ვიკიპედია

იტალია: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
იარლიყები: რედაქტირება მობილურით საიტის რედაქტირება მობილურით
ხაზი 1:
{{.........
{{ინფოდაფა ქვეყანა2
|სრული სახელი = იტალიის რესპუბლიკა
|მშობლიური სახელი = Repubblica italiana
|სახელი = იტალია
|დროშა = Flag of Italy.svg
|გერბი = Italy-Emblem.svg
|სიმბოლოს ტიპი = გერბი
|რუკა = EU-Italy.svg
|რუკის სიგანე = 300პქ
|რუკის წარწერა = იტალიის მდებარეობა ევროპაში
|ეროვნული ჰიმნი = [[იტალიის ჰიმნი|Il Canto degli Italiani]]<br/>{{small|''იტალიელთა სიმღერა''}} [[ფაილი:Inno di Mameli instrumental.ogg|ცენტრში]]
|ოფიციალური ენები = [[იტალიური ენა|იტალიური]] {{ref label|ააა|ა}}
|რელიგია = [[რომის კათოლიკური ეკლესია|რომაული კათოლიციზმი]]
|დედაქალაქი = [[რომი]]
|latd=41 |latm=54 |latNS=N |longd=12 |longm=29 |longEW=E
|უდიდესი ქალაქი = დედაქალაქი
|ეთნოქორონიმი = იტალიელი
|მთავრობის ტიპი = [[უნიტარული სახელმწიფო|უნიტარული]] [[პარლამენტარიზმი|საპარლამენტო]] [[კონსტიტუციური რესპუბლიკა]]
|ლიდერის ტიტული1 = [[იტალიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის სახელი1 = {{nowrap|[[სერჯო მატარელა]]}}
|ლიდერის ტიტული2 = [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]]
|ლიდერის სახელი2 = [[ჯუზეპე კონტე]]
|საკანონმდებლო ორგანო = [[იტალიის პარლამენტი|პარლამენტი]]
|ზედა პალატა = [[იტალიის სენატი|რესპუბლიკის სენატი]]
|ქვედა პალატა = [[იტალიის დეპუტატთა პალატა|დეპუტატთა პალატა]]
|დამოუკიდებლობის ტიპი = [[იტალიის ისტორია|ფორმირება]]
|მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = [[იტალიის გაერთიანება|გაერთიანება]]
|მოვლენის თარიღი1 = 17 მარტი, 1861
|მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = [[იტალიის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (1946)|რესპუბლიკა]]
|მოვლენის თარიღი2 = 2 ივნისი, 1946
|მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = {{nowrap|[[ევროკავშირი#წევრები|დაარსდა]] [[ევროპული თანამეგობრობა|ევროპული <br/>თანამეგობრობა]] <br/>(ამჟამად [[ევროკავშირი]])}}
|მოვლენის თარიღი3 = 1 იანვარი, 1958
|ფართობის ადგილი = 72-ე
|ფართობი = 301 338
|წყლის პროცენტულობა = 2.4
|მოსახლეობის აღწერა = 59 433 744<ref name="Istat">{{cite web |url=http://www.istat.it/it/files/2012/12/volume_popolazione-legale_XV_censimento_popolazione.pdf|title=Census 2011 - final results |publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|ISTAT]] |accessdate=19 December 2012}}</ref>
|მოსახლეობის აღწერის წელი = 2011
|მოსახლეობის აღწერის ადგილი = 23-ე
|მოსახლეობის შეფასება = 60,317,116<ref name="istat.it">{{cite web |title=Indicatori demografici |url=https://www.istat.it/it/archivio/238447 |website=www.istat.it |accessdate=11 April 2020 |language=it |date=20 February 2020}}</ref>
|მოსახლეობის შეფასების წელი = 2020
|მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 23-ე
|მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 63-ე
|მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 201.3
|მშპ-ის მუპ = $1.847 ტრილიონი<ref name=autogenerated1 >{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=39&pr.y=6&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=136&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Italy |publisher=International Monetary Fund |accessdate=17 June 2014}}</ref>
|მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-11
|მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2014
|მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $30 803<ref name=autogenerated1/>
|მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 32-ე
|მშპ-ის ნომინალი = $2.171 ტრილიონი<ref name=autogenerated1/>
|მშპ-ის ნომინალის ადგილი = მე-8
|მშპ-ის ნომინალის წელი = 2014
|მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = $36 216<ref name=autogenerated1/>
|მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 27-ე
|ჯინის წელი = 2011
|ჯინის ცვლილება = <!--increase/decrease/steady-->
|ჯინი = 31.9 <!--number only-->
|ჯინის სქოლიო = <ref name=eurogini>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref>
|ჯინის ადგილი =
|აგი-ს წელი = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|აგი-ს ცვლილება = steady<!--increase/decrease/steady-->
|აგი = 0.872 <!--number only-->
|აგი-ს სქოლიო = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=27 July 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21-25}}</ref>
|აგი-ს ადგილი = 26-ე
|ვალუტა = [[ევრო]] ([[ევროს სიმბოლო|€]]) {{ref label|ბბბ|ბ}}
|ვალუტის კოდი = EUR
|სასაათო სარტყელი = [[UTC+01:00]]
|UTC-ის გადაწევა = +1
|სასაათო სარტყელი DST = [[UTC+02:00]]
|UTC-ის გადაწევა DST-ზე = +2
|მოძრაობის მიმართულება = მარჯვენა
|სატელეფონო კოდი = [[იტალიის სატელეფონო ნომრები|+39]] {{ref label|გგგ|გ}}
|ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.it]] {{ref label|დდდ|დ}}
|შენიშვნა ა = {{note|ააა}} ფრანგული ოფიციალურთან გათანაბრებული ენაა [[ვალე-დ’აოსტა]]ში; [[სლოვენური ენა|სლოვენური]] ოფიციალურთან გათანაბრებული ენაა [[ტრიესტის პროვინცია]]სა და [[გორიციის პროვინცია]]ში; გერმანული და [[ლადინური ენა|ლადინური]] ოფიციალურთან გათანაბრებული ენაა [[ბოლცანო (პროვინცია)|სამხრეთ ტიროლში]].
|შენიშვნა ბ = {{note|ბბბ}} 2002 წლამდე [[იტალიური ლირა|ლირა]].
|შენიშვნა გ = {{note|გგგ}} [[კამპიონე-დ’იტალია]]ში დასარეკად, საჭიროა შვეიცარიის კოდის აკრეფა [[+41]].
|შენიშვნა დ = {{note|დდდ}} [[ევროკავშირი]]ს სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი [[.eu]].
}}
'''იტალია''' ({{lang-it|Italia}}), ოფიციალურად '''იტალიის რესპუბლიკა''' ({{lang-it|Repubblica italiana}}<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IT |title=Ethnologue report |publisher=Ethnologue.com |date= |accessdate=30 October 2010}}</ref>) — უნიტარული, [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]] სამხრეთ-[[დასავლეთ ევროპა]]ში. ჩრდილოეთით, [[ალპები]]ს გასწვრივ ესაზღვრება [[საფრანგეთი]], [[შვეიცარია]], [[ავსტრია]] და [[სლოვენია]]. სამხრეთით ის მთლიანად მოიცავს [[აპენინის ნახევარკუნძული|აპენინის ნახევარკუნძულს]], [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] ორ უდიდეს კუნძულს — [[სიცილია]]სა და [[სარდინია]]ს, ასევე სხვა მრავალ პატარა კუნძულს. იტალიის საზღვრებში მდებარეობს ორი [[ანკლავი]], დამოუკიდებელი სახელმწიფოები [[სან-მარინო]] და [[ვატიკანი]]. ამავე დროს იტალია შვეიცარიის ტერიტორიაზე ფლობს ექსკლავ [[კამპიონე-დ'იტალია]]ს. იტალიის ტერიტორია მოიცავს 301 338 კმ²-ს და ახასიათებს [[ზომიერი სარტყლები|ზომიერი სარტყლის]] [[კლიმატი]]. 60,6 მლნ მცხოვრებით იტალია [[ევროპა]]ში მე-5 სახელმწიფოა მოსახლეობის რაოდენობის მხრივ და მსოფლიოში 23-ე.
 
