მელბურნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

 

მელბურნი აღიარებულია ქვეყნის კომერციულ, სამრეწველო და კულტურის ცენტრად. მას ასევე ხშირად ეძახიან ქვეყნის ''«სპორტის და კულტურის დედაქალაქს»'', რადგანაც იქ იმართება ბევრი სპორტული და კულტურული ღონისძიება<ref name="cgquote">{{cite web

}}</ref>. [[1956]] წელს ქალაქი მასპინძლობდა [[ზაფხულის ოლიმპიადა]]ს. [[2006]] წელს კი [[თანამეგობრობის თამაშები|თანამეგობრობის თამაშებს]]<ref name="cgquote" />. ქალაქი ცნობილია თავისი [[ვიქტორიანული არქიტექტურა|ვიქტორიანული]] და თანამედროვე [[არქიტექტურა|არქიტექტურის]] შერწყმით, მრავალრიცხოვანი პარკებით და ბაღებით, მრავალფეროვანი და მრავალეროვანი მოსახლეობით. აქ მდებარეობს სამხრეთ ნახევარსფეროს 251 მ. სიმაღლის უმაღლესი ცათამბჯენი თაუერი. ამავე დროს, მელბურნი მნიშვნელოვანი საპორტო ქალაქია. აქვე 1981 წელს გაიმართა [[ერთა თანამეგობრობა|ბრიტანეთის ერთა თანამეგობრობის]] ქვეყნების მეთაურების შეხვედრა, ხოლო 2006 წელს — [[დიდი ოცეული]]ს (G20) სამმიტი, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს მსოფლიოს ყველაზე დიდი ეროვნული ეკონომიკის მქონე ქვეყნების მეთაურებმა. 2011 წელს ჟურნალმა [[The Economist]]-მა მელბურნს უწოდა მსოფლიოს საცხოვრებლად ყველაზე კომფორტული ქალაქი<ref>[http://www.eiu.com/public/topical_report.aspx?campaignid=liveabilityAug2011 Liveability ranking: Melbourne storm]</ref>.

 

მელბურნი დააარსეს თავისუფალმა დასახლებულებმა 1835 წელს, როგორც სასოფლო სამეურნეო დასახლება მდინარე [[იარა (მდინარე)|იარის]] ნაპირზე (ეს მოხდა 47 წლის შემდეგ ავსტრალიაში პირველი ევროპული დასახლების გამოჩენიდან)<ref name="settlement">{{cite web

}}</ref>. [[ოქროს ციებ-ცხელება ვიქტორიაში|ვიქტორიაში ოქროს ციებ-ცხელების]] გამო ქალაქი სწრაფად გადაიქცა მეტროპოლიად და 1865 წლისთვის გახდა ყველაზე დიდი და მთავარი ქალაქი ავსტრალიაში<ref name="largeby1865">{{cite web

}}</ref>. მაგრამ უკვე XX საუკუნის დასაწყისში მან პირველობა დაუთმო [[სიდნეი]]ს<ref name="overtake">{{cite web

}}</ref>.

 

1901 წლის შემდგომ პერიოდში, როდესაც დაარსდა ავსტრალიის ფედერაცია, 1927 წლამდე, როდესაც სახელმწიფოს დედაქალაქი გახდა ქალაქი [[კანბერა]], მელბურნში მდებარეობდა ავსტრალიის სამთავრობო დაწესებულებები<ref name="capital_city">{{cite web

}}</ref>.

 

[[ფაილი:Greater Melbourne Map 4 - May 2008.png|thumb|275px|დიდი მელბურნის რუკა]]

მელბურნი მდებარეობს ავსტრალიის მატერიკული ნაწილის სამხრეთ-აღმოსავლეთ დაბოლოებაზე. [[გეოლოგია|გეოლოგიურად]] ქალაქი დგას დასავლეთით მდებარე [[მეოთხეული სისტემა|მეოთხეული სისტემის]] ლავების ველის, აღმოსავლეთით მდებარე [[სილურული სისტემა|სილურული სისტემის]] [[არგილითი]]ს<ref name="Britannica">{{cite web

}}</ref> და სამხრეთ-აღმოსავლეთით პორტ-ფილიპის ყურის გასწვრივ მდებარე [[ჰოლოცენი]]ს პერიოდის [[ქვიშა|ქვიშოვანი]] ნალექების შეერთების ადგილას.

