ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
გადარჩენა 0 წყაროების და მონიშვნა 1 მკვდრად.) #IABot (v2.0.8
No edit summary
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა საქართველოსადმინისტრაციული რაიონებიერთეული
|სახელი = ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი
|სურათი=MM-Kazbegi-ka.svg
|სახელი სხვა ენაზე =
|ქვეყანა=საქართველო
|რეგიონის ტიპი=მხარე
|რეგიონი = მცხეთა-მთიანეთის მხარე
|მმართველის ტიპი=მერი
|დროშა = Flag of Kazbegi Municipality.svg{{!}}border
|მმართველი=
|გერბი = COA of Kazbegi.svg
|მოსახლეობა წელი = 2014{{კლება}} 3795 (2014)
|მხარის რუკა = MM-Kazbegi-ka.svg
|ადმინისტრაციული ცენტრი = [[სტეფანწმინდა]]
|დეპუტატი პარლამენტში = მირიან წიკლაური {{Tooltip|{{ფერის დაფა|blue}}|ქართული ოცნება}}
|გამგებელი = გივი ქირიკაშვილი {{Tooltip|{{ფერის დაფა|blue}}|ქართული ოცნება}}
|ფართობი = 1081,7 კმ²
|მოსახლეობის რაოდენობა = {{კლება}} 3795 კაცი
|მოსახლეობა წელი = 2014
|სიმჭიდროვე = 3,5
|ეროვნებაეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 99,224 %<br />[[ოსები]] 0,334 %<br />[[რუსები]] 0,218 %<br />[[სომხები]] 0,108 %<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc2014.htm Ethnic composition of Georgia 2014]</ref>
|სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = ქრისტიანები[[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია|მართლმადიდებლები]] 99,53 %<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-religion2014b.htm georgia-religion2014]</ref>
}}
'''ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი''' — ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოში]], [[მცხეთა-მთიანეთის მხარე]]ში. ადმინისტრაციული ცენტრია დაბა [[სტეფანწმინდა]]. ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი მოიცავს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე [[ხევი (მხარე)|ხევის]] ტერიტორიას.
Line 102 ⟶ 98:
მუნიციპალიტეტის ტერიტორია მთლიანად მაღალმთიანია. სიმაღლე [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1700 მ-იდან 5000 მ-ის ფარგლებში იცვლება. შედარებით დაბალ ზონაში (1700 მ-ის ფარგლებში) ზომიერი ნოტიოა. [[ზამთარი]] ცივი და მშრალია, ხოლო [[ზაფხული]] — გრილი. ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 4,9&nbsp;°C-ია, ხოლო ნალექების საშუალო წლიური მოცულობა — 800 მმ. ზღვის დონიდან 1800-2000 მ-ის ფარგლებში ჰაერის საშუალო [[ტემპერატურა]] 3,5&nbsp;°C-მდე ეცემა, ხოლო ნალექიანობა 1160 მმ-ს აღწევს. 3600 მ-ზე მაღლა ნივალური ზონაა გავრცელებული.<ref name="usaid" />
 
ჰიდროგრაფიული ქსელი ხშირია. მუნიციპალიტეტი მდიდარია მდინარეებით[[მდინარე]]ებით, [[ტბა|ტბებით]], მყინვარებითა და მინერალური წყაროებით. მთავარი მდინარეა [[თერგი]], რომლის სიგრძე მუნიციპალიტეტის ფარგლებში 85 კმ-მდეა. სათავეს იღებს [[ხოხის ქედი]]ს მყინვარებში. მუნიციპალიტეტი მდიდარია ტბებით. აღსანიშნავია [[ყელიცადის ტბა]], [[არჩვების ტბა]] და სხვა. მუნიციპალიტეტში ფართოდაა წარმოდგენილი მყინვარებიც. ყველაზე ფართო გამყინვარებით ხასიათდება მყინვარწვერის მასივი (ფართობი დაახლოებით 80 კმ²). მყინვარწვერიდან ეშვება საკმაოდ ბევრი მყინვარი მ.შ. ყველაზე მნიშვნელოვანია [[გერგეტი]]სა და [[დევდარაკი|დევდარაკის მყინვარები]].<ref name="usaid" />
 
