ვიკიპედია

ქორწინება: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
გადარჩენა 0 წყაროების და მონიშვნა 1 მკვდრად.) #IABot (v2.0.8
No edit summary
ხაზი 1:
{{მრავალმნიშვნელოვნება|ქორწინება}}
'''ქორწინება''' — წყვილის კავშირი [[ოჯახი]]ს შექმნის მიზნით. უმრავლეს ქვეყნებში ქორწინებად მიიჩნევა ქალისა და მამაკაცის კავშირი, თუმცა ზოგერთ ქვეყანაში დასაშვებია ასევე [[ერთი სქესის მქონე ადამიანების ქორწინება]].
'''ქორწინება''' — თითქმის ყველა კულტურაში წარმოადგენს [[ქალი]]ს და [[კაცი]]ს კავშირს [[ოჯახი]]ს შექმნის მიზნით.
 
==ისტორია==
== ქორწინების რელიგიური ასპექტი ==
გვაროვნული წეს-წყობილების დროს ჩამოყალიბდა [[ეგზოგამია]] და [[ჯგუფური ქორწინება]]. მოგვიანებით შეიქმნა [[წყვილადი ქორწინება]] და [[დისლოკალური ქორწინება]]. ამ ეტაპზე მამაკაცი და ქალი რჩებოდნენ საცხოვრებლად თავიანთ გარში. მოგვიანებით, ქმარი დასახლდა ცოლის გვარში და ჩამოყალიბდა [[მატრილოკალური ქორწინება]], ხოლო შემდეგ ცოლი გადავიდა ქმრის გვარში და ჩამოყალიბდა [[პატრილოკალური ქორწინება]]. მეუღლეთა პირადი ქონება გაუყოფელი იყო, ხოლო ქორწინება არამყარი. ქორწინების აღნიშნული ფორმები ინარჩუნებდნენ ჯგუფური ქორწინების გადმონაშთებს. გვაროვნული წყობილების დაშლის ხანაში შეიქმნა დიდი პატრარქალური ოჯახები და ჩამოყალიბდა [[მონოგამია|მონოგამიური]] ქორწინება. მონოგამიურმა ქორწინებამ დასრულებული სახე მიიღო [[ნუკლეალური ოჯახი]]ს ჩამოყალიბების დროიდან.
=== მუსლიმურიქრისტიანული ქორწინება ===▼
[[ქრისტიანობა]]ში ქორწინება წარმოადგენს ახალი აღთქმის შვიდი [[საიდუმლონი|საიდუმლოთაგან]] ერთ-ერთს. წყვილის შეუღლება რომ საეკლესიო წესით კანონიერი იყოს, ის საჭიროებს დადასტურებას მღვდლის მიერ. შესაბამისად ტარდება ჯვრისწერის რიტუალი.<ref>{{წიგნი | ავტორი= | series=| სათაური=„რელიგიები საქართველოში“| გამომცემლობა=[[საქართველოს სახალხო დამცველი|სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა]] |ადგილი=თბილისი|წელი=2008| origyear=|ბმული=| isbn=978-9941-0-0902-0| edition=|გვერდები=125-127}}</ref>
 
=== ქრისტიანული ქორწინება =საქართველოში==
ისტორიულად [[საქართველო]]ში ქორწინების რეგისტრაციას ახდენდა მხოლოდ ეკლესია ჯვრისწერის საფუძველზე. მსგავსი მდგომარეობა იყო [[რუსეთის იმპერია]]შიც. 1920 წლის [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] კანონით „მოქალაქეთა მდგომარეობის აქტების რეგისტრაციის შესახებ“ გაუქმდა ჯვრისწერის იურიდიული საფუძველი და იგი მხოლოდ ფორმალური სახით დარჩა. ქორწინების რეგისტრაცია კი ხდებოდა სახელმწიფო ორგანოების მიერ. 2002 წელს [[საქართველოს კონსტიტუციური შეთანხმება|კონსტიტუციური შეთანხმების]] მე-3 მუხლით სახელწმიფომ ცნო ჯვრისწერა, თუმცა ქორწინების რეგისტრაცია კვლავ მხოლოდ სახელმწიფო ორგანოში ხორციელდება. ქორწინება და მასთან დაკავშირებული უერთიერთობები რეგულირდება [[საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი]]თ.
ქორწინება წარმოადგენს ახალი აღთქმის შვიდი საიდუმლოთაგან ერთ-ერთს.
 