 

| deadlink = 404

}}</ref> და ცნობილია ხშირი და მოულოდნელი ამინდის ცვლილებით. ეს დაკავშირებულია იმასთან, რომ მელბურნი ძირითადად განლაგებულია დაბლობზე, რომელსაც ერთი მხრიდან გარს ეკვრის დანდენონგის მთები, ხოლო მეორე მხრიდან ის ესაზღვრება პორტ-ფილიპის ყურეს. ეს ქმნის პირობებს, როდესაც ჰაერის მასები ზღვიდან და მთებიდან მუდამ ცვლიან ერთმანეთს და ქალაქში ამინდი ხდება საკმაოდ ცვალებადი. გამოთქმა «ოთხი სეზონი ერთ დღეში» გახდა ქალაქის სავიზიტო ბარათი<ref name="Introduction">{{cite web

}}</ref>.

 

მელბურნის ზამთრის ტემპერატურა, როგორც წესი, დაბალია, ვიდრე მატერიკული ავსტრალიის დანარჩენ შტატების დედაქალაქებში. ტემპერატურის აბსოლუტური მინიმუმი დაფიქსირდა ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში 1869 წლის 21 ივლისს, როდესაც მან შეადგინა მინუს 2,8&nbsp;°C<ref name="snow">{{cite web

}}</ref>. მიუხედავად ამისა [[თოვლი]] მელბურნში მოდის საკმაოდ იშვიათად. ბოლო თოვა დაფიქსირებული იყო ქალაქის ცენტრში 1986 წლის 10 აგვისტოს. მელბურნის აღმოსავლეთით მთებთან სიახლოვეს თოვლი უფრო ხშირად მოდის. უკანასკნელი თოვლი დანდენონგის მთების რაიონში დაფიქსირებული იყო 2005 წლის 10 აგვისტოს<ref name="Snow_falls">{{cite web

}}</ref>, 2006 წლის 15 ნოემბერს და 2006 წლის 25 დეკემბერს<ref name="brings_snow">{{cite web

}}</ref>. ქალაქში უფრო ხშირად შეიძლება ვნახოთ [[თრთვილი]] და [[ნისლი]].

 

 

მიუხედავად იმისა, რომ მელბურნის [[კლიმატი]] ითვლება [[ზომიერი სარტყლები|ზომიერად]], ქალაქი არც თუ ისე იშვიათად ხდება უჩვეულო და ხანდახან ბუნების ექსტრემალური მოვლენების მოწმე<ref name="City_of_woes">{{cite web

}}</ref>. 1891 წელს მელბურნმა გადაიტანა უძლიერესი [[წყალდიდობა]], რომლის დროსაც მდინარე იარა კალაპოტიდან ამოვიდა და გაიშალა 305 მეტრამდე სიგანეზე. 1897 წელს უძლიერესმა ხანძარმა გაანადგურა მთელი ქალაქის კვარტალი [[ფლინდერს-სტრიტი]]სა და [[ფლინდერს-ლეინი]]ს, [[სუონსტონ-სტრიტი]]სა და [[ელიზაბეტ-სტრიტი]]ს ქუჩებს შორის. 1908 წელს ქალაქმა გადაიტანა ძლიერი სიცხე. 1918 წლის 2 თებერვალს ყველაზე ძლიერმა [[ტორნადო]]მ, როდესმე მომხდარმა ავსტრალიის უდიდეს ქალაქებში, გადაუარა ბრაიტონს, მელბურნის ერთ-ერთ ზღვისპირა რაიონს. ის ავსტრალიის თანამედროვე ისტორიაში ცნობილია როგორც «ბრაიტონის» ტორნადო, და შეფასებულია როგორც F3 კლასის მოვლენა [[ფუჯიტას სკალა|ფუჯიტას სკალის]] მიხედვით. 1939 წლის 13 იანვარს ქალაქში დაფიქსირებული იყო მაღალი ტემპერატურა 45,6&nbsp;°C, რომელსაც ადგილი ჰქონდა ოთხდღიანი ცხელი ამინდის დროს, რომელიც მთელ ქვეყანაში აღინიშნა<ref name="Record_heat">{{cite web

}}</ref>. ამ მოვლენის ერთ-ერთი შედეგი გახდა ეგრეთ წოდებული «შავი პარასკევი», რომლის დროსაც დაიწვა მელბურნის გარშემო არსებული მთელი რიგი სოფლები (დღეისათვის ისინი ქალაქის რაიონებია). 1951 წელს მელბურნში დაფიქსირდა თოვლი, რომელმაც დაფარა ქალაქის ცენტრალური ნაწილი და მისი შემოგარენი რაიონები მაღალი ფენის თოვლით<ref name=snow />. 1972 წლის თებერვალში მელბურნში მოხდა ძლიერი წყალდიდობა, რის შედეგადაც ელიზაბეტ-სტრიტის ქუჩაზე მთლიანად წყლის ნაკადები მოედინებოდა<ref name="Melbourne_flood">{{cite web

