ვიკიპედია

შემოქმედი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მNo edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი = სოფელი
|ქართული სახელი = შემოქმედი
|მშობლიური სახელი = =
|ქვეყანა = საქართველო
|დაქვემდებარება =
|პანორამა = Shemokmedi Village.jpg
|პანორამის სიგანე = 300
|წარწერა = შემოქმედის ხედი მონასტრიდან
|lat_dir =N|lat_deg =41|lat_min =54|lat_sec =40.740105
|lon_dir =E|lon_deg =42|lon_min =404|lon_sec =11.00388
|CoordAddon = type:city(40361)_region:
|CoordScale =
|ქვეყნის რუკის ზომა = =300
|ქვეყნის რუკა2 = ozurgeti.png
|რეგიონის რუკის ზომა = 300
|რეგიონის რუკა =
|მუნიციპალიტეტისრაიონის რუკის ზომა = 300
|რეგიონის ტიპი = მხარე
|რეგიონი = გურიის მხარე
|რეგიონი ცხრილში =
|შიდა დაყოფა = =
|მუნიციპალიტეტის ტიპი =მუნიციპალიტეტი
|მუნიციპალიტეტი მუნიციპალიტეტის ტიპი = ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი
|მუნიციპალიტეტი = ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი
|თემი = შემოქმედი
|მმართველის ტიპი =
|მმართველი =
|დაარსების თარიღი =
|პირველი ხსენება =
|წინა სახელები =
|ფართობი = ▼
|სტატუსი-დან =
|სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე {{!}} ზღვის დონიდან▼
▲|ფართობი =
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე=190▼
▲|სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე {{!}} ზღვის დონიდან
|კლიმატი=▼
▲|დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 190
|მოსახლეობა = 1322
▲|კლიმატი =
|აღწერის წელი = 2014▼
|ოფიციალური ენა =
|სიმჭიდროვე = ▼
|მოსახლეობა = 1322<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=26 ივლისი 2016}}</ref>
|აგლომერაცია = ▼
▲|აღწერის წელი = 2014
|ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]]▼
▲|სიმჭიდროვე =
▲|აგლომერაცია =
▲|ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 99,5 =%, [[ქართველებირუსები]] 0,4 %
|სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია|მართლმადიდებლები]]
|ეთნოქორონიმი =
|სატელეფონო კოდი = ▼
|დროის სარტყელი = +4
|საფოსტო ინდექსი = ▼
|DST =
|საიტი = ▼
▲|სატელეფონო კოდი = +995
▲|საფოსტო ინდექსი =
|საავტომობილო კოდი =
▲|საიტი =
|კატეგორია ვიკისაწყობში = Shemokmedi
}}
'''შემოქმედი''' — [[სოფელი]] [[ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი|ოზურგეთის მუნიციპალიტეტში]]. თემის[[თემი]]ს ცენტრი (სოფლები: შემოქმედი, [[წითელმთაგომი (ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი)|გომი]], [[კვირიკეთიგონებისკარი]], [[გონებისკარიკვირიკეთი]], [[გომი (ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი)|გომიწითელმთა]],). მდებარეობს მდინარეების[[მდინარე]]ების [[ბჟუჟი|ბჟუჟისა]]სა და აკიშას ნაპირებზე, [[ოზურგეთი]]-[[გომისმთა|გომისმთის]] გზაზე, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 190 მ, [[ოზურგეთი]]დან 7 კმ. სოფელში გადის სოფელში არის საჯარო [[სკოლა]]<ref>[http://catalog.edu.ge/index.php?module=school_info&page=detals&school_code=3809 საჯარო სკოლების მონაცემთა ბაზა]</ref> და [[ბიბლიოთეკა]]. ▼
 
▲'''შემოქმედი''' — სოფელი [[ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი|ოზურგეთის მუნიციპალიტეტში]]. თემის ცენტრი (სოფლები: შემოქმედი, [[წითელმთა]], [[კვირიკეთი]], [[გონებისკარი]], [[გომი (ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი)|გომი]],). მდებარეობს მდინარეების [[ბჟუჟი|ბჟუჟისა]] და აკიშას ნაპირებზე, [[ოზურგეთი]]-[[გომისმთა|გომისმთის]] გზაზე, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 190 მ, [[ოზურგეთი]]დან 7 კმ. სოფელში გადის სოფელში არის საჯარო [[სკოლა]]<ref>[http://catalog.edu.ge/index.php?module=school_info&page=detals&school_code=3809 საჯარო სკოლების მონაცემთა ბაზა]</ref> და [[ბიბლიოთეკა]].
 