==იხილეთ აგრეთვე==
{{ვიკიფიცირება}}
*[[სორორატი]]
*[[პოლიგამია]]
 
==ლიტერატურა==
'''ჯვრისწერა''' — ძველ რომაულ სამართალში ''ქორწინება'' განიხილებოდა როგორც ქალსა და მამაკაცს შორის დადებული ხელშეკრულება და ამგვარად, ქორწინება მკაცრად განსაზღვრულ სამოქალაქო ურთიერთობად ითვლებოდა, რომელსაც გარეგნულად ნაკლები კავშირი ჰქონდა ადამიანურ ურთიერთობებთან (3). რომის სამართალი ქორწინებას მხოლოდ ერთსადაიმავე საზოგადოებრივი ფენის წარმომადგენელთა შორის უშვებდა. ასევე მარტივი იყო განქორწინებაც. თვით მოსეს რჯულიც კი უშვებდა განქორწინებას გამარტივებული წესით, განსაკუთრებით მამაკაცის მხრიდან.
{{ქსე|10|551|ითონიშვილი, ვ., ჩიკვაშვილი, შ.}}
*[[ფრიდრიხ ენგელსი|''ენგელსი, ფ.'']], ოჯახის, კერძო საკუთრების და სახელმწიფოს წარმოშობა, თბილისი, 1978
 
== სქოლიო ==▼
მხოლოდ ახალი აღთქმის ეკლესიაში განისაზღვრა ქორწინების, როგორც საღმრთო საიდუმლოს ხასიათი. „რომელნიცა ღმერთმან შეაუღლნა, კაცნი ნუ განაშორებნ“. საეკლესიო სამართალი არ გარდადრეკილა „არცა მარჯვულ, არცა მარცხულ“, ანუ ქორწინება არც მხოლოდ იურიდიულ ფაქტად მოუნათლავს და არც მხოლოდ საღმრთო საიდუმლოდ, „არამედ ვიდოდა იგი გზასა სამეუფოსა“, ანუ შეაზავა ეს ორი ცნება და განსაზღვრა ქორწინების (ჯვრისწერის), როგორც იურიდიული ფაქტის ბუნება, და ამავე დროს, აღიარა მისი დიდი სარწმუნოებრივი მნიშვნელობა.
{{სქოლიო}}
 
ჯვრისწერის საიდუმლო აღესრულება ნაკურთხი და უფლებამოსილი მღვდლის ან მღვდელმთავრის მიერ წმიდა ტრაპეზზე. რუის-ურბნისის ძეგლისწერის მიხედვით ჯვრისწერა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში აღესრულება გიორგი მთაწმიდლის განწესებით და მხოლოდ ტაძარში. ასევე უნდა ითქვას ისიც, რომ ჯვრისწერის მონასტერში აღსრულება დაუშვებელია. ამასთან, ჯვრისწერა არაა მიზანშეწონილი, რომ აღესრულოს მღვდელმონაზონის მიერ, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა.
 
ჯვრისწერის დამაბრკოლებელი გარემოებებია:
 
ა) მექორწილეთა ხორციელი ნათესაობა;
ბ) მექორწილეთა სულიერი ნათესაობა;
გ) მექორწილეთა შორის, რომელთაგან თუნდაც ერთი სამღვდელო ან სამონაზვნო დასში შედის;
დ) მექორწილეთა შორის, რომელთაგან თუნდაც ერთი წარმართია, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ეს უკანასკნელი პირობას დადებს, რომ მოინათლება;
ე) მექორწილეთა ასაკი და სულიერი მდგომარეობა.
 