}}</ref>. 1983 წლის 8 თებერვალს ქალაქს თავს დაატყდა მტვრის [[ქარიშხალი]]. 1983 წლის 16 თებერვალს მელბურნის ირგვლივ გაჩნდა [[ტყე|ტყის]] ხანძრები, რომლებიც ითვლება ყველაზე ძლიერ ხანძრებად ავსტრალიის ისტორიაში XX საუკუნეში. ეს მოვლენა ისტორიაში შევიდა როგორც «[[ალის ოთხშაბათი]]». ძლიერი ძალის [[ტროპიკული ციკლონი|ტროპიკული ციკლონები]] ქალაქში აღინიშნებოდა 2004 წლის იანვარში და 2005 წლის თებერვალში. 2006 წლის 9 დეკემბერს მელბურნის ირგვლივ ტყის ხანძრების გამო ქალაქში აღინიშნა ყველაზე ძლიერი [[სმოგი]] მელბურნის მთელი ისტორიის განმავლობაში<ref name="Smoke_triggers">{{cite web

}}</ref>. ამ მომენტში მხედველობა მელბურნის ცენტრალური ნაწილში შეადგენდა 200 მეტრამდე მანძილს. მორიგი [[გვალვა]] და მასთან დაკავშირებული ხანძრები მელბურნში მოხდა 2008 წელს<ref name="Melbourne_sizzles">{{cite web

}}</ref>.

 

== ისტორია ==

მდინარე იარის და პორტ-ფილიპის ირგვლივ არსებული ტერიტორია, რომელზეც დღეისათვის მდებარეობს მელბურნი, ევროპელების მოსვლამდე დასახლებული იყო [[ავსტრალიელი აბორიგენები]]ს [[ვურუნჯერი]]ს ტომის წარმომადგენლებით. მიჩნეულია, რომ აბორიგენები ამ ადგილას ცხოვრობდნენ, სულ ცოტა, 40 000 წელი<ref name="settlement" />. ევროპული კოლონიის აქ დაფუძნების პირველი ცდა წამოიწყეს [[ინგლისელები|ინგლისელებმა]] 1803 წელს, როდესაც მათ შექმნეს პატიმრების დასახლება სალივან-ბეის რაიონში, მაგრამ ეს დასახლება მათ მიატოვეს სულ რამდენიმე თვეში<ref name="Britannica-1">{{cite web

}}</ref>.

 

 

ქალაქი იყო მოკავშირეთა გაერთიანებული [[ჯარი]]ს შტაბ-ბინა ამერიკელი [[გენერალი|გენერლის]] [[დუგლას მაკარტური]]ს მეთაურობით [[წყნარი ოკეანის საბრძოლო მოქმედების თეატრი|წყნარი ოკეანის საბრძოლო მოქმედების თეატრში]] [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს 1942 წლიდან 1944 წლამდე. ომის პერიოდში მელბურნის მრეწველობამ მიიღო მრავალი სამხედრო შეკვეთები, რამაც ქალაქი გადააქცია ავსტრალიის ძირითად სამრეწველო ცენტრად. ომის შემდეგ ქალაქი აგრძელებდა ზრდას ჩქარი ტემპებით, უპირველეს ყოვლისა, [[მოსახლეობის იმიგრაცია|მოსახლეობის იმიგრაციის]] მკვეთრად მომატების, ასევე, ქალაქის პრესტიჟის, როგორც 1956 წლის [[ზაფხულის ოლიმპიადა|ზაფხულის ოლიმპიადის]] ორგანიზატორის გამო. შემდგომ ათწლეულებში აქტიურად ვითარდებოდა ავტოსტრადების ქსელი, ხოლო პირადი საავტომობილო პარკის მნიშვნელოვანმა ზრდამ ხელი შეუწყო ქალაქის შემოგარენის განვითარებას. მელბურნის ცენტრალური ნაწილი გახდა უფრო თანამედროვე ქალაქის ინფრასტრუქტურის მოდერნიზაციის მრავალრიცხოვანი პროექტების განხორციელების გამო. XX საუკუნის 60-იანი წლების ბოლო-70-იანი წლების დასაწყისში ეკონომიკური ზრდის დასაწყისი და სამთომოპოვების დარგის განვითარება სასიკეთოდ აისახა ქალაქზე. მელბურნში გადატანილი იქნა ბევრი მსხვილი კომპანიებისა და ასევე [[ავსტრალიის სარეზერვო ბანკი]]ს სათავო ოფისები. ქალაქი რჩებოდა ავსტრალიის ფინანსურ და საქმიან დედაქალაქად 70-იანი წლების ბოლომდე, მაგრამ რის შემდეგაც, ის თანდათან უთმობდა ლიდერის პოზიციებს [[სიდნეი]]ს<ref name="Sydney">{{cite web

}}</ref>.

