიქსის დრო]]<ref>{{cite web|url=http://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9699919799/xrat/V4_xbd_chap04.html#tag_21_04_16|title=The Open Group Base Specifications Issue 7, Rationale, section 4.16 Seconds Since the Epoch|publisher=The OpenGroup|date=2018}}</ref>
|-
| [[1993]]
| +1993
| ჰ. ე. 11993
| ჰოლოცენის კალენდრის შემოთავაზება
|-
| [[{{CURRENTYEAR}}]]
| +{{#expr:{{CURRENTYEAR}} }}
| ჰ. ე. {{#expr: {{CURRENTYEAR}}+10000 }}
| ახლანდელი დრო
|-
| [[შორეული მომავლის ქრონოლოგია|10000]]
| +10000
| ჰ. ე. 20000
|
|}
| |||