==ისტორია==
შემოქმედი გურიის ერთ-ერთი ისტორიული სოფელია. იყო [[შემოქმედის საეპისკოპოსო]]ს ცენტრი. შემოქმედის სამოურავო მოიცავდა მდინარე [[ბჟუჟი]]ს მთელ ხეობას ოზურგეთს ზემოთ. შემოქმედის მორავსმოურავს ნიშნავდა შემოქმედელი ეპისკოპოსი. XVIII საუკუნეში ეპისკოპოსმა ნიკოლოზ ბატონიშვილმა მოურავად დანიშნა ბახუტა ნაკაშიძე. 1776 წელს საშემოქმედლო [[გიორგი V გურიელი|გიორგი V გურიელმა]] დაიკავა და შემოქმედის მორავადმოურავად საკუთარი ძე დასვა, თუმცა მოგვიანებით დაუბრუნა ბახუტა ნაკაშიძესა და მის შვილებს.<ref>{{cite book| | first=| last= სოსელია, ო.| title=მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის | chapter=ფეოდალური საქართველოს პოლიტიკური დაშლის ისტორიიდან| publisher=საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა |series=ნაკვეთი XXX|location=თბილისი |year=1954| origyear=| isbn=| edition=|page=169|url=http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/266518}}</ref> 1792 წლიდან [[ქაიხოსრო ბატონიშვილი|ქაიხოსრო გურიელმა]] გაამაგრა შემოქმედის ციხე და უჩხუბიდან იქ გადაიტანა რეზიდენცია. 1820 წლის აპრილში [[იმერეთის აჯანყება (1819-1820)|იმერეთის აჯანყების]] დროს შემოქმედში [[იოთამ ბოლქვაძე]]მ მოკლა იმერეთის დროებითი მმართველი, პოლკოვნიკი პუზირევსკი, რომელიც გურიაში ლაშქრობდა იქ თავშეფარებულ აჯანყების მეთაურთა დასაპატიმრებლად. ამის გამო იმავე წლის 24 ივლისს გენერალ ველიამინოვის სარდლობით რუსთა ჯარმა აიღო და მიწასთან გაასწორა შემოქმედის ციხე და გადაწვა მიმდებარე სოფლები. 1822-1823 წლებში შემოქმედის მოურავი იყო როსტომ ნაკაშიძე, რომელიც ამავე დროს გურიელის სახლთუხუცესი იყო.▼
 
{{ციტატა|გურიაში საპატიო ადგილი უჭირავს შემოქმედს, თავისი დიდებული წარსულით, აქ ძველისძველიდან აღმართულია დიდი მონასტერი, სადაც ისხდნენ მიტროპოლიტები, შემოქმედელად წოდებულნი...სოფლის შუა ადგილას, რომელსაც „ჯვარს“ ეძახიან, რამდენიმე დუქანია ხისა, ზოგი საფართლე, ზოგიც საწვრილმანო, თავში უდგას მშვენიერი შენობა, სოფლის სასამართლო, ანუ ადგილობრივად რომ ვთქვათ „კანცელარია“, იმის გვერდით, მშვენიერსავე შენობაშია მოთავსებული სკოლა, აქვე გახლავთ წიგნსაცავი აქაური მემამულის თავ. კოწია გურიელის მეთაურობით დაარსებული, რომელიც 300 მანეთი დაჯდომიათ. მარცხნივ, მშვენიერი ეზოებიდან მდიდრული სახლები მოსჩანს აქაურ მკვიდრთა|[[თედო სახოკია]]}}▼
▲შემოქმედი გურიის ერთ-ერთი ისტორიული სოფელია. იყო [[შემოქმედის საეპისკოპოსო]]ს ცენტრი. შემოქმედის სამოურავო მოიცავდა მდინარე [[ბჟუჟი]]ს მთელ ხეობას ოზურგეთს ზემოთ. შემოქმედის მორავს ნიშნავდა შემოქმედელი ეპისკოპოსი. XVIII საუკუნეში ეპისკოპოსმა ნიკოლოზ ბატონიშვილმა მოურავად დანიშნა ბახუტა ნაკაშიძე. 1776 წელს საშემოქმედლო [[გიორგი V გურიელი|გიორგი V გურიელმა]] დაიკავა და შემოქმედის მორავად საკუთარი ძე დასვა, თუმცა მოგვიანებით დაუბრუნა ბახუტა ნაკაშიძესა და მის შვილებს.<ref>{{cite book| | first=| last= სოსელია, ო.| title=მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის | chapter=ფეოდალური საქართველოს პოლიტიკური დაშლის ისტორიიდან| publisher=საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა |series=ნაკვეთი XXX|location=თბილისი |year=1954| origyear=| isbn=| edition=|page=169|url=http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/266518}}</ref> 1792 წლიდან [[ქაიხოსრო ბატონიშვილი|ქაიხოსრო გურიელმა]] გაამაგრა შემოქმედის ციხე და უჩხუბიდან იქ გადაიტანა რეზიდენცია. 1820 წლის აპრილში [[იმერეთის აჯანყება (1819-1820)|იმერეთის აჯანყების]] დროს შემოქმედში [[იოთამ ბოლქვაძე]]მ მოკლა იმერეთის დროებითი მმართველი, პოლკოვნიკი პუზირევსკი, რომელიც გურიაში ლაშქრობდა იქ თავშეფარებულ აჯანყების მეთაურთა დასაპატიმრებლად. ამის გამო იმავე წლის 24 ივლისს გენერალ ველიამინოვის სარდლობით რუსთა ჯარმა აიღო და მიწასთან გაასწორა შემოქმედის ციხე და გადაწვა მიმდებარე სოფლები. 1822-1823 წლებში შემოქმედის მოურავი იყო როსტომ ნაკაშიძე, რომელიც ამავე დროს გურიელის სახლთუხუცესი იყო.
 
