ვიკიპედია

ვიტორიო ემანუელე III: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა მმართველი
|ქვეყანა = [[იტალია|იტალიის]]
|თანამდებობა = [[მეფე]]<br />[[ეთიოპია|ეთიოპიის]] იმპერატორი<br />[[ალბანეთი]]ს მეფე
|სახელი = ვიტორიო ემანუელე III
|ორიგინალური სახელი = Vittorio Emanuele III
|რიგი =
|რიგი-მეუღლეების =
|სურათი = Victor Emmanuel III of Italy.jpg
|ხელმოწერა = =
|მმართველობის დასაწყისი = [[29 ივლისი]], [[1900]]
|მმართველობის დასასრული = [[9 მაისი]], [[1946]]
|კორონაცია = [[29 ივლისი]], [[1900]]
|წინამორბედი = [[უმბერტო I (იტალია)|უმბერტო I]]
|მემკვიდრე = [[უმბერტო II (იტალია)|უმბერტო II]]
|სხვა წოდებები =
|პარტია =
|დაბადების თარიღი = [[11 ნოემბერი]], [[1869]]
|დაბადების ადგილი = [[ნეაპოლი]], [[იტალია]]
|გარდაცვალების თარიღი = [[28 დეკემბერი]], [[1947]]
|გარდაცვალების ადგილი = [[ალექსანდრია (ეგვიპტე)|ალექსანდრია]], [[ეგვიპტე]]
|ქორწინება = [[ელენა მონტენეგროელი]]
|შვილები =
|დინასტია = [[სავოიისსავოიელების დინასტია|სავოისავოიელები]]
|მამა = [[უმბერტო I (იტალია)|უმბერტო I]]
|დედა = [[მარგერიტა სავოიელი]]
}}
'''ვიტორიო ემანუელე III''' ([[იტალ.]] Vittorio Emanuele III) ([[11 ნოემბერი]] [[1869]] — [[28 დეკემბერი]] [[1947]]) — [[სავოიისსავოიელების დინასტია|სავოიისსავოიელების დინასტიიდან]]. [[იტალია|იტალიის]] მეფე [[1900]] - [[1946]] წლებში, [[ეთიოპია|ეთიოპიის]] იმპერატორი [[1936]] - [[1943]] წლებში და [[ალბანეთის იტალიური ოკუპაცია|ალბანეთის]] მეფე [[1939]] - 1943 წლებში. [[უმბერტო I (იტალია)|უმბერტო I]]-სა და [[მარგერიტა სავოიელი]]ს ვაჟი. იქორწინა [[1896]] წელს ელენაზე, ჩერნოგორიის მეფე [[ნიკოლა I (ჩერნოგორია)|ნიკოლა I]]-ის ასულზე.▼
 
▲'''ვიტორიო ემანუელე III''' ([[იტალ.]] Vittorio Emanuele III) ([[11 ნოემბერი]] [[1869]] — [[28 დეკემბერი]] [[1947]]) — [[სავოიის დინასტია|სავოიის დინასტიიდან]]. [[იტალია|იტალიის]] მეფე [[1900]] - [[1946]] წლებში, [[ეთიოპია|ეთიოპიის]] იმპერატორი [[1936]] - [[1943]] წლებში და [[ალბანეთის იტალიური ოკუპაცია|ალბანეთის]] მეფე [[1939]] - 1943 წლებში. [[უმბერტო I (იტალია)|უმბერტო I]]-სა და [[მარგერიტა სავოიელი]]ს ვაჟი. იქორწინა [[1896]] წელს ელენაზე, ჩერნოგორიის მეფე [[ნიკოლა I (ჩერნოგორია)|ნიკოლა I]]-ის ასულზე.
 
== ბიოგრაფია ==
Line 33 ⟶ 32:
ვიტორიო ემანუელემ სახელმწიფო საქმიანობაში, თავი ფრთხილ პოლიტიკოსად გამოავლინა. მან შეასუსტა რადიკალების წინააღმდეგ რეპრესიები, ზრუნავდა სანალოგო და სასამართლო სისტემების დახვეწაზე. კოლონიზაციისგან იგი ჯერ თავს იკავებდა. [[1911]] წელს, ნაციონალისტების გავლენით, მან [[თურქეთი]]ს წინააღმდეგ დაიწყო ომი, რაც [[ტრიპოლი]]სა და [[კირენაიკი]]ს ოკუპაციით დამთავრდა. საგარეო პოლიტიკაში მეფე თანდათან შორდებოდა [[გერმანია]]ს და [[ავსტრია-უნგრეთი|ავსტრია-უნგრეთს]] და უახლოვდებოდა [[ანტანტა]]ს. [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დაწყების შემდეგ, იგი დიდხანს ვაჭრობდა ორივე მხარესთან, თუ ვინ მეტ ტერიტორიებს დაპირდებოდა. საბოლოოდ იგი იმ დასკვნამდე მივიდა რომ [[საფრანგეთი]] და [[დიდი ბრიტანეთი]] გაიმარჯვებდნენ და [[1915]] წლის მაისში ჩაება ომში ანტანტის მხარეს.
 