 

 

1997 წლიდან დაწყებული, მელბურნში შეინიშნება მოსახლეობის და სამუშაო ადგილების მნიშვნელოვანი ზრდა. ქალაქის განვითარებაში, უპირველეს ყოვლისა მრეწველობაში და უძრავი ქონების ბაზარზე, იდება მნიშვნელოვანი საერთაშორისო ინვესტიციები. [[ავსტრალიის სტატისტიკური ბიურო]]ს 2006 წლის მონაცემების საფუძველზე, მელბურნს 2000 წლიდან უკავია პირველი ადგილი ავსტრალიის მსხვილ ქალაქებს შორის ეკონომიკური ზრდის და მოსახლეობის ზრდის მაჩვენებლებით<ref name="population-booms">{{cite web

}}</ref>.

 

== ქალაქის სტრუქტურა და მართვა ==

მელბურნი დაარსდა მდინარე იარის ჩრდილოეთ ნაპირზე 1835 წელს მონაკვეთზე ფართით 1,6 კმ 0,8 კმ-ზე. მშენებლობა ქალაქში მიმდინარეობდა იმ დროს კოლონიის მიწის მზომელი [[რობერტ ჰოდლი]]ს მიერ შემუშავებული [[ჰოდლის გეგმა|ჰოდლის გეგმის]] ({{lang-en|Hoddle Grid}}) შესაბამისად. მელბურნის ცენტრალური ნაწილის ყველა მთავარი ქუჩები დღემდე გადიან ამ გეგმის შესაბამისად. ქალაქის ცენტრი ცნობილია თავისი ისტორიული ქუჩებით და [[პასაჟი (ნაგებობა)|პასაჟებით]], რომელთაგან ყველაზე ცნობილია [[ბლოკ-პლეისი]] და [[როიალ-არკეიდი]], რომელთა ტერიტორიებზეც მდებარეობენ მრავალრიცხოვანი მაღაზიები და კაფეები<ref name="love_affair">{{cite web

}}</ref>. ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობენ მრავალრიცხოვანი ისტორიული და არქიტექტურული თვალსაზრისით საინტერესო შენობები, როგორიცაა [[სამეფო საგამოფენო დარბაზი]], [[ვიქტორიის შტატის პარლამენტის შენობა]], [[მელბურნის ცენტრალური დარბაზი]]. თუმცა ადგილი, სადაც დაიწყო ქალაქის მშენებლობა, დღემდე ითვლება ცენტრად, ის არ არის გეოგრაფიული ცენტრი იმის გამო, რომ XX საუკუნეში მელბურნი ძირითადად იზრდებოდა აღმოსავლეთის მიმართულებით<ref name="Glen_Iris">{{cite web

}}</ref>.

 

 

ცხოვრებისათვის ყველაზე უფრო ხელსაყრელი ქალაქის გამოსავლენად ჟურნალ ''[[The Economist]]''-ის მიერ ჩატარებული გამოკვლევების თანახმად, მელბურნმა სამჯერ დაიკავა პირველი ადგილი 2002<ref name="CNN">{{cite web

}}</ref>, 2004 და 2005წლებში<ref name="City_Mayors">{{cite web

}}</ref>. ეს გამოკვლევები ითვალისწინებს ისეთ მაჩვენებლებს, როგორებიცაა: [[კულტურა]], [[კლიმატი]], [[ცხოვრების ღირებულება]], დანაშაულის დონე, [[ჯანდაცვა]]. უკანასკნელ წლებში სწრაფად მზარდმა ფასებმა საცხოვრებელ ფართზე მელბურნი გადაწიეს 36-ე პოზიციაზე მსოფლიოს ყველაზე ძვირი ქალაქების სიაში და მეორე პოზიციაზე ავსტრალიის ქალაქებს შორის<ref name="City_Mayors2">{{cite web

}}</ref>.

 

[[მელბურნის მერია]] მართავს ქალაქის ცენტრალურ ნაწილს, რომელიც მოიცავს [[მელბურნის ცენტრალური საქმიანი რაიონი|მელბურნის ცენტრალურ საქმიან რაიონს]] და ზოგიერთ შემოგარენ რაიონს. მაგრამ მელბურნის მერიის ხელმძღვანელი — [[ლორდ-მერი]], ხშირად (განსაკუთრებით უცხოეთში ყოფნის დროს) განიხილება დიდი მელბურნის წარმომადგენლის სახით, რომელიც მოიცავს მეტროპოლიის მთელ ტერიტორიას<ref name="Clown_Hall">{{cite web

}}</ref>. 2006 წელს მაშინდელი მელბურნის ლორდ-მერი [[ჯონ სო]] დაჯილდოვდა პრესტიჟული ჯილდოთი — «მსოფლიოს მერი»<ref name="World_Mayor">{{cite web

}}</ref>. 2008 წელს ეს პოსტი დაიკავა ხელახლა არჩეულმა [[რობერტ დოილი|რობერტ დოილმა]].