იტალიის დედაქალაქი [[რომი]] საუკუნეთა განმავლობაში დასავლური ცივილიზაციის პოლიტიკურ და რელიგიურ ცენტრს წარმოადგენდა, როგორც [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] დედაქალაქი და [[წმინდა ეპარქია|წმინდა ეპარქიის]] ადგილსამყოფელი. რომის იმპერიის დაცემის შემდეგ იტალიამ გაუძლო უცხოელ ხალხთა მრავალ ინვანსიას, ძირითადად ისეთი ხალხებისგან როგორებიც იყვნენ [[ძველი გერმანელები|გერმანიკული ტომები]] — [[ლანგობარდები]] და [[ოსტგუთები]], შემდეგ [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიელები]], უფრო მოგვიანებით კი [[ნორმანები]] და ა. შ. საუკუნეების შემდეგ, იტალია საზღვაო რესპუბლიკებისა და [[რენესანსი]]ს სამშობლო გახდა.<ref name="immaculateheartacademy.org" >
{{Cite journal
|contribution=Italy: Birthplace of the Renaisssance
|title= European Rennaisance and Reformation
|location=Township of Washington, NJ
|publisher=Immaculate Heart Academy
|publication-date=[n.d.]
|accessdate=20 December 2009
|url=http://www.immaculateheartacademy.org/outside2/socialstudies/kuhns/1%20Italy%20Birthplace%20of%20the%20Renaissance.pdf
|postscript=<!--None-->
}}. {{Verify credibility|date=December 2009}}</ref>
იტალია მდებარეობს ევროპაში,ახლოს არის საფრანგეთთან.იტალიური ენა უნდა ისწავლოს თვით მარიამ ხოფერიამ
პოსტ-რომის იმპერიული საკმაოდ ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე იტალია დაყოფილი იყო მრავალ სამეფოდ და ქალაქ-სახელმწიფოდ (მაგალითად, როგორებიც იყო [[სარდინიის სამეფო]], [[ორი სიცილიის სამეფო]], [[მილანის საგრაფო]]), მაგრამ [[1861]] წელს გაერთიანდა.<ref>{{cite web|url=http://library.thinkquest.org/TQ0312582/unification.html |title=Unification of Italy |publisher=Library.thinkquest.org |date=4 April 2003 |accessdate=19 November 2009}}</ref> გაერთიანების მღელვარე პერიოდი ისტორიაში ცნობილია როგორც ''"Il Risorgimento"''. გვიანდელ [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნიდან]] და [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს ბოლომდე იტალია ფლობდა კოლონიურ იმპერიას, რომელზეც მისი მმართველობა ვრცელდებოდა და ოგო მოიცავდა [[ლიბია]]ს, [[ერიტრეა]]ს, [[სომალი]]ს, [[ეთიოპია]]ს, [[ალბანეთი|ალბანეთს]], [[დოდეკანესის კუნძულები|დოდეკანესის კუნძულებსა]] და [[ტიანძინის კონსესია]]ს [[ჩინეთი|ჩინეთში]].<ref name="allempires.com" >{{cite web|url=http://www.allempires.com/article/index.php?q=italian_colonial |title=The Italian Colonial Empire |publisher=All Empires |date= |accessdate=30 October 2010}}</ref>
 
