გალაკტიონის ხიდი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 1:
[[ფაილი:ViewDzveli ofTbilisi, Tbilisi, GeorgianGeorgia SSR.- Viktorpanoramio Yershov. 1971(2).jpg|მინი250px|მინიატიურა|გალაკტიონის ხიდი, 1971.]]
[[ფაილი:Galaktioni Bridge.JPG|250px|მინიატიურა|გალაკტიონის ხიდი მთაწმინდის სატელევიზიო კოშკიდან <br /><center><small>ზვიად ავალიანის ფოტო</small></center>]]'''გალაკტიონის ხიდი''' — ხიდი ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]] ([[ძველი თბილისის რაიონი]]), მდინარე [[მტკვარი|მტკვარზე]], [[ვერე (თბილისი)|ვერის უბანში]]. აგებულია 1952 წ.წელს (არქიტარქიტექტორი [[მიხეილ მელია|მ. მელია]], ინჟ.ინჟინერი გ. ჩომახიძე). ხიდმა ჩაანაცვლა აქ მანამდე არსებული '''ვერის ხიდი'''. ხიდი სამმალიანია, მოპირკეთებულია [[ალგეთის ხეობა|ალგეთის]] [[ბაზალტი]]თა და [[ბოლნისი]]ს [[ტუფი]]თ. 1952-1990 წწ. მასწლებში ერქვა ელბაქიძის ხიდი, 1990-1999 წწ. კიწლებში — ვერის ხიდი. 1999 წ.წელს მიენიჭა პოეტ [[გალაკტიონ ტაბიძე|გალაკტიონ ტაბიძის]] სახელი.
 
== ვერის ხიდის ისტორია ==
XX საუკუნის შუახანებში თბილისში „ვერის ხიდის“ სახელწოდებით ორი ნაგებობა იყო ცნობილი. ერთი მდებარეობდა ახლანდელი [[გმირთა მოედანი (თბილისი)|გმირთა მოედნის]] ტერიტორიაზე, მეორე კი — გალაქტიონის ხიდის ადგილას.
===ძველი ქვის პირველი ხიდი მდინარე ვერაზე===
{{მთავარი|ბაჰბუდას ხიდი}}
ვერის პირველი ძველი ხიდი, იმ სახით რომლითაც ფოტოებზე შემორჩა, XVII საუკუნის შუა ხანებში ააშენა თბილისის [[ზარაფთუხუცესი|ზარაფთუხუცესმა]] ხოჯა ბეჰბუდამ ([[ბებუთაშვილები|ბებუთაშვილი]]).
 
==ისტორია==
XIII საუკუნის წყაროში აღნიშნულია ხიდის მიდაომოებში ქარვასლის არსებობა. ის მეფე დემეტრე თავდადებულმა ააშენა და ეკლესიას შესწირა. [[პლატონ იოსელიანი]]ს ცნობით, ხიდი როსტომ მეფეს განუახლებია. ხიდის სახელიც სწორედ როსტომის დროს მოღვაწე ზარაფთუხუცეს [[ხოჯა ბეჰბუდა]]ს უკავშირდება რომელსაც ვერაზე ქვითკირის ხიდის აგება მიეწერება.
1880 წელს [[თბილისის თვითმმართველობა]]მ 750 000 მანეთის საობლიგაციო სესხი აიღო. ამ ფულით სხვა სამუშაოებთან ერთად გათვალისწინებული იყო სამი — ორთაჭალის, ვერისა და მუხრანის … ხიდების აგება. გამგეობამ ნასესხები თანხიდან ვერის ხიდის ასაშენებლად 180 000 მანეთი გამოყო. მომავალი ხიდის მიმდებარე ტერიტორიაზე, მტკვრის ორივე მხარეს მდებარე მიწების მესაკუთრეები, ყორღანოვი და როტინოვი მიხვდნენ, რომ ხიდის აშენების შემთხვევაში მათი ნაკვეთების ფასი გაიზრდებოდა და ხელი შეუწყვეს ვერის ხიდის დაგეგმვასა და მშენებლობას. ქალაქის სათათბიროში დიდი დავა იყო იმის თაობაზე, თუ რომელი ხიდი უნდა აშენებულიყო უფრო ადრე, ვერის თუ [[მუხრანის ხიდი|მუხრანისა]]. ვერის ხიდის აქტიური მომხრე იყო [[ნიკო ნიკოლაძე]], რომელიც ხედავდა, რომ ქალაქი ჩრდილოეთისკენ ვითარდებოდა, და სულ მალე ვერის ხიდის გარეშე მისი ნორმალური ფუნქციონირება შეუძლებელი იქნებოდა. ვერის ხიდის მნიშვნელობა განსაკუთრებით გაიზარდა [[ვერის დაღმართი]]ს გაჭრის შემდეგ. ამით უახლოესი კავშირი დამყარდა [[რუსთაველის გამზირი|გოლოვინის პროსპექტს]], ვერის უბანსა და რკინიგზის სადგურს შორის.
 