 

|-

| style="font-size: 80%" colspan=2 bgcolor="#cceeff" align="center"| წყარო: ავსტრალიის სტატისტიკის ბიურო, 2006 წელი<ref>{{cite web

}}</ref>

|-

 

ქალაქის პირველი ევროპელი მაცხოვრებლები იყვნენ [[ინგლისი|ინგლისელები]] და [[ირლანდია|ირლანდიელები]]. მხოლოდ ისინი იყვნენ პირველი დასახლებულები, რომლებიც მოვიდნენ ვიქტორიის შტატში ოქროს ციებ-ცხელების დროს და შეადგენდნენ იმიგრანტთა უმრავლესობას [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დაწყებამდე. [[ოქრო]]ს აღმოჩენამ და ვიქტორიის შტატში ოქროს ციებ-ცხელების დაწყებამ XIX საუკუნის 50-იან წლებში ხელი შეუწყო მელბურნის სწრაფი განვითარების დაწყებას. ვიქტორიის შტატში ოქროს აღმოჩენიდან პირველი რამდენიმე თვის განმავლობაში მელბურნის მოსახლეობა გაიზარდა თითქმის 75 %-ით, 25 ათასიდან 40 ათას ადამიანამდე<ref name="Britannica-2">{{cite web

}}</ref>. ეს ზრდა უწყვეტად გრძელდებოდა შემდგომი ათწლეულების განმავლობაში და უკვე 1865 წლისთვის მელბურნმა გადაუსწრო [[სიდნეი]]ს მოსახლეობის რაოდენობით<ref name="largeby1865" />. ოქროს ციებ-ცხელების შემდგომ წლებში ვიქტორიის შტატში და მელბურნში ჩამოსვლა დაიწყეს გადმოსახლებულთა მნიშვნელოვანმა რაოდენობამ [[ჩინეთი]]დან, [[გერმანია|გერმანიიდან]] და [[აშშ]]-დან.

 

=== ომისშემდგომი იმიგრაცია===

[[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დამთავრების შემდეგ მელბურნს მოაწყდა ემიგრანტების ნაკადი [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] ქვეყნებიდან, ძირითადად [[საბერძნეთი]]დან და [[იტალია|იტალიიდან]], ასევე [[თურქეთი]]დან და [[კვიპროსი]]დან. 2001 წლის მოსახლეობის აღწერის თანახმად, დიდი მელბურნის ტერიტორიაზე ცხოვრობდა 151 785 ეთნიკური ბერძენი<ref>[http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/subscriber.nsf/log?openagent&20302_2001.pdf&2030.2&Publication&FDC769F10D49F074CA256CC900833D7D&0&2001&11.02.2003&Latest 2001 Social Atlas for Melbourne abs.gov.au]</ref>. ავსტრალიის ბერძნული მოსახლეობის 47 % ცხოვრობს მელბურნში<ref name="Greeks">{{cite web

}}</ref>. ქალაქს ხშირად ეძახიან «ყველაზე დიდ ბერძნულ ქალაქს [[საბერძნეთი]]ს ფარგლებს გარეთ».

 

| align="left"| 2031 || 4 591 846 || align="left"| პროგნოზი

|-

|-

|}

2006 წლის მოსახლეობის აღწერამ აჩვენა, რომ მელბურნის მოსახლეობის 28,3 % (1 018 113) საკუთარ თავს თვლის [[კათოლიციზმი|კათოლიკად]]<ref name="qs">{{cite web

}}</ref>. მეორე ადგილზე იმყოფება მოსახლეობა, რომლებიც საკუთარ თავს [[ათეიზმი|ათეისტად]] თვლის — 20,0 % (717 717), შემდეგ მოდიან [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანები]] — 12,1 % (433 564), [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებლები]] — 5,9 % (212 887) და [[ავსტრალიის გაერთიანებული ეკლესია|ავსტრალიის გაერთიანებული ეკლესიის]] წარმომადგენლები — 4,0 % (143 552)<ref name=qs />. ადამიანთა საერთო რაოდენობა, რომელთა აღმსარებლობაცაა [[ბუდიზმი]], [[ისლამი]], [[იუდაიზმი]] და [[ინდუიზმი]], შეადგენს 7,5 %-ს. სტატისტიკის მიხედვით ავსტრალიელი ათიდან ოთხი [[ებრაელები|ებრაელი]] ცხოვრობს მელბურნში. მელბურნში ავსტრალიის სხვა ქალაქებთან შედარებით ცხოვრობს ყველაზე უფრო ბევრი ადამიანი, რომლებიც არიან [[ჰოლოკოსტი]]ს მსხვერპლნი<ref name="Berman">{{cite web

}}</ref>.