თანამედროვე იტალია დემოკრატიული რესპუბლიკაა. რანგირებულია როგორც მსოფლიოს 24-ე ყველაზე განვითარებული ქვეყანა<ref name="hdr.undp.org">[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf Human Development Report 2010]. The United Nations. Retrieved 5 October 2009.</ref> და ცხოვრების ხარისხის ინდექსით შედის მსოფლიო ქვეყანათა ათეულში.<ref name="economist.com">[http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index], Economist, 2005</ref> იტალია გამოირჩევა ცხოვრების ძალიან მაღალი სტანდარტით და ერთ სულ მოსახლეზე [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მაღალი მაჩვენებლით.<ref>{{cite web|url=http://imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=26&pr.y=9&sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698&s=NGDPDPC&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=2 August 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ddp-ext.worldbank.org/ext/DDPQQ/member.do?method=getMembers&userid=1&queryId=135 |title=DDP Quick Query |publisher=Ddp-ext.worldbank.org |date=20 July 2004 |accessdate=2 August 2010}}</ref> წარმოადგენს [[ევროკავშირი]]ს ჩანასახის დამფუძნებელ წევრს და [[ევროზონა|ევროზონის]] ნაწილს. იტალია ასევე არის [[დიდი რვიანი]]ს, [[დიდი ოციანი]]სა და [[ნატო (ორგანიზაცია)|ნატო]]ს წევრი. გააჩნია მსოფლიოში მესამე უდიდესი [[ოქრო]]ს მარაგი, მშპ-ის მერვე უდიდესი მაჩვენებელი მსოფლიოში, მეათე უდიდესი მშპ,<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2008&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698&s=PPPGDP&grp=0&a=&pr.x=9&pr.y=12 |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=2 August 2010}}</ref> და მეექვსე უდიდესი სახელმწიფო ბიუჯეტი.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2056.html |title=CIA World Factbook, Budget |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=26 January 2011}}</ref> ის ასევე არის [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის]], [[ევროპის საბჭო]]ს, [[დასავლეთ ევროპის კავშირი]]სა და [[გაერო]]ს წევრი. იტალია ფლობს მსოფლიოში მეცხრე უდიდეს თავდაცვით ბიუჯეტს და მის ტერიტორიაზე განთავსებულია ნატოს ბირთვული იარაღი.
 
იტალია დიდ როლს თამაშობს გლობალურ სამხედრო, [[კულტურა|კულტურულ]] და [[დიპლომატია|დიპლომატიურ]] საქმიანობებში. ქვეყნის ევროპული პოლიტიკის, სოციალური და ეკონომიკური გავლენა მას მთავარ რეგიონულ ძალად აქცევს.<ref name="Leonardis, 2003, გვ. 17" >M. De Leonardis, ''Il Mediterraneo nella politica estera italiana del secondo dopoguerra'', Bologna, Il Mulino, 2003, გვ. 17</ref><ref name="books.google.com">{{cite book|url=http://books.google.com/?id=X4xw8-Oj9usC&pg=PA157&lpg=PA157&dq=regional+power+italy+in+europe#PPP1,M1 |title=The Middle East and Europe|publisher=Google Books |date=1998-11-24 |accessdate=2011-05-30}}</ref> იტალიას გააჩნია საზოგადოების განათლების მაღალი დონე და წარმოადგენს მაღალგლობალიზებულ ერს.<ref>{{cite web |url=http://globalization.kof.ethz.ch/static/pdf/press_release_2009_en.pdf |title=KOF – Pressemitteilung |format=PDF |accessdate=27 October 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427080724/http://globalization.kof.ethz.ch/static/pdf/press_release_2009_en.pdf |archivedate=27 აპრილი 2011 }}</ref>
 
== სახელწოდება ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/იტალია“-დან