ცხოველთა მიგრაცია: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
შინაარსი შეიცვალა 'დედა შევეცი თქვენი ასე ეს == იხილეთ აგრეთვე == * ფრინ...'-ით
იარლიყები: შეცვლილია გაუქმებულია ვიზუალური რედაქტირება
82.211.175.152-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა გიო ოქრო-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია
იარლიყი: სწრაფი გაუქმება
 
ხაზი 1:
[[ფაილი:Connochaetes taurinus -Wildebeest crossing river -East Africa.jpg|მინი|350px|[[გნუ]]ები კვეთენ მდინარეს ყოველწლიური მიგრაციის დროს.]]
დედა შევეცი თქვენი ასე ეს
'''ცხოველთა მიგრაცია''' ({{lang-la|migrantis}} — ''ვინც'', ''რაც გადასახლდება'') — [[ცხოველები|ცხოველთა]] გადაადგილება, რომელიც გამოწვეულია საარსებო პირობების შეცვლით ან დაკავშირებულია მათი განვითარების ციკლთან. პირველი შეიძლება იყოს რეგულარული (სეზონური, დღეღამური) ან არარეგულარული ([[გვალვა|გვალვის]], ხანძრის, წყალდიდობისა და სხვა შემთხვევაში). მეორე ხელს უწყობს სახეობის განსახლებას და შეიძლება დაემთხვეს ლარვულ სტადიას (ასციდიებში, მარჯნებში, ღრუბლებში) ან სქესობრივი მომწიფების პერიოდს (ცხოველთა უმრავლესობაში). რეგულარული მიგრაციები ხორციელდება მეტ-ნაკლებად განსაზღვრული გზით. არარეგულარული მიგრაცია და განსახლება კი ხშირად ქაოსურია, მიგრაცია შეიძლება მიმდინარეობდეს ჰორიზონტალურად (ხმელეთზე და წყალში) და ვერტიკალურად ([[მთა|მთებში]], ნიადაგში, წყლის სიზრქეში, მცენარეულ საფარში, აქტიურად და პასიურად. მიგრაციას შეისწავლიან ცხოველთა ნიშანდების, ფრინველთა დარგოლვის და სხვა გზით. ასეთი შესწავლა აუცილებელია მრავალი სახეობის თევზისა და ნადირ-ფრინველის წარმატებით რეწვისათვის, აგრეთვე მავნებლებთან (მაგ: გადამფრენ კალიასთან, [[მღრღნელები|მღრღნელებთან]]) ბრძოლისათვის.
 
== მიგრაციის სახეები ==
=== ძუძუმწოვრების მიგრაცია ===
[[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვართა]] შორის ყველაზე შორეული მიგრაცია ახასიათებს [[ვეშაპისნაირნი|ვეშაპს]], [[სელაპები|სელაპს]], [[მორჟი|მორჟს]]. ზოგიერთი ხელფრთიანისათვის ნიშანდობლივია სეზონური მიგრაცია (მიმოფრენა) 1500 კმ და უფრო შორ მანძილზეც. ვერტიკალური სეზონური და დღე-ღამური მიგრაცია ახასიათებს ზოგიერთ [[ჩლიქოსნები|ჩლიქოსანს]]. [[ციყვისებრნი|ციყვების]], ყარსაღების, ლემინგების სიმრავლისას შეინიშნება მათი მასობრივი მიგრაცია, როცა ათასობით ინდივიდი ფართო ფრონტით მოძრაობს და გადალახავს წყლის მნიშვნელოვან დაბრკოლებას.
 
=== ფრინველთა მიგრაცია ===
{{მთავარი|ფრინველთა მიმოფრენა}}
ყველაზე უკეთ არის შესწავლილი [[ფრინველები|ფრინველთა]] სეზონური მიგრაცია — მეტ-ნაკლებად შორეული ადგილგადანაცვლება ბუდობის ადგილიდან ზამთრობის ადგილისაკენ, რომლის დროსაც ფრინველთა ნაწილი მაინც უკან ბრუნდება.<ref>{{ქსე|10|403-404|ჟორდანია რ.|არა}}</ref>
 
=== ამფიბიების მიგრაცია ===
[[ამფიბიები|ამფიბიების]] მიგრაცია სუსტადაა გამოხატული. გამრავლების პერიოდში [[კუდიანი ამფიბიები|კუდიანი]] და [[უკუდო ამფიბიები|უკუდო ამფიბიების]] მრავალი სახეობა თავს იყრის [[წყალსატევები|წყალსატევებში]] და გადაადგილდება ხმელეთზე 5 [[კმ]]-მდე მანძილით
 
=== ქვეწარმავლების მიგრაცია ===
[[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალთაგან]] მიგრაცია ყველაზე მეტად სჩვევია [[ზღვის კუები|ზღვის კუს]]. [[ოკეანე|ოკეანის]] დინების მიმართულებასთან დაკავშირებული პასიური გადაადგილება ახასიათებს [[ზღვის გველები|ზღვის გველებს]].
 