 

=== სიმჭიდროვე და მოსახლეობის ზრდა ===

მიუხედავად იმისა, რომ ვიქტორიის შტატის საერთო დემოგრაფიული სიტუაცია განიცდის რყევებს, მელბურნის სტატისტიკური სამსახურები აღნიშნავენ ქალაქის მოსახლეობის რაოდენობის მუდმივ ზრდას 2003 წლიდან დაახლოებით 50 000 ადამიანით წელიწადში. მელბურნი დღეისათვის ძირითადი ადგილია, სადაც მოისწრაფიან ახალი იმიგრანტები უცხოეთიდან, ამასთან ამ მაჩვენებლით წინ უსწრებს [[სიდნეი]]ს. ამას გარდა, დღეისათვის ქალაქი იზრდება ავსტრალიის სხვა დიდი ქალაქებიდან გადმოსახლებულთა ხარჯზეც ბინებზე უფრო მისაღები ფასებისა და ცხოვრების შედარებით დაბალი ფასების გამო<ref>[http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n1/v7n1_6oleary.pdf The Resurgence of Marvellous Melbourne Trends in Population Distribution in Victoria, 1991—1996]</ref><ref>Article by John O’Leary. Monash University Press</ref>. უკანასკნელი რამდენიმე წლის განმავლობაში მოსახლეობის ზრდა მელბურნის ისეთ რაიონებში, როგორებიცაა: [[მელტონი (ვიქტორია)|მელტონი]], [[ვინდჰემი (ვიქტორია)|ვინდჰემი]] და [[კეისი (ვიქტორია)|კეისი]], იყო ყველაზე მაღალი ავსტრალიის ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებს შორის. პროგნოზების თანახმად, თუ მელბურნში მოსახლეობის ზრდა გაგრძელდება იგივე ტემპით, მაშინ ქალაქი შეიძლება ხელახლა გახდეს ყველაზე დიდი ავსტრალიაში 2028 წლისთვის<ref name="Population_pushing">{{cite web

}}</ref>.

 

== ეკონომიკა ==

ქალაქში მდებარეობს ავსტრალიაში მსხვილი [[მელბურნის საზღვაო პორტი]]. მისი ყოველწლიური ტვირთბრუნვა შეადგენს დაახლოებით AUD$ 75 მილიარდს. ასევე მელბურნის საზღვაო პორტზე მოდის ეროვნული საკონტეინერო ბრუნვის 39 %<ref name="pom">{{cite web

}}</ref><ref name="largest_port">{{cite web

}}</ref>.

 

 

მელბურნი თანამედროვე ტექნოლოგიის ცენტრია. [[კომპიუტერი|კომპიუტერებთან]] ან [[საინფორმაციო ტექნოლოგია|საინფორმაციო ტექნოლოგიებთან]] დაკავშირებული დარგები, სამუშაო ადგილებით ასაქმებენ 60 000-ზე მეტ ადამიანს, რაც მესამე მაჩვენებელია ავსტრალიაში. ამ ინდუსტრიას აქვს ბრუნვა AUD$ 19,8 მილიარდი, საიდანაც AUD$ 615 მილიონი მიდის ექსპორტზე<ref name="Snapshot">{{cite web

}}</ref>.

 

 

[[ტურიზმი]] დღეისათვის ერთ-ერთი ძირითადი დარგია მელბურნის ეკონომიკაში. 2004 წლის მონაცემებით ქალაქს ესტუმრა დაახლოებით 4,6 მილიონი ავსტრალიელი და 1,88 მილიონი უცხოელი ტურისტი<ref name="TOURISM">{{cite web

}}</ref>. 2008 წლის ბოლოს მელბურნმა პირველობა წაართვა [[სიდნეი]]ს ავსტრალიის ძირითად ტურისტულ ცენტრებს შორის<ref name="tourism_ascendancy">{{cite web

}}</ref>.

