პიგმეები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
[[ფაილი:African Pigmies CNE-v1-p58-B.jpg|220px|მინიატიურა|აფრიკელი პიგმეები]]
[[File:Pygmy.png|thumb|ევროპელის (მარცხნივ) და პიგმეის (მარჯვნივ) შედარებითი სიმაღლე]]
'''პიგმეები''' ([[ბერძნული|ბერძნ.]] Πυγμαῖοι — «люди„მუშტის величинойზომის с кулак»ხალხი“) — დაბალსიმაღლიანი ნეგროიდული ჯგუფის ხალხები, რომლებიც ცხოვრობენ [[ეკვატორი|ეკვატორული]] [[აფრიკა|აფრიკის]] ტროპიკულ ტყეებში. სხვანაირად მათ ნეგრილებსაც უწოდებენ.
 
==ცნობები==
[[File:African Pygmies blank.png|thumb|მარცხნივ|პიგმეების განსახლების არეალი [[აფრიკა]]ში]]
[[File:Pygmy house outsideview.jpg|thumb|მარცხნივ|პიგმეების სახლი ჯოხებისა და ფოთლებისაგან]]
უკვე ძვ.წ. მე3 ათასწლეულში მოიხსენიებიან ძველეგვიპტურ ხელნაწერებში. უფრო გვიანდელ პერიოდში ისისნი მოიხსენებიან ძველ ბერძნულ წყაროებში, კერძოდ, [[ჰომეროსი]]ს „<nowiki/>[[ილიადა|ილიადაში]]ში“<nowiki/>“, [[ჰეროდოტე]]სა და [[სტრაბონი|სტრაბონთან]].
 
XVI—XVII ს.ს. ისინი "მატიმბას"„მატიმბას“ სახელით მოიხსენებიან დასავლეთ აფრიკის მკვლევართა ხელნაწერებში.
 
XIX საუკუნეში მათ არსებობას ადასტურებს გერმანელი მკვლევარი [[გეორგ ავგუსტ შვეინფურტი]], რუსი მკვლევარი ვ.ვ. იუნკერი და სხვები. ეს ტომები აღმოჩენილი იყო ტროპიკულ ტყეებში მდინატეების [[იტური]]სა და [[უზლე]]ს აუზში სხვადასხვა სახელით: აკა, ტიკიტიკი, ობონგო, ბამბუტი, ბატვა.
ხაზი 23:
პიგმეების მინიატურული სიმაღლის გამოსაკვლევად და მათი იდენტიფიკაციის დასადგენად, მეცნიერებმა ერთმანეთს შეადარეს ბატვას ტომის პიგმეების და მათი მეზობელი-მიწათმოქმედი ბაკიგას ტომის გენომები, აგრეთვე, ბაკას ტომის პიგმეების და მათი მეზობელი-მიწათმოქმედი ნზებეს და ნზიმის გენომები. აღმოჩნდა, რომ დაბალ სიმაღლეზე პასუხისმგებელი ერთნუკლეოტიდიანი პოლიმორფიზმები ბატვას და ბაკას ტომის პიგმეებს განსხვავებული აქვთ. ეს ნიშნავს, რომ მსგავსი თვისებები აქვთ, მაგრამ ისინი კონვერგენტული ევოლუციის შედეგია.
 
ბაკას აღმოსავლეთით მცხოვრებ ხალხებს - ეფესეფესა და სუას, თავდაპირველადვე ებადებათ პატარა ბავშვები — ზრდის განმსაზღვრელი (შემაფერხებელი) ირთვება ნაყოფის შიდაგანვითარების პროცესშივე. ბაკას ტომის ბავშვები იბადებიან ნორმალურები, მაგრამ სიცოცხლის ირველი ორი წლის განმავლობაში ისისნი იზრდებიან ევროპელებთან შედარებით შესამჩნევად ნელა.
 
B-ჰაპლოჯგუფის Y-[[ქრომოსომა|ქრომოსომის]] სიხშირე აკასა და მბუტის პიგმეებში აღწევს 35 %. მბუტის გენომაში აღმოჩენილია 0,2%-დან 0,7%-მდე [[ნეანდერტალელი]]ს გენი.
ხაზი 31:
 
==ენა==
პიგმეები, ჩვეულებრივ, საუბრობენ მათი მოსაზღვრე ხალხების ენებზე — ეფე, ასუა, ბამბუტი და სხვ. პიგმეების დიალექტებს შორის არის ზოგიერთი ფონეტიკური სხვაობა, მაგრამ ბაკას ხალხის გარდა, პიგმეებმა დაკარგეს მშობლიური ენები.
 
==იხილეთ აგრეთვე==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/პიგმეები“-დან