კლარჯეთის საერისთავო: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''კლარჯეთის საერისთავო''', ''არტანუჯის საერისთავო'' — ადმინისტრაციული ერთეული [[იბერიის სამეფო|იბერიის სამეფოში]], ასევე [[ქართლის საერისმთავრო|ქართლის საერისმთავროს]], [[ქართველთა სამეფო|ქართველთა სამეფოსა]] და [[საქართველოს სამეფო|ერთიანი საქართველოს სამეფოში]]. ამ სახელწოდების ტერიტორიული ერთეული პირველად [[ძვ. წ. III საუკუნე|ძვ. წ. III საუკუნეში]] გამოჩნდა -— ის ერთ-ერთი იყო [[ფარნავაზ I]]-ის მიერ დაწესებულ საერისთავოთა შორის.<ref>გ. მამულია, სტ. „ფარნავაზი“, ქსე, ტ.10, გვ. 232</ref> თავდაპირველად იგი საკუთრივ კლარჯეთის გარდა [[შავშეთი|შავშეთსა]] და [[ტაო|ამიერ-ტაოსაც]] მოიცავდა.

საერისთავოს უძველესი ცენტრი იყო ციხე [[თუხარისი]], რომელიც ქართული საისტორიო ტრადიციის თანახმად, ქართველთა ერთ-ერთ ლეგენდარულ ეთნარქს -— [[ოძრხოსი|ოძრხოსს]] დაუარსებია.<ref>დ. მუსხელიშვილი, სტ „თუხარისი“, ქსე, ტ.5, გვ. 30</ref>

[[III საუკუნე|III საუკუნის]] შუა ხანებში კლარჯეთის ერისთავი, „ქვემო ივერიის“ ანუ დასავლეთ საქართველოსქართლის სხვა ოთხ ერისთავთან ერთად, მეფე ამაზასპის წინააღმდეგ მიმართულ აჯანყებაში მონაწილეობდა.<ref>ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 57</ref>

[[V საუკუნე|V საუკუნეში]], სავარაუდოდ [[456]]<ref>ვ. გოილაძე, ვახტანგ გორგასალი და მისი ისტორიკოსი, თბილისი, 1991, გვ. 141–145</ref> წელს, [[ვახტანგ I გორგასალი|ვახტანგ I გორგასალმა]] [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიისაგან]] დაიბრუნა დაახ. [[370]] წელს წართმეული კლარჯეთი და მის გამგებლად თავისი ძუძუმტე, არტავაზი დანიშნა.<ref name="ბიბლიოვიკი">{{Cite web|title=არტანუჯის ერისთავი - ბიბლიოვიკი|url=http://www.nplg.gov.ge/wikidict/index.php/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98|access-date=2021-02-26|website=www.nplg.gov.ge}}</ref> სააღმშენებლო საქმიანობის დაწყებასთან ერთად, მეფემ ადმინისტრაციული ცვლილებაც მოახდინა და ერისთავის რეზიდენციად ახლადაშენებული არტანუჯი დაადგინა. ერისთავმა არტავაზმა, მეფის ბრძანებით განაახლა [[ახიზის ციხე|ახიზის]] და ააშენა [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის ციხეები]]. მანვე ააშენა [[ოპიზა|ოპიზის]] მონასტერი, მერეს, შინდობისა და ახიზის ეკლესიები.<ref>ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 178</ref>

დაახლოებით 786-807 წლებშიწლებს შორის „ახალმა“ [[ბაგრატიონები|ბაგრატიონებმა]] კლარჯეთი მემკვიდრეობით მიიღეს. 813 წელს, არაბთაგან დევნილი ქართლის უკანასკნელი ერისმთავარი [[აშოტ I დიდი|აშოტ I ბაგრატიონი]] კლარჯეთში გადმოვიდა, სადაც მან აღადგინა არტანუჯის ციხე და მიმდებარე ტერიტორიაზე ქალაქი ააშენა.<ref name="ბიბლიოვიკი" /> არტანუჯში შეგროვებული გადასახადები ბაგრატიონთა ძალაუფლების ზრდის უმთავრესი ფაქტორი იყო. [[არაბობა საქართველოში|არაბთა შემოსევების]] შედეგად გაუკაცრიელებული კლარჯეთი კვლავ დასახლდა და გადაიქცა ქრისტიანული კულტურის უდიდესუმნიშვნელოვანეს კერად, რასაც ხელს უწყობდა ფართომასშტაბიანი სამონასტრო მოღვაწეობა, წამოწყებული ქართველი ბერის, [[გრიგოლ ხანძთელი|გრიგოლ ხანძთელის]] (759–861) მიერ.<ref name="Rapp">Rapp, Stephen H. (2003), ''Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts'', passim. Peeters Publishers, {{ISBN|90-429-1318-5}}</ref> აშოტის გარდაცვალების და ბაგრატიონთა ტაოსა და კლარჯეთის შტოებად გაყოფის შემდეგ, კლარჯეთის ერისთავობა ამ უკანასკნელთ ერგოთ, თუმცა ისინი ქართველთა მეფეებს, ანუ ტაოს შტოს ბაგრატიონებს დაემორჩილნენ. ეს შტო, შუა საუკუნეების ქართულ ჩანაწერებში ცნობილია, როგორც [[კლარჯნი ხელმწიფენი]].