 

=== ტრანსპორტი ===

მელბურნის სატრანსპორტო სისტემა გაერთიანებულია ერთი მარკით — [[Metlink]]. მისი გაერთიანება დაიწყო საუკუნის მეორე ნახევარში, როდესაც ტრამვაი და მატარებელი იყო საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ძირითადი საშუალება. 1950-იანი წლებიდან კერძო ავტომობილების რაოდენობის მკვეთრი ზრდის გამო ჩქარი ტემპებით შენდებოდა ავტოგზები და შოსეები<ref>{{cite web

}}</ref>. ეს ტენდენცია შენარჩუნდა შემდეგი ათწლეულების განმავლობაში, რამაც გამოიწვია ის, რომ ადამიანთა რაოდენობა, რომლებიც მუდმივად სარგებლობდნენ საზოგადოებრივი ტრანსპორტით, შემცირდა 25 %-დან, როგორც ეს იყო 1940-იან წლებში, 9 %-მდე<ref>{{cite web

}}</ref>. 1999 წელს მელბურნში საზოგადოებრივი ტრანსპორტი პრივატიზირებული იქნა<ref>{{cite web

}}</ref>.

 

 

მელბურნისთვის დამახასიათებელია პირადი ტრანსპორტის მოხმარების მაღალი დონე: მოსახლეობის მხოლოდ 7,1 % სარგებლობს საზოგადოებრივი ტრანსპორტით<ref name="Jan Scheurer, Jeff Kenworthy, and Peter Newman">{{cite web

}}</ref>, მაგრამ უკანასკნელ პერიოდში ეს ციფრი ცოტათი გაიზარდა, ძირითადად ბენზინზე ფასების ზრდის გამო<ref>{{cite web

}}</ref>. მელბურნში არსებობს დაახლოებით 3,6 მილიონი კერძო ავტომობილი და 22 320 კილომეტრი ავტოგზა, რაც ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია მსოფლიოში ერთ სულ მოსახლეზე გადაანგარიშებით<ref name="Jan Scheurer, Jeff Kenworthy, and Peter Newman"/>.

 

[[მელბურნის საზღვაო პორტი]] ავსტრალიის ყველაზე დიდი საზღვაო პორტია. 2007 წელს პორტის დახმარებით 12 თვეში გადატანილი იქნა 2 მილიონი კონტეინერი, რითაც სამხრეთის ნახევარსფეროს პორტებს შორის მან დაიკავა მეხუთე ადგილი<ref>{{cite web

}}</ref>. მელბურნი მთავარი საკრუიზო პორტია ავსტრალიაში სიდნეისთან ერთად. ქალაქიდან დადიან რეგულარული ბორნები, რომლებიც აკავშირებს მატერიკულ ავსტრალიას და კუნძულ [[ტასმანია]]სთან.

 

| lang = en

}}</ref>, მაგრამ მხოლოდ 2012 წელს ვიქტორიის შტატის მთავრობამ ამაზე განაცხადა ფორმალური თანხმობა.<ref>[[The Australian]], 13-14 October 2012, p05.</ref> ამას გარდა, ეს აეროპორტი გამოიყენება მთელი რიგი ავიაკომპანიების მიერ, როგორც სატრანსპორტო და სარემონტო ბაზა. [[მურაბინი (აეროპორტი)|მურაბინის]] აეროპორტი, რომელიც მდებარეობს ქალაქის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, მცირე ავიაციის მსხვილი ცენტრია და ამას გარდა, იღებს კომერციული რეისების შეზღუდულ რაოდენობას. [[ესენდონი (აეროპორტი)|ესენდონის]] აეროპორტი, რომელიც ტულიმარინის აეროპორტის მშენებლობის დამთავრებამდე იყო მელბურნის ძირითადი აეროპორტი, დღეისათვის იღებს კომერციულ და სატრანსპორტო რეისებს, ასევე მცირე ავიაციის მსხვილი ცენტრია.<ref name="EssendonAir">{{cite web

}}</ref>

 

=== ტურიზმი ===

[[ტურიზმი]] მელბურნის ეკონომიკის მთავარი შემადგენელი ნაწილია. 2004 წლის მონაცემებით ქალაქი ამ წელს მოინახულა 7,6 მილიონმა ავსტრალიელმა და 1,88 მილიონმა უცხოელმა ტურისტმა<ref>{{cite web

}}</ref>. ქალაქში დიდი რაოდენობით ჩატარებული საერთაშორისო დონის სპორტული შეჯიბრებების გამო აქ ფართედ გავრცელებულია [[სპორტული ტურიზმი]]<ref>{{cite web

}}</ref>. ქალაქში სტუმრად მყოფ ტურისტებს შორის, მნიშვნელოვანი ნაწილი შეადგენს ახალგაზრდა ადამიანებს, რომლებიც მოგზაურობენ როგორც [[ბექპეკინგი|ბექპეკერები]]. 2008 წელს მელბურნმა პირველად გადაასწრო სიდნეის ისეთ მაჩვენებელში, როგორიცაა ავსტრალიელი ტურისტების მიერ ქალაქში დახარჯული ფულის რაოდენობა<ref>[http://www.theage.com.au/news/news/now-sydney-loses-its-tourism-ascendancy/2008/05/16/1211049134065.html?page=fullpage Now Sydney loses its tourism ascendancy — News — Travel — theage.com.au<!-- Bot generated title -->]</ref>