ხიდის მშენებლობა დაიწყო 1883 წელს, ს. უმანსკისა და პ. ზამიატინის პროექტით. ხიდი 1885 წლის 10 თებერვალს გაიხსნა. ეს იყო ქვის ბურჯებზე გადებული სამმალიანი რკინის კონსტრუქცია. ხიდის სავალი ნაწილი ლითონის ფერმებზე მოწყობილ
ფიცარნაგს წარმოადგენდა. მისი სიგანე 10 მეტრს არ აღემატებოდა. ხიდზე ტრანსპორტის გატარებისთვის დაწესებული იყო გადასახადი - 5 კაპიკი. აღნიშნული გადასახადი გაუქმდა 1915 წელს.
 
XX საუკუნის შუა ხანებისათვის ხიდი ვეღარ აკმაყოფილებდა ქალაქის ამ ნაწილის გაზრდილ მოთხოვნებს. 1951 წელს დაიწყო ახალი სამმალიანი, ამჟამინდელი ხიდის მშენებლობა (არქიტექტორი [[მიხეილ მელია]], ინჟინერი გ. ჩომახიძე), რომელიც 1952 წლის დეკემბერში დასრულდა.
 
ბოლნისის [[ტუფი]]თა და ალგეთის [[ბაზალტი]]თ მოპირკეთებული, საბჭოთა სიმბოლიკით მორთული ახალი ხიდი [[სტალინი]]ს სახელს ატარებდა. შემდეგ ეწოდა ელბაქიძის ხიდი, 1990 წელს ისტორიული სახელი „ვერის ხიდი“ დაუბრუნდა, 1999 წელს კი გალაკტიონის სახელი მიენიჭა.
 
==გალერეა==
<gallery>
Image:A. Roinashvili. 0056 - Tiflis. Vera gardens.jpg|ძველი ვერა<br />(ა. როინაშვილი)
Image:Ermakov. № 4136 Tiflis. Bridge on the river Vere.jpg|ძველი ვერა<br />(დ. ერმაკოვი)
ფაილი:View of Tbilisi, Georgian SSR. Viktor Yershov. 1971.jpg|გალაკტიონის ხიდი, 1971
</gallery>
'''ვერის მეორე''' ძველი ხიდი 1932 წელს მანამდე არსებული ხიდის გვერდით აშენდა. რადგანაც ძველი ვეღარ აკმაყოფილებდა იმ დროს გადაადგილებისათვის საჭირო მოთხოვნებს. ახალი ქვის სამმალიანი ხიდმა თავზე იტვირთა გადაადგილების მისია ხოლო ძველი უმოქმედოდ დარჩა.
[[ფაილი:View of Tbilisi, Georgian SSR. Viktor Yershov. 1971.jpg|მინი|გალაკტიონის ხიდი, 1971.]]
1981 წელს გმირთა მოედნის რეკონსტრუქციასთან დაკავშირებით ძველი ქვის ხიდი დაანგრიეს ხოლო დიდი ხიდის მალები გამოიყენეს გმირთა მოედნის მიწისქვეშა გადასასვლელებში მგზავრთა შესასვლელ-გამოსასვლელად.
 
ვერის „ახალი“ ხიდი, დღევანდელი გალაკტიონის ხიდის ადგილზე, 1885 წელს გაიხსნა არქიტექტორ უმანსკის პროექტით. ეს იყო ქვის ბურჯებზე გადებული ლითონის ფერმებზე მოწყობილი ფიცარფენილი. ხიდის მშენებლობას უხმაუროდ არ ჩაუვლია. ბევრი თვლიდა, რომ პირველყოვლისა უნდა აგებულიყო [[მუხრანის ხიდი]] (იგი აშენდა მხოლოდ 1911 წელს) და ვერის ხიდს უპირატესობა ხიდის სიახლოვეს განლაგებულ მიწების მფლობელების, ყორღანოვისა და როტინოვის მცდელობით მიანიჭეს. ვერის ხიდის მნიშვნელობა განსკაუთრებით გაიზარდა [[ვერის დაღმართი]]ს (ახლანდ. მიხეილ ჯავახიშვილის ქუჩა, ყოფ. ელბაქიძის დაღმართი) გაჭრის შემდეგ. ამით უახლოესი კავშირი დამყარდა გოლოვინის პროსპექტს (ახლანდ. [[რუსთაველის გამზირი]]), ვერის უბანსა და რკინიგზის სადგურს შორის. ამ ხიდის სიგანე 10 მეტრს არ აღემატებოდა და XX საუკუნის შუა ხანებისათვის ვეღარ აკმაყოფილებდა ქალაქის ამ ნაწილის გაზრდილ მოთხოვნებს. 1951 წ. დაიწყო ახალი სამმალიანი, ამჟამინდელი ხიდის მშენებლობა (არქიტ მ. მელია, ინჟ. გ. ჩომახიძე), რომელიც 1952 წ. დეკემბერში დასრულდა.
 
== ლიტერატურა ==
{{commonscat|Galaktion Bridge, Tbilisi}}
* კვირკველია, თ., ძველთბილისური დასახელებანი, გვ. 39. «საბჭოთა საქართველო», თბ., 1985
*''სარალიძე, ა.,'' „თბილისის ხიდები“, გვ. 17-18, „ტფილისის ჰამქარი“, თბილისი, 2012
 
* ''კვირკველია, თ.'', ძველთბილისური დასახელებანი, გვ. 39. «საბჭოთა„საბჭოთა საქართველო»საქართველო“, თბ.თბილისი, 1985
 
 
[[კატეგორია:თბილისის ხიდები]]