მუნიციპალიტეტში გავრცელებული ბუნებრივი საფრთხეა [[ზვავი|თოვლის ზვავები]], [[ღვარცოფი]], [[წყალდიდობა]] და მდინარეთა ნაპირების წარეცხვა. [[მეწყერი|მეწყრული მოვლენები]] მუნიციპალიტეტში ნაკლებადაა გავრცელებული. სამუშაო ჯგუფის ინფორმაციით, ღვარცოფები მდინარეთა მაღლა წელში იცის და ძირითადად სათიბ-საძოვრებს აზიანებს. [[წყალდიდობა|წყალდიდობის]] ზონაში კი ძირითადად სოფელი [[კარკუჩა]] ხვდება.<ref name="usaid">[http://nala.ge/uploads/kazbegi.pdf პროგრამა — საქართველოს რეგიონებში კლიმატის ცვლილებისა და ზემოქმედების შერბილების ზომების ინსტიტუციონალიზაცია]</ref>
Line 116 ⟶ 112:
[[შავანის ქედი|შანის ქედი]] — წარმოადგენს აღმოსავლეთ კავკასიონის ჩრდილოეთ განშტოებას. იგი მდინარე თერგის მარჯვენა შენაკადების ხდისწყლისა და არმხის წყალგამყოფი მერიდიანული ქედია. შანის ქედი მის უდიდეს ნაწილში რთული რელიეფით ხასიათდება, რაც გამოიხატება მის უსწორასწორო პროფილში. აქ მდებარე უმეტესი მწვერვალები ძნელად მისადგომი, ციცაბოკალთებიანი და კლდოვანია. შანის ქედისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია შანის მასივი, რომელზეც აღმართულია ქედის ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი მწვერვალები. უმაღლესი მწვერვალია შანი (4451 მ). სხვა მწვერვალებია: [[აკაკი წერეთლის მწვერვალი]] (3780 მ), [[ილია ჭავჭავაძის მწვერვალი]] (3800 მ) და სხვ. [[1953|1953 წელს]] ქედის ერთ-ერთ უსახელო მწვერვალს ქალაქ რუსთავის სახელი დაერქვა. შანის ქედზე არის მცირე მყინვარები. მყინვარებისაგან განთავისუფლებული ადგილები მოფენილია [[მორენა|მორენული]] მასალით (ღორღებითა და სხვ.).
 
[[ყუროს ქედი]] — წარმოადგენს კავკასიონის ჩრდილოეთ გამყოლი ქედის ერთ-ერთ შემადგენელ განშტოებას, რომელიც ჰყოფს მდინარეებს თერგსა და ხდეს. ყუროს ქედის უმაღლესი წერტილია [[ყურო|ყუროსწვერი]] (4091 მ). ქედზე მდებარე სხვა მწვერვალებიდან, ყველაზე დიდ ყურადღებას იქცევს შინო (4048 მ), რომელიც წარმოადგენს თოვლით შესელილ ციცაბოკალთებიან პირამიდას. ქედზე გაბატონებულია ეროზიული და მყინვარული ფორმები. ზოგან კალთებზე გვხვდება მომცრო მყინვარები. ყუროს ქედი აგებულია ქვედაიურული თიხაფიქლებით, რომელიც გამსჭვალულია კრისტალების შემცველი [[კვარცი]]ს ძარღვებით.
ყუროს ქედის უმაღლესი წერტილია [[ყურო|ყუროსწვერი]] (4091 მ). ქედზე მდებარე სხვა მწვერვალებიდან, ყველაზე დიდ ყურადღებას იქცევს შინო (4048 მ), რომელიც წარმოადგენს თოვლით შესელილ ციცაბოკალთებიან პირამიდას. ქედზე გაბატონებულია ეროზიული და მყინვარული ფორმები. ზოგან კალთებზე გვხვდება მომცრო მყინვარები. ყუროს ქედი აგებულია ქვედაიურული თიხაფიქლებით, რომელიც გამსჭვალულია კრისტალების შემცველი [[კვარცი]]ს ძარღვებით.
 
[[კიდეგანის ქედი]] — გამოეყოფა [[თუშეთ-ხევსურეთის კავკასიონი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილს. მთავარ ქედს იგი გამოეყოფა საძელისღელის უღელტეხილთან შემდეგ ვრცელდება ჩრდილოეთისაკენ და უკვე ინგუშეთის ფარგლებში ებჯინება 375 კმ სიგრძის [[კუესტა|კუესტისებურ]] კლდოვან ქედს. აღმართულია მწვერვალები: [[კიდეგანისმაღალი]] (4275 მ), [[ვაჟა-ფშაველას მწვერვალი]] (4200 მ), [[გველისმთა]] (3970 მ), [[საამღოსმაღალი]] (3884 მ), [[თათელისმაღალი]] (3755 მ). არის მყინვარები, მ.შ. ყველაზე მთავარია მყინვარი კიდეგანა.
Line 160 ⟶ 155:
მუნიციპალიტეტში უხვადაა [[ტბა|ტბებიც]] და მათ ზღვის დონიდან საკმაოდ მაღალი მდებარეობა აქვთ. ყაზბეგის მუნიციპალიტეტში ყველაზე დიდია ვულკანური [[ყელიცადის ტბა]], რომლის უდიდესი სიღრმეა 13,9 მ.
 