▲{{ციტატა|გურიაში საპატიო ადგილი უჭირავს შემოქმედს, თავისი დიდებული წარსულით, აქ ძველისძველიდან აღმართულია დიდი მონასტერი, სადაც ისხდნენ მიტროპოლიტები, შემოქმედელად წოდებულნი...სოფლის შუა ადგილას, რომელსაც „ჯვარს“ ეძახიან,რამდენიმე დუქანია ხისა, ზოგი საფართლე, ზოგიც საწვრილმანო, თავში უდგას მშვენიერი შენობა, სოფლის სასამართლო, ანუ ადგილობრივად რომ ვთქვათ „კანცელარია“, იმის გვერდით, მშვენიერსავე შენობაშია მოთავსებული სკოლა, აქვე გახლავთ წიგნსაცავი აქაური მემამულის თავ. კოწია გურიელის მეთაურობით დაარსებული, რომელიც 300 მანეთი დაჯდომიათ. მარცხნივ, მშვენიერი ეზოებიდან მდიდრული სახლები მოსჩანს აქაურ მკვიდრთა|[[თედო სახოკია]]}}
 
რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში შემოქმედის სასოფლო საზოგადოებაში შედიოდა საკუთრივ შემოქმედი, გომი, [[გონებისკარი|კარისყურე]], წითელმთა, კვირიკეთი, [[მაკვანეთი]], ფატარი. 1873 წელს სოფელში გაიხსნა ორკლასიანი სასწავლებელი. 1874 წელს აქ 160 კომლი ცხოვრობდა, ხოლო ტერიტორია დიმიტრი ქაიხოსროს ძე გურიელს ეკუთვნოდა.<ref>''დიმიტრი ბაქრაძე'', „არქეოლოგიური მოგზაურობა გურიასა და აჭარაში“, გვ.92 — ბათუმი, „საბჭოთა აჭარა“, 1987</ref>1902 წელს შემოქმედის საზოგადოებაში აღრიცხული იყო ხუთი სოფელი. მოსახლეობის რაოდენობა იყო 3577 ადამიანი. <ref>[http://dlib.rsl.ru/viewer/01003824999#?page=395 «Кавказский календарь» на 1902 год: 57-й год - Тифлис, 1901]</ref>▼
 
