ატლანტის ოკეანე: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მომხმარებლის 176.221.180.112 ცვლილებების გაუქმება (№4126907)
იარლიყი: გაუქმება
ხაზი 87:
ხმელთაშუა ზღვაში შეინიშნება კონტინენტური დედამიწის ქერქის ფართო გავრცელება. სუბოკეანური დედამიწის ქერქი განვითარებულია უღრმეს ქვაბულებში მხოლოდ ლაქებით — ბალეარის, ტირენის, ცენტრალური და კრეტის ქვაბულების სახით. შელფი არსებითადაა განვითარებული მხოლოდ ადრიატიკის ზღვისა და სიცილიის ზღურბლის ფარგლებში. იონიის კუნძულების, კრეტისა და ამ უკანასკნელის აღმოსავლეთით მდებარე კუნძულების შემაერთებელი მთის ნაოჭა ნაგებობები წარმოადგენს კუნძულთა რკალს, რომელიც სამხრეთიდან შემოზღუდულია ელინური ღარით, შემოზღუდული თავის მხრივ, სამხრეთით აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვიური ამაღლების ზვინულით. გეოლოგიურ ჭრილში ხმელთაშუა ზღვის ფსკერი აგებულია მესინური ფენის მარილიანი წყებით (ზედა მიოცენი). ხმელთაშუა ზღვა წარმოადგენს სეისმურ ზონას. აქ შემონახულია რამდენიმე მოქმედი ვულკანი, მათ შორის: ვეზუვი, ეტნა და სანტორინი.
 
== შუა ოკეანურიშუაატლანტიკური ქედები და ოკეანის საგები ==
 
მერიდიანული შუაატლანტიკური ქედი ატლანტის ოკეანეს ჰყოფს აღმოსავლეთ და დასავლეთ ნაწილებად. იგი იწყება ისლანდიის ნაპირებთან რეიკიანესის ქედის სახელწოდებით. მის ღერძულ სტრუქტურას წარმოქმნის ბაზალტური თხემი, რიფტული ხეობები რელიეფში სუსტადაა გამოხატული, მაგრამ ფლანგებზე ცნობილია მოქმედი ვულკანები. 52—53°-ის სიგანედეზე შუაატლანტიკური ქედი კვეთს გიბსისა და რეიკიანესის რღვევების განივ ზონებს. მათ შემდეგ იწყება შუაატლანტიკური ქედი მკვეთრად გამოხატული რიფტული ზონით, მრავალრიცხოვანი განივი რღვევების მქონე რიფტული ხეობითა და ღრმა გრაბენებით. 40° სიგანედეზე შუაატლანტიკური ქედი წარმოქმნის აზორის ვულკანურ პლატოს, რომელიც წარმოდგენილია მრავალრიცხოვანი წყალქვეშა კუნძულებსა და წყალქვეშა მოქმედი ვულკანებით. აზორის პლატოს სამხრეთით რიფტულ ზონაში 300 მ სიმძლავრის მქონე კირქვული ლამის ქვეშ განლაგებულია ბაზალტები, ხოლო მათზეა ულტრაფუძე და ფუძე ქანების ლოდა ნარევები. ამ რაიონში შეინიშნება თანამედროვე მძვინვარე ვულკანური და ჰიდროთერმული მოქმედება.
 
შუაატლანტიკური ქედი ეკვატორისპირეთის ნაწილში დიდი რაოდენობის განივი რღვევების რიგ სეგმენტებათაა დანაწევრებული, რომლებმაც ერთმანეთთან მიმართებაში მნიშვნელოვანი (300 კმ-მდე) ლატერალური გადაადგილება განიცადეს. ეკვატორთან ღრმაწყლიან რღვევებთან დაკავშირებულია 7856 მ სიღრმის რომანშის ღრმული.
 
სამხრეთატლანტიკურ ქედს აქვს მერიდიანული განფენილობა. აქ კარგადაა გამოხატული რიფტული ხეობები, განივი რღვევების რაოდენობა ნაკლებია, ამიტომ ეს ქედი ჩრდილოატლანტიკურ ქედთან შედარებით უფრო მონოლითურად გამოიყურება. ქედის სამხრეთ და შუა ნაწილში გამოიყოფა ამაღლების ვულკანური პლატო, კუნძუები ტრისტან-და-კუნია, გოფი, ბუვე. პლატო დაკავშირებულია მოქმედ და ახლახან მოქმედ ვულკანებთან. კუნძულ ბუვედან სამხრეთატლანტიკური ქედი უხვევს აღმოსავლეთისაკენ, შემოუვლის აფრიკას და ინდოეთის ოკეანეში ებჯინება დასავლეთ ინდოეთის შუა ქედს.
 
== ოკეანის საგები ==