=== თევზების მიგრაცია ===
[[თევზები|თევზების]] აქტიური მიგრაცია (ტოფობის, საკვების მოპოვებასთან დაკავშირებული, დასაზამთრებელი) მათი სასიცოცხლო ციკლის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი
თავისებურებაა.
 
პასიური მიგრაციის მაგალითია ზღვის ან მდინარის დინების მიერ პელაგური ქვირითისა და ლარვების გადატანა. [[მდინარის გველთევზა|მდინარის გველთევზას]] ლარვა [[გოლფსტრიმი|გოლფსტრიმის]] დინებას გადააქვს [[სარგასის ზღვა|სარგასის ზღვიდან]] [[ევროპა|ევროპისა]] და [[ჩრდილოეთ ამერიკა|ჩრდილოეთ ამერიკის]] სანაპიროებისაკენ.
 
=== მწერების მიგრაცია ===
[[მწერები|მწერების]] მიგრაცია ჩვეულებრივ მათ განსახლებას ემთხვევა (მაგ., [[აზიური კალია|აზიური]] და [[უდაბნოს კალია|უდაბნოს კალიების]] გადაფრენები). [[ბუგრები|ბუგრის]] ზოგიერთი სახეობის სეზონური მიგრაცია საკვებ მცენარეთა შეცვლასთანაა დაკავშირებული და სხვ.
 
=== წყლის უხერხემლოების მიგრაცია ===
[[პლანქტონი|პლანქტონური]] ცხოველების უმრავლესობას ახასიათებს სეზონური და დღე-ღამური ვერტიკალური მიგრაცია, წყლის მრავალ უხერხემლო ცხოველს — ჰორიზონტალური მიგრაცია.
 
== ნავიგაცია ==
მიგრაციისის აუცილებელი პირობაა ცხოველთა ნავიგაციის, ე. ი. მოძრაობის მიმართულების განსაზღვრის უნარი. ნავიგაციის მექანიზმი სხვადასხვაგვარია. განსახლებისას ზოგიერთი ცხოველი იყენებს ქარის მუდმივ მიმართულებას ([[კალიასებრნი|კალიასებრთა]] გუნდები) ან [[დინება|დინებას]] ([[გველთევზა|გველთევზას]] ლარვები), რაც მათ გამრავლებისათვის ხელსაყრელ ადგილებამდე მიღწევის საშუალებას აძლევს. [[ყარსაღი|ყარსაღები]] და სხვა ძუძუმწოვრები მომთაბარეობისას ქარის მიერ მოტანილი სუნით იღებენ ორიენტაციას. ცხოველებს აქტიური ნავიგაციის დროს შეუძლიათ გამოიყენონ განსაზღვრული ორიენტირი: [[მზე|მზის]], [[მთვარე|მთვარისა]] და [[ვარსკვლავი|ვარსკვლავების]] მდებარეობა (ასტრონავიგაცია), დედამიწის ზედაპირის ოპტიკური ორიენტირები (სანაპიროების მოხაზულობა, ქედები, მდინარეების ხეობები და სხვ.). „მშობლიური ლანდშაფტის“ აღქმა, მისი თავისებურების დახსომება და აღბეჭდვა, განსაკუთრებით ცხოველის დამოუკიდებელი ცხოვრების პირველ პერიოდში, პირველად მომიგრირე ახალგაზრდა ფრინველებს დასაზამთრებელ ადგილებამდე მიღწევისა და სამშობლოში დაბრუნების საშუალებას აძლევს. ორიენტირი შეიძლება იყოს გარემოს მრავალი სხვა თავისებურება (მ. შ. გეოქიმიური, აკუსტიკური) და [[მაგნიტური ველი]]. ზღვის დინების ქიმიზმი ორიენტირია მომიგრირე [[ვეშაპისნაირნი|ვეშაპებისათვის]], ხოლო გამსვლელი [[ორაგულისებრნი|ორაგულისებრი]] თევზები საქვირითეებისაკენ მიგრაციის დროს ორიენტირად მდინარეების წყლის სუნს იყენებენ.
 
მიგრაციის დროს დიდი მნიშვნელობა აქვს ცხოველთა ჯოგური (გუნდური) ცხოვრების ნირს, რ-იც აადვილებს მტაცებელთაგან დაცვას, იგი იძლევა აგრეთვე ერთმანეთის ქცევის კორექტირებისა და ყველაზე მეტად გამოცდილი ინდივიდების წინამძღოლად გამოყენების შესაძლებლობას, ეს კი ზრდის ბიონავიგაციის საიმედოობას.
 
== იხილეთ აგრეთვე ==