გავრცელებულია მოსაზრება, თითქოს შუასაუკუნეებში ეკლესია არ აკურთხებდა ჯვრისწერას სხვადასხვა საზოგადოებრივი ფენის წარმომადგენლის შორის. ეს არასწორია. უბრალოდ ხალხში არსებული ტრადიცია იმდენად ძლიერი იყო, რომ თავადი და გლეხი თვითონ არ ქორწინდებოდნენ (4). ეკლესია, ცხადია, ვერ დაავალდებულებდა ბატონებსა და ყმებს ექორწინათ ერთმანეთში მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს დაშვებული იყო. ეს ხომ უფლება იყო და არა ვალდებულება!
 
ჯვრიწერის საიდუმლო, რომელიც დღეს ფაქტობრივად დღესდღეობით აღესრულება საქართველოს ეკლესიაში, შედგება ორი ნაწილისაგან: წინდობისა და გვირგვინოსნებისაგან. თუმცა შესაძლებელია, რომ ეს ორი მსახურება ცალ-ცალკე აღესრულოს. წინდობისას იკურთხება ბეჭდები და დაახლოებით საერო ნიშნობას უტოლდება. წინდობა არ წარმოადგენს საიდუმლოს და არ იწვევს იურიდიულ შედეგებს. ჯვრისწერა აღსრულებულად ითვლება გვირგვინოსნების შემდეგ და მექორწილენი ითვლებიან ჯვარდაწერილად.
 
ჯვრისწერა არის ცოლ-ქმრის საუკუნო შეერთება. თუმცა, გამონაკლის შემთხვევაში ხდება ჯვრისწერის გაუქმება. ასევე დასაშვებია ხელმეორე ჯვრისწერა. ჯვრისწერის გაუქმების საფუძვლებია:
 
ა) ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვალება;
ბ) ერთ-ერთი მეუღლის ბერად ან მონაზვნად აღკვეცა მე-რის თანხმობით;
გ) გვირგვინის ახდა, ანუ განქორწინება.
 
გვირგვინის ახდა აღესრულება ადგილობრივი მღვდელმთა-ვრის მიერ და დასაშვებია მრუშების და სხვა განსაკუთრებული შემთხვევებისას. „რომელმანცა ცოლი თ სი თ ნიერ მრუშებისა, მან იმრუშა“ - მითითებულია წმიდა სახარებაში.
 
საქართველოში ჯვრისწერის რეგისტრაციას მხოლოდ ეკლესია ახდენდა. მსგავსივე მდგომარეობა იყო რუსეთის იმპერიაშიც. 1920 წლის საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კანონით „მოქალაქეთა მდგომარეობის აქტების რეგისტრაციის შესახებ“ გაუქმდა ჯვრისწერის იურიდიული საფუძველი და იგი მხოლოდ ფორმალური სახით დარჩა. ქორწინების რეგისტრაცია კი ხდებოდა სახელმწიფოს სპეციალურ ორგანოებში. ცხადია, ბოლშევიკური დიქტატურის დამყარების შემდეგ სიტუაცია კიდევ უფრო დამძიმდა და ჯვრისწერა ფაქტობრივად აიკრძალა. დადებითი ძვრა საქართველოს დამოუკიდებლობას (1991 წ.) არ მოჰყოლია, ვინაიდან სამოქალაქო კოდექსმა 1920 წლის კანონის მსგავსად განსაზღვრა, რომ „რელიგიური ქორწინება არავითარ სამართლებრივ შედეგებს არ იწვევს“. არადა, მრავალი ევროპული სახელმწიფო ჯვრისწერას აღიარებს თავისი სრული სახით, როგორც სარწმუნოებრივ, ისე სამართლებრივი კუთხით. კონსტიტუციური შეთანხმების მე-3 მუხლით სახელწმიფომ ცნო ჯვრისწერა. თუმცა რეგისტრაცია მაინც მხოლოდ ოფიციალურ ორგანოში ხდება.<ref>http://www.orthodoxy.ge/samartali/samartali/5-1.html{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} orthodoxy.ge</ref>
 
▲=== მუსლიმური ქორწინება ===
 
=== იუდაისტური ქორწინება ===
 
== ქორწინების სამართლებრივი ასპექტი ==
 
== სხვადასხვა ერების საქორწილო რიტუალები ==
 
=== რომაული ტრადიციები<ref>მასალები აღებულია [[პლუტარქე]]ს ნაშრომიდან [http://ancientrome.ru/antlitr/plutarch/moralia/romanquest-f.htm რომაული საკითხები]</ref> ===
 