[[File:Shemokmedi Cathedral Aug18.jpg|thumb|350პქ|შემოქმედის მონასტერი]]▼
 
▲რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში შემოქმედის სასოფლო საზოგადოებაში შედიოდა საკუთრივ შემოქმედი, გომი, [[გონებისკარი|კარისყურე]], წითელმთა, კვირიკეთი, [[მაკვანეთი]], ფატარი. 1873 წელს სოფელში გაიხსნა ორკლასიანი სასწავლებელი. 1874 წელს აქ 160 კომლი ცხოვრობდა, ხოლო ტერიტორია დიმიტრი ქაიხოსროს ძე გურიელს ეკუთვნოდა.<ref>''დიმიტრი ბაქრაძე'', „არქეოლოგიური მოგზაურობა გურიასა და აჭარაში“, გვ. 92 — ბათუმი, „საბჭოთა აჭარა“, 1987</ref> 1902 წელს შემოქმედის საზოგადოებაში აღრიცხული იყო ხუთი სოფელი. მოსახლეობის რაოდენობა იყო 3577 ადამიანი. <ref>[http://dlib.rsl.ru/viewer/01003824999#?page=395 «Кавказский календарь» на 1902 год: 57-й год - Тифлис, 1901]</ref>
▲[[Fileფაილი:Shemokmedi Cathedral Aug18.jpg|thumb|350პქ|შემოქმედის მონასტერი]]
1930-40-იან წლებში სოფელში მდინარე ნაბჟუარას შტოზე, სოფლის ცენტრთან ახლოს აგებული იყო მცირე [[ჰიდროელექტროსადგური]] „ჩაქუხჰესი“, რომლის სიმძლავრე იყო 42 კვტ/სთ.<ref>''მუჰამედ მურვანიძე'', „ჰიდროელექტროსადგურები სოფლად“, გაზეთი „ლენინის დროშა“ 1945 წ. N46 გვ. 4</ref> 1958 წელს სოფელში აშენდა 600 ადამიანზე გათვლილი კულტურის სახლი. 1980 წლის 20-21 სექტემბერს პირველად აღინიშნა „შემოქმედობა“. 1983 წელს სოფელში გაიხსნა [[ვლადიმერ ნემიროვიჩ-დანჩენკო]]ს ძეგლი და სახლ-მუზეუმი. გახსნაში მონაწილეობდნენ დანჩენკოს შვილიშვილი ვასილ ნემიროვიჩ-დანჩენკო, სსრკ სახალხო არტისტი ანგელინა სტეპანოვა და რსფსრ სახალხო არტისტი ვლადიმერ ანდრეევი. 1984 წელს აღინიშნა [[ვარლამ სიმონიშვილი]]ს ასი წლის იუბილე და გაიხსნა მისი სახლ-მუზეუმი. მოქმედებდა [[ჩაი]]ს ფაბრიკა.
 
==მოსახლეობა==
 
{| class="wikitable" style="text-align:right"
|-
! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი
|-
| 1908<ref>[https://dlib.rsl.ru/viewer/01003824991#?page=420 Кавказский календарь на 1910 год]</ref> || 702 || ||
|-
| 1911<ref>[https://dlib.rsl.ru/viewer/01003824988#?page=274 Кавказский календарь на 1912 год]</ref> || {{ზრდა}} 758 || ||
|-
| [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2002|2002]] || {{ზრდა}} 1640 || ||
|-
| [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|2014]] || {{კლება}} 1322 || 628 || 694
|}
 
Line 75 ⟶ 78:
===შემოქმედის მონასტერი===
{{მთავარი|შემოქმედის სამონასტრო კომპლექსი}}
სოფელში, მდინარე [[ბჟუჟი]]ს სამხრეთით, გორაკზე დგას განვითარებული [[შუა საუკუნეებისსაუკუნეები]]ს სამონასტრო კომპლექსი. მონასტერი შედგება სამი ძეგლისგან. მათგან ორი ერთმანეთზე მიდგმული ტაძარია: XII საუკუნის ღვთაების ტაძარი ([[ბაზილიკა]]) და XVI საუკუნის გუმბათოვანი ეკლესია “ზარზმა”, რომელიც [[ვახტანგ I გურიელი|ვახტანგ I გურიელმა]] საგანგებოდ ააგო, რათა შიგ დაებრძანებინა [[ზარზმის მონასტერი|ზარზმის]] მონასტრიდან XVI საუკუნეში გადმოსვენებული [[ზარზმის ფერისცვალების ხატი|ფერიცვალების ხატი]]. მესამე ძეგლია XVI საუკუნის სამრეკლო, რომელიც [[1831]] წელსაა აღდგენილი. შემოქმედის მონასტერი იყო შემოქმედელი ეპისკოპოსებისა და [[გურიელები]]ს საგვარეულო საძვალე.▼
 
▲სოფელში, მდინარე [[ბჟუჟი]]ს სამხრეთით, გორაკზე დგას განვითარებული შუა საუკუნეების სამონასტრო კომპლექსი. მონასტერი შედგება სამი ძეგლისგან. მათგან ორი ერთმანეთზე მიდგმული ტაძარია: XII საუკუნის ღვთაების ტაძარი ([[ბაზილიკა]]) და XVI საუკუნის გუმბათოვანი ეკლესია “ზარზმა”, რომელიც [[ვახტანგ I გურიელი|ვახტანგ I გურიელმა]] საგანგებოდ ააგო, რათა შიგ დაებრძანებინა [[ზარზმის მონასტერი|ზარზმის]] მონასტრიდან XVI საუკუნეში გადმოსვენებული [[ზარზმის ფერისცვალების ხატი|ფერიცვალების ხატი]]. მესამე ძეგლია XVI საუკუნის სამრეკლო, რომელიც [[1831]] წელსაა აღდგენილი. შემოქმედის მონასტერი იყო შემოქმედელი ეპისკოპოსებისა და [[გურიელები]]ს საგვარეულო საძვალე.
 