 

 

მელბურნში ეთერში გადის 29 [[ციფრული ტელემაუწყებლობა|ციფრული]] ტელეარხი (ანალოგიური ტელემაუწყებლობა მთლიანად გაითიშა 2013 წლის 31 დეკემბერს ავსტრალიის მთელ ტერიტორიაზე). ტელეარხთა უმრავლესობა გადის კომერციული (''Seven'', ''Nine'' და ''Ten'') ლოგოტიპებით და სახელმწიფოს მიერ დასპონსორებულ (''ABC'', ''SBS'') ქსელებში. ასევე არსებობს მუნიციპალური არხი ''C31''.<ref>{{cite web

}}</ref>

 

=== ჯანდაცვა ===

მელბურნის ტერიტორიაზე ვიქტორიის შტატის მთავრობის განკარგულებაში იმყოფება დაახლოებით 30 საზოგადოებრივი საავადმყოფო და ჰოსპიტალი, ასევე კიდევ 13 ორგანიზაცია, რომლებიც უხრუნველყოფენ სამედიცინო მომსახურებას<ref name="health">{{cite web

}}</ref>. ამას გარდა, ქალაქში არსებობს დიდი რაოდენობით კერძო კლინიკა და ჰოსპიტალი. მელბურნი ავსტრალიაში სამედიცინო მეცნიერების მთავარი ცენტრია.

 

=== განათლება და მეცნიერება ===

მელბურნში განათლების სისტემა, როგორც მთელი ვიქტორიის შტატში, იმყოფება განათლებისა და ბავშვის ადრეული განვითარების დეპარტამენტის კონტროლ ქვეშ (DEECD)<ref name="DEECD">{{cite web

}}</ref>. ეს ორგანიზაცია გამოდის განათლების სისტემის მართვაში ჩართული — [[ვიქტორიის შტატის განათლების სამინისტრო]]ს და [[ვიქტორიის შტატის ბავშვთა და ბავშვის ადრეული განვითარების სამინისტრო]]ს მრჩევლის დარგში.

 

 

მელბურნის და ამავე დროს მთელი ავსტრალიის ერთ-ერთი მსხვილი უნივერსიტეტებია [[მელბურნის უნივერსიტეტი]] და [[მონაშის უნივერსიტეტი]]. 2006 წელს მელბურნის უნივერსიტეტი დასახელდა მეორე საუკეთესო უნივერსიტეტად ავსტრალიაში<ref name="melbuni">{{cite web

}}</ref>. ამას გარდა, ბრიტანული ჟურნალის ''The Times Higher Education Supplement'' გამოკვლევების თანახმად მელბურნის უნივერსიტეტს უკავია 22-ე ადგილი მსოფლიოს საუკეთესო სასწავლო დაწესებულებებს შორის, ხოლო მონაშის უნივერსიტეტს ამ სიაში უკავია 38-ე ადგილი. ამავე გამოკვლევაში მელბურნი დასახელებულია პლანეტის მეოთხე საუკეთესო საუნივერსიტეტო ქალაქად [[ლონდონი]]ს, [[ბოსტონი]]ს და [[ტოკიო]]ს შემდეგ<ref name="RMIT">{{cite web

}}</ref>.

 

მელბურნში არსებობს 29 სპორტული ნაგებობა, რომლებსაც შეუძლიათ საკუთარ ტრიბუნებზე დაიტიონ 10 000 მაყურებელზე მეტი. 2000 წელს დამთავრდა ქალაქში ყველაზე დიდი სტადიონის — [[ტელსტრას სახლი (მელბურნი)|«ტელსტრას სახლის»]] მშენებლობა, რომელსაც შეუძლია 56 000 მაყურებლის მიღება. ეს სტადიონი გახდა მსოფლიოში პირველი სპორტული ნაგებობა, რომელზეც შეიძლება ჩატარდეს მატჩები [[ფეხბურთი|ფეხბურთში]] და [[კრიკეტი|კრიკეტში]] სახურავის ქვეშ.

 

 

== ძირითადი ღირსშესანიშნაობები ==

 

== დამეგრობებული ქალაქები ==

* {{flagicon|Japan}} [[ოსაკა]], [[იაპონია]], [[1978]]

* {{flagicon|China}} [[ტიანძინი]], [[ჩინეთი]], [[1980]]