აღსანიშნავია ასევე [[არჩვების ტბა]], რომელიც განლაგებულია [[ყელის ზეგანი|ყელის ზეგანზე]], ზღვის დონიდან 3078 მ-ზე. სიღრმე დაახლ. 6 მ. მნიშვნელოვანია აგრეთვე არაგვისთავის 3 ტბა, რომელთაგან ყველაზე დიდადიდია ქვემო არაგვისთავის ტბა (ფართობი 0,07 კმ², მაქსიმალური სიღრმე 4,5 მ).
 
მუნიციპალიტეტში ფართოდაა წარმოდგენილი [[მყინვარი|მყინვარებიც]]. ყველაზე ფართო გამყინვარებით ხასიათდება მყინვარწვერის მასივი (ფართობი დაახლოებით 80 კვ.კმ). [[მყინვარწვერი]]დან ეშვება საკმაოდ ბევრი მყინვარი მ.შ. ყველაზე მნიშვნელოვანია [[გერგეტი]]სა და [[დევდარაკი]]ს მყინვარები.
Line 197 ⟶ 192:
 
=== ფლორა ===
მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე [[ტყე]] არც თუ ისე კარგადაა გავრცელებული. საკმაოდ დიდი ფართობი უკავია მთის ფიჭვნარსა და არყნარს. საშუალომთიან საფეხურებზე გვხვდება წიფლის ტყეები. ფლორისა და ფაუნის შემონახვისა და გავრცელების მიზნით [[1976|1976 წელს]] დაარსდა ყაზბეგის ნაკრძალი. ნაკრძალი უტყეოა. ტყეებზე მოდის ნაკრძალის ტერიტორიის მხოლოდ 3 %. ნაკრძალში [[ფიჭვი]]ს, [[არყი]]სა და [[წიფელი]]ს გარდა არის [[დეკა]], [[ქაცვი]], [[ვერხვი]], [[თხილი]], [[კოწახური]], [[ტირიფი]], [[ღვია]], [[ჭნავი]] და სხვ. მდინარე [[თერგი]]ს ჭალაში ბალახეულობასთან ერთად არის ქაცვის ბუჩქნარი. მაღალმთიან ადგილებში სუბნივალური და ნივალური მცენარეულობაა.
 
=== ფაუნა ===
Line 205 ⟶ 200:
 
== მოსახლეობა ==
მოსახლეობის რიცხოვნობა — 38003795 კაცი; სიმჭიდროვე — 3,5 კაცი კვ.კმ-ზე (2014 წელი). მუნიციპალიტეტში 25 დასახლებული პუნქტია: 1 დაბა და 24 სოფელი.
 
===აღწერის მონაცემები===
Line 226 ⟶ 221:
სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებს უკავია 400 კვ.კმ.
 
წამყვანი დარგია [[სოფლის მეურნეობა]], მათ შორის ძირითადია [[მეცხოველეობა]] ([[მეცხვარეობა]] და [[მესაქონლეობა]]). სასათბურე მეურნეობებში მოჰყავთ აგრეთვე ბოსტნეული. მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე გადის [[რუსეთი|რუსეთთან]] დამაკავშირებელი [[საქართველოს სამხედრო გზა]]. აქ მდებარეობს სამთო-სათხილამურო ტურისტული ცენტრი [[გუდაური]].
 
== კულტურა ==
Line 236 ⟶ 231:
სოფელ გარბანის ზემოთ აღმართულია - [[გარბანის ეკლესია]], რომელიც მიეკუთვნება IX-X სს. მიჯნას.
 
მნიშვნელოვანია ასევე [[გერგეტის სამება]]. ტაძარი ნაგებია კარგად გათლილი ანდეზიტის კვადრებით. გერგეტის სამება ხევის უმთავრესი სამლოცავი იყო.
 
მდინარე სნოსწყლის ნაპირზე განცალკევებით მდგარ კლდოვან გორაკზე აღმართულია [[სნოს ციხე]]. მნიშვნელოვანია აგრეთვე არშისა და [[დარიალის ციხე]]სიმაგრეები.