[[რომი|რომში]] პატარძლის წინ მიჰქონდათ ჩირაღდანი ქალღმერთ [[ცერერა]]ს პატივსაცემად. შემდეგ კი მას წყალს ასხამდნენ. [[პლუტარქე]]ს აზრით ეს მამაკაცური საწყისის — ცეცხლის და ქალური საწყისის — წყლის შეერთების სიმბოლო იყო. სხვა აზრით კი პატარძალი წყლით და ცეცხლით დანიწმინდებოდა.
 
პატარძალს თმას უყოფდნენ შუბის წვერით.
 
დღესასწაულებში კი ქორწინდნებოდნენ ქვრივები და არა ქალიშვილები.
 
რომაელებში მიუღებელი იყო ახლო ნათესავებზე ქორწინება.
 
ქორწილის დროს ინთებოდა ხუთი სანთელი, არც მეტი და არც ნაკლები.
 
პატარძალს არ შეეძლო ქმრის სახლში საკუთარი ფეხით შესვლა, იგი მეუღლეს უნდა აეყვანა ხელში და შეეტანა. სავარაუდოდ ეს ტრადიცია იმის აღმნიშვნელია, რომ პირველი რომაელების ცოლები მოტაცებულები იყვნენ და თვითონ არ შესულან ქმრების სახლებში.<ref>იხ. [[რომულუსი]]ს ბიოგრაფია. იგულისხმება საბინელი ქალების მოტაცება.</ref>
 
გათხოვებისას საცოლე ასეთ ფორმულას წარმოთქვამდა „სადაც შენ ხარ გაიუსი, იქ მეც ვარ გაია“. ეს იყო ქალის ქმრის გვარში შესვლის სიმბოლო.<ref>აქ იგულისხმება გვარის სახელი და არა კერძო სახელი გაიუსი. შემდეგ გვარი გაიუსი გადაკეთდა გავიუსად.</ref>
 
ქორწილში რომაელები მღეროდნენ ტალასიუსს. პლუტარქეს აზრით, იმიტომ, რომ ταλασία ტალასია ბერძნულად მატყლს ნიშნავს, პატარძალს კი ქმრის სახლში ცხვრის მატყლს უფენდნენ და მას თან თითსტარი და სართავი უნდა წაეღო. მეორე ვერსიით კი საბინელი ქალების მოტაცებისას იყო რომაელი ტალასიუსი, რომლისთვისაც აარჩიეს ყველაზე ლამაზი ქალი და როდესაც მიჰყავდათ მასთან ყვიროდნენ „ტალასიუს, ტალასიუს“.
 
პირველ საქორწილო ღამეს ცოლ-ქმარი აუცილებლად სრულ სიბნელეში უნდა დარჩენილიყვნენ სექსისთვის.
 
მაისში ქორწინება არ იყო მიღებული. სავარაუდოდ იმიტომ, რომ აპრილი ეძღვნებოდა [[ვენერა]]ს ხოლო ივნისი [[იუნონა]]ს, ამიტომ რომაელებს ერჩივნათ ან აპრილში ან ივნისში ქორწინება, რადგან ორივე ეს ქალღმერთი იყო ოჯახის მფარველი.
 
ცოლს და ქმარს შეეძლოთ ერთმანეთისთვის საჩუქრების ჩუქება. ასევე არ შეიძლება საჩუქრის მიღება სიძისგან ან სიმამრისგან.
 
როდესაც ქმარი ბრუნდებოდა მოგზაურობიდან, მას წინასწარ უნდა გაეფრთხილებინა ცოლი. სავარაუდოდ ეს იყო ცოლისადმი ნდობის მაჩვენებელი, ვინაიდან უეცარი დაბრუნება შესაძლოა შეფასებულ ყოფილიყო, როგორც ცოლის საეჭვო საქმიანობაზე წასწრების მცდელობა.
 
▲== სქოლიო ==
{{სქოლიოს სია}}
 
{{საიდუმლონი}}
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ქორწინება“-დან