სასანური ქართლი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ქართული სამეფოები იყო სადავო სასანიანებსა და მათ მოსაზღვრე [[რომის იმპერია|რომაულ]]-[[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიურ]] იმპერიებს შორის ჯერ კიდევ III საუკუნიდან.{{sfn-1|Rapp|2003|p=12}} მომდევნო ასწლეულების განმავლობაში ბიზანტიელებმა და სასანიდებმა მოახერხეს ამ რეგიონებზე ჰეგემონიის დამყარება. დარჩენილ დროში ქართველმა მეფეებმა მოახერხეს შეენარჩუნებინათ საკუთარი ავტონომია. სასანიდური მმართველობა პირველად დამყარდა სასანიდურ ეპოქაში, მეფე შაპურ I-ის მმართველობის დროს (240-270 წწ.). 284 წელს, სასანიანებმა დაიკავეს იბერიის ტახტი [[ირანელი ხალხები|ირანელი]] მიჰრანიდი უფლისწულისათვის, რომელიც შემდგომში ცნობილია საკუთარი დინასტიური სახელით [[მირიან III]].<ref>{{cite book|last1=Toumanoff|first1=Cyril|title=Studies in Christian Caucasian history|date=1963|publisher=Georgetown University Press|page=149|url=https://books.google.nl/books?id=jlE1AAAAIAAJ&q=mirian+III+mihranid&dq=mirian+III+mihranid&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwin2JjS6sPNAhXJK8AKHS4-C6UQ6AEIOzAE|quote=(...) Sasanian diplomacy was successful in securing, at that very time, the throne of Iberia for a branch of the Iranian house of Mihran (...)}}</ref><ref>{{cite book|last1=Rapp|first1=Stephen H.|title=Corpus scriptorum christianorum orientalium: Subsidia|date=2003|publisher=Peeters Publishers|isbn=978-9042913189|page=154|url=https://books.google.nl/books?id=nCFwaxMumWkC&dq=mirian+III+mihranid&hl=nl&source=gbs_navlinks_s|quote=Mirian III, the first Christian king of the K'art'velians. He was a Mihranid Iranian prince who became king through his marriage to a K'art'velian princess.}}</ref><ref>{{cite book|last1=Bowman|first1=Alan|last2=Peter|first2=Garnsey|last3=Cameron|first3=Averill|title=The Cambridge Ancient History: Volume 12, The Crisis of Empire, AD 193-337|date=2005|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0521301992|page=489|quote=In 284 the Iberian throne passed to Meribanes III, a member of the Iranian Mihranid family.}}</ref><ref>Lenski, Noel. (2003) ''Failure of Empire: Valens and the Roman State in the Fourth Century A.D.'' University of California Press. {{ISBN|978-0520928534}} "(...) they successfully asserted their claim by crowning a Persian dynast named Mirian III. Mirian, founder of the Mihranid dynasty, which ruled Iberia into the sixth century (...)"</ref> ამგვარად, მირიან III იბერიის სამეფოში გახდა ამ შტოს პირველი წარმომადგენელი მიჰრანიდების საგვარეულოდან, ცნობილი როგორც [[ხოსროიდების დინასტია]] (სხვაგვარად ცნობილი როგორც იბერიელი მიჰრანიდები, ან იბერიის მიჰრანიდები), რომელთა წევრები [[იბერია|იბერიას]] მართავენ VI საუკუნეში.<ref>Lenski, Noel. (2003) ''Failure of Empire: Valens and the Roman State in the Fourth Century A.D.'' University of California Press. {{ISBN|978-0520928534}} "(...) they successfully asserted their claim by crowning a Persian dynast named Mirian III. Mirian, founder of the Mihranid dynasty, which ruled Iberia into the sixth century (...)"</ref> [[363]] წელს, სასანიდების მმართველობა აღდგა მეფე [[შაპურ II|შაპურ II-ის]] (309-379 წწ.) მიერ, როდესაც იგი შეიჭრა იბერიაში და ვარაზ-ბაკურ I დაადგინა როგორც მისი ვასალი იბერიის ტახტზე.

[[კავკასია|კავკასიაში]] ბატონობისათვის მიმდინარე დაპირისპირებამ ბიზანტიასა და სასანიან სპარსეთს შორის და ქართველთა წარუმატებელმა [[გურგენის აჯანყება (523)|აჯანყებამ]] გურგენის მეთაურობით ქვეყანას მძიმე შედეგები მოუტანა. შედეგად, იბერიის მეფეს მხოლოდ ნომინალური ძალაუფლება შერჩა, იმ დროს როცა ქვეყანას ფაქტობრივად სპარსელები მართავდნენ. ამავე დროს, [[ვეჟან ბუზმირი]]ს მარზპანის თანამდებობაზე ყოფნის განმავლობაში იმ პერიოდის ჰაგიოგრაფები ვარაუდობდნენ, რომ „მეფეები“ თბილისში მხოლოდ მამასახლისის სტატუსით სარგებლობდნენ, რაც ნიშნავს „(სამეფო) სახლის თავს“.{{sfn-1|Rayfield|2013|pagep=51}} 580 წელს, როდესაც ბაკურ III გარდაიცვალა, სპარსეთის სასანიანმა ხელისუფლებამ ჰორმიზდ IV-ის (578-590) ხელმძღვანელობით, გამოიყენა იბერიის მონარქიის გაუქმების შესაძლებლობა.{{sfn-1|Suny|1994|p=25}} იბერია სპარსეთის პროვონციად გადაიქცა, რომელსაც მარზპანები ჩაუყენა სათავეში{{sfn-1|Yarshater|2001|p=465}}{{sfn-1|Mikaberidze|2015|pagep=529}}. აღნიშნული ქმედება პროფესორ [[დონალდ რეიფილდი]]ს მიხედვით ფაქტობრივად იყო: „იბერიის მეფობის დე ფაქტო გაუქმების დე-იურე გაგრძელება, 520-იანი წლებიდან“.{{sfn-1|Rayfield|2013|pagep=51}}

გუარამის მემკვიდრე, ერისმთავარი [[სტეფანოზ I]], თავისი პოლიტიკით რეორიენტირებულ იქნა სპარსეთზე, დაყოფილი ქართლის შეერთების სურვილით, მაგრამ მას ეს სიცოცხლის ფასად დაუჯდა, როდესაც ბიზანტიის იმპერატორი [[ჰერაკლე (ბიზანტია)|ჰერაკლე]] თავს დაესხა თბილისს [[626]] წელს,{{sfn-2|Suny|1994|p=26}} 602–628 წლების ბიზანტიურ-სასანიდური ომების დროს, საქართველოს დიდ ნაწილზე აშკარად აღინიშნა გარკვეული ბიზანტიური დომინირება 627–628 წლებში, სასანიდების ხარჯზე, ვიდრე [[ირანის დაპყრობა არაბების მიერ|ირანს არაბები დაიპყრობდნენ]].{{sfn-2|Mikaberidze|2015|p=28}}