შემდეგ წლებში იტალიის არმია რამდენიმეჯერ მძიმედ დამარცხდა, და მხოლოდ მოკავშირეთა დახმარებამ გადაარჩინა იტალიის ფრონტი. ამის გამო [[პარიზის კონფერენცია]]ზე იტალიის როლი უმნიშვნელო იყო, და მიიღო ნაკლები ვიდრე ელოდა, მხოლოდ [[ტრენტინო]], [[ალტო ადიჯე]], [[ისტრია]] და [[ტრიესტი]], [[დალმაცია]]ზე და [[ფიუმე]]ზე მოკავშირეებმა უარი უთხრეს. ისევე როგორც იტალიელი ნაციონალისტები, ვიტორიო ემანუელეც გაბრაზებული იყო და მიიჩნევდა, რომ ”იტალიას მოპარეს გამარჯვება”.
 
ომის შემდეგ ქვეყანა მოიცვა სოციალისტურმა და ეროვნულმა მოძრაობებმა. ვიტორიო ემანუელე რთულ მდგომარეობაში აღმოჩნდა და სერიოზულად განიცდიდა იტალიის მონარქიის ბედს. ხანგძლივი ორჭოფობის შემდეგ, მან გადაწყვიტა ცუდსა და უარესს შორის ცუდი აერჩია და [[ბენიტო მუსოლინი]]ს დაუკავშირდა. [[1922]] წელს [[ფაშიზმი|ფაშისტებმა]] [[რომი]] აიღეს. მეფემ გადატრიალებას ხელი არაფრით არ შეუშალა, თუმცა არმია მის მხარეზე იყო და მზად იყო პუტჩი შეეჩერებინა. ოქტომბერსიოქტომბერში მეფემ მუსოლინი პრემიერ-მინისტრად დანიშნა და საგანგებო უფლბები მიანიჭა.
 
იტალიამ რამდენიმე წლით დაისვენა სოციალისტებისგან, მონარქია გადარჩა, მაგრამ მეფეს აღარ დარჩა ძალაუფლება. 30-ანი წლების დასაწყისისთვის მეფე უკვე აღარ მონაწილეობდა ქვეყნის არც პოლიტიკურ და არც საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. ვიტორიო ემანუელე დაკავებული იყო ნადირობით, თევზაობით და წიგნების კითხვით. იგი მხარს უჭერდა მუსოლინის პოლიტიკას, მათ შორის ანტიკომინტერნის პაქტის ხელმოწერას და [[მმომეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] გერმანიის მხარეზე ჩართვას.
 
მეფის და დუჩეს შორის განხეთქილება მხოლოდ [[1943]] წელს მოხდა. ამ დროს ვიტორიო ემანუელემ, [[რომის პაპი]]ს შუამავლობით დაიწყო [[დიდი ბრიტანეთი|ინგლისთან]] და [[აშშ|ამერიკასთან]] მოლაპარაკებები. მათ დაპირდნენ იტალიაში მონარქიის შენარჩუნებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ კი იგი დაიწყებდა ახალ ომს გერმანიის წინააღმდეგ. ივლისში მეფემ მუსოლინის მოსთხოვა დიდი ფაშისტური კრების მოწვევა, რომელზეც დუჩემ ვერ მიიღო პარტიის მხარდაჭერა და უნდა გადამდგარიყო. ვიტორიო ემანუელემ იგი დაითხვადაითხოვა, მაგრამ ფაშისტური რეჟიმი არ შეუცვლია, შენარჩუნდა ცენზურა და სხვა პარტიების აკრძალვა და არ გათავისუფლდნენ პოლიტპატიმრები.
 
[[3 სექტემბერი|3 საქტემბერს]] ხელი მოეწერა ინგლისთან და აშშსთანაშშ-სთან ზავს, რამდენიმე დღეში კი გერმანულმა არმიამ მოახდინა იტალიის ოკუპაცია. მეფე ოჯახთან ერთად რომიდან [[ბრინდიზი]]ში გაიქცა, სადაც მას ამერიკის ჯარი იცავდა. რომში იგი მხოლოდ [[1944]] წელს მოკავსირეთამოკავშირეთა არმიასთან ერთად დაბრუნდა.
 
ამ დროისთვის ვიტორიო ემანუელეს სახელი ფაშისტებთან თანამშრომლობით იმდენად კომპრომენტირებული იყო, რომ მის მიერ ქვეყნის მმართვაზე საუბარიც ზედმეტი იყო. მეფემ ქვეყნის მართვა ვაჟს [[უმბერტო II (იტალია)|უმბერტო]]ს გადასცა და ჩამოშორდა საქმეებს. 1946 წლის [[9 მაისი|9 მაისს]] კი ოფიციალურად უარი თქვა ტახტზე შვილის სასარგებლოდ. თუმცა ამ ნაბიჯმა ვერ გადაარჩინა მონარქია და [[2 ივნისი]]ს [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმზე]] უმეტესობამ ხმა [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] გამოცხადებას მისცა. ვიტორ ემანუელე გარდაიცვალა შემდეგ წელს [[ეგვიპტე]]ში.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ვიტორიო_ემანუელე_III“-დან