===წმინდა გიორგის ეკლესია===
[[Fileფაილი:Shemokmedi St George 2.jpg|thumb|200პქ|წმინდა გიორგის ეკლესიის ნანგრევები]]
სოფელში შემორჩენილია წმინდა გიორგის ეკლესიის ნანგრევები. [[ეკლესია]] წარმოადგენს დარბაზულ ნაგებობას გარეთ განზიდული ნახევარწრიული აბსიდით. ნაგებია ნატეხი ქვით. კუთხეები, კარისა და სარკმლის მოჩარჩოება გათლილი ფილებითაა გაკეთებული. ჩრდილოეთის და აღმოსავლეთის კედლები ძლიერ ფრაგმენტულადაა შემორჩენილი. შესასვლელი სამხრეთიდან და დასავლეთიდან აქვს. სამხრეთის კარს თაღოვანი მოჩარჩოება აქვს, რომელშიც იმპოსტია ჩადგმული. სამხრეთის და დასავლეთის კედელში ორ-ორი ფართო, მაღალი და თაღოვანი სარკმელია. კარებების და ფანჯრების მოჩარჩოებაში გამოყენებულია სვეტების იმიტაცია, რომელთაც ბაზისები და კაპიტელები აქვთ. ასეთივე იმიტაციაა გამოყენებული ფასადების კუთხეებში. კედლები სრულდებოდა ქვის ერთსაფეხურიანი ლავგარდნით. დასავლეთიდან ტაძარს სტოა უნდა ჰქონოდა. შემორჩენილია მხოლოდ იატაკი. <ref>[http://memkvidreoba.gov.ge/Home/Immovable/16121 საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი]</ref>
 
ეკლესია აშენებულია XIX სუაკუნის ბოლოს ან XX საუკუნის დასაწყისში. მასში დაცული იყო ქედის ეკლესიის იოანე ნათლისმცემლის ხატი. ქედის საყდარი გორისფერდის ზემოთ ეს იყო მცირე ზომის ეკლესია, რომელიც დაინგრა და არ შემორჩენილა. ხატზე იყო სამშენებლო წარწერა, რომლის მიხედვით ქედის ეკლესია აღადგინა [[მამია IV გურიელი|მამია IV გურიელმა]] 1758-1759 წლებში. წმინდა გიორგის ეკლესიაში ინახებოდა ასევე აკიშის საყდრის იოანე ნათლისმცემლის ხატი.<ref>{{cite book| | first=| last= [[ექვთიმე თაყაიშვილი|თაყაიშვილი, ე.]]| series=| title=არხეოლოგიური მოგზაურობანი და შენიშვნანი| publisher=„წიგნების გამომცემელ ქართველთ ამხანაგობა“ |location=ტფილისი|year=1907| origyear=| isbn=| edition=|page=36-37|url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/65051/1/ArqeologiuriMogzaurobaniDaShenishvnani.pdf}}</ref>
 
===გორისფერდი===
{{მთავარი|გორისფერდი}}
[[Fileფაილი:Gorisperdi 4.jpg|thumb|200პქ|გორისფერდის ეკლესიის ნანგრევები]]
სოფელში იდგა [[გორისფერდი]]ს განვითარებული შუა საუკუნეების ეკლესიისა და გალავნის ნანგრევები. გორისფერდის ეკლესია განვითარებული შუა საუკუნეებით თარიღდებოდა. ეკლესია თავდაპირველად ქვით, შემდეგ კი ხით იყო აგებული. ირგვლივ ქვის გალავანი ჰქონდა. მეოცე საუკუნის დასაწყისში შემორჩენილი იყო ძველი ეკლესიის გალავანი და ნანგრევები, აგრეთვე კანკელის ფრაგმენტი, რომელზეც გამოსახული იყო სახარების სცენა. ტაძარი თავდაპირველად გუმბათიანი უნდა ყოფილიყო და ის გურიის სხვა ეკლესიებისაგან გამოირჩეოდა განსაკუთრებული არქიტექტურით.
 
Line 123 ⟶ 125:
 
[[კატეგორია:შემოქმედი|*]]
[[კატეგორია:შემოქმედის თემის სოფლები]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/შემოქმედი“-დან