ოზები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
[[ფაილი:Esker (PSF).png|200px|right|მინი|ოზები]]
'''ოზები''', '''ესკერი''' ([[შვედური ენა|შვედ]]. ås — [[ქედი]], [[სერი (გეომორფოლოგია)|სერი]]) — ხაზობრივად გადაჭიმული, ვიწრო და რამდენიმე ათეული მეტრის სიმაღლის წყალ-მყინვარული გენეზისის ზვინულები. გავრცელებულია პლეისტოცენური კონტინენტური გამყინვარების ფარგლებში; უფრო ძველ [[რელიეფი|რელიეფთან]] ყოველთვის არ არის შეთანაწყობილი. წარმოადგენს მყინვარისშიგა წყლის ნაკადების ფსკერულ ნალექს.<ref>გეომორფოლოფიური ლექსიკონი, გამომცემლობა ნეკერი, თბილისი, 1996.</ref>
 
უმეტესწილად გადაჭიმულია დამრეცი ღრმულებისა და ხეობების ფსკერისფსკერების გასწვრივ. სიგრძე ასეული მ-იდანმეტრიდან რამდენიმე ათეულ (იშვიათად ასეულ) კმ-მდეკილომეტრამდე, სიგანე ათეული მ-იდან რამდენიმე კმ-მდე, სიმაღლე რამდენიმე ათეულ მ-მდე. გააჩნიათ ციცაბო ფერდობები (30–45° გრადუსით დახრილი). ძირითადად აგებულია ჰორიზონტალური, უფრო ხშირად ირიბშრეებრივი [[ფლუვიოგლაციალური ნალექები|ფლუვიოგლაციალური ნაფენებით]][[ქვიშა|ქვიშით]], ხრეშით[[ხრეში]]თ, კენჭით[[კენჭი]]თ, კაჭარით[[კაჭარი]]თ.

ოზების წარმოშობა დაკავშირებულია მყინვარის ნაპრალებში მოხვედრილი ნგრეული მასალის აკუმულაციასთან. კარგად არის გამოხატული პლეისტოცენური კონტინენტური გამყინვარების რაიონებში, მათ შორის შვედეთში, ფინეთში, რუსეთის ევროპული ნაწილის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილსა და სხვა. გარდა ამისა, ოზების დანალექები მოიპოვება ბრაზილიის, ავსტრალიისა და აფრიკის კამბრიუმამდელ, ორდოვიციულ, კარბონულ და პერმულ ქანებში.
 
თავის მაქსიმალურ სიგრძეს ოზური სერები აღწევენ [[კანადა]]ში, სადაც გვხვდება დაახლოებით 800 კმ სიგრძის ოზები. კლასიკურად არის გამოხატული ოზები ასევე [[სკანდინავიის ნახევარკუნძული|სკანდინავიის ნახევარეკუნძულზე]]; მ.შ. აღსანიშნავია ტამერფორს-კანგასალსის ოზური სერი ([[ფინეთი]]), რომლის სიმაღლე 80 მ-ს აღწევს.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ოზები“-დან