ერთა ლიგა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 7:
ერთა ლიგის შექმნა არსებული ეპოქის დიპლომატიისთვის სიახლეს წარმოადგენდა. მისმა შექმნამ მანამდე არსებული ასწლოვანი დიპლომატიური წესრიგი მნიშვნელოვნად შეცვალა. ერთა ლიგის ეფექტიანობა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული წევრი სახელმწიფოების გადაწყვეტილებაზე, განსაკუთრებით პირველ მსოფლიო ომში გამარჯვებულ ქვეყნებზე ([[საფრანგეთი]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[იტალია]] და [[იაპონია]]), რომლებიც უზრუნველყოფდნენ რეზოლუციების აღსრულებას, ეკონომიკური სანქციების შესრულებას და შეიარაღებული ძალების გამოყოფას. დიდი სახელმწიფოები ლიგის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებას ხშირად აყოვნებდნენ, ვინაიდან აღნიშნულს შეეძლო მათი ინტერესებისთვის ზიანი მიეყენებინა<ref>{{cite web|url=http://www.oldsite.transnational.org/Area_MiddleEast/2008/Jahanpour_SC-Iran.pdf|title=The Elusiveness of Trust: the experience of Security Council and Iran|accessdate=27 June 2008|publisher=Transnational Foundation of Peace and Future Research|last=Jahanpour|first=Farhang|page=2|archive-url=https://web.archive.org/web/20140727102504/http://www.oldsite.transnational.org/Area_MiddleEast/2008/Jahanpour_SC-Iran.pdf|archive-date=27 July 2014|url-status=live}}</ref>.
 
26 წლიანი არსებობის განმავლობაში ერთა ლიგას ქონდა, როგორც მნიშვნელოვანი წარმატებები ისე წარუმატებლობები, მაგრამ დროთა განმავლობაში ერთა ლიგის არაეფექტურობაარაეფექტიანობა მნიშვნელოვნად გამოიკვეთა, განსაკუთრებით XX საუკუნის 30-იანი წლებში, როდესაც მან ღერძის ქვეყნების აგრესიული პოლიტიკის შეჩერება ვერ მოახერხა. ერთ-ერთ მთავარი მიზეზი თუ რამაც განაპირობა ერთა ლიგის არაეფექტურობაარაეფექტიანობა იყო აშშ-ის უარი გამხდარიყო ორგანიზაციის წევრი, მაშინ როდესაც აშშ აღნიშნული ორგანიზაციის შექმნის მთავარი ინიციატორი იყო. ერთა ლიგის როგორც ორგანიზაციის დასუსტება და ავტორიტეტის დაქვეითება რამდენიმე მოვლენამ განაპირობა, კერძოდ [[საბჭოთა კავშირი]] ორგანიზაციის წევრი საკმაოდ გვიან გახდა, მაგრამ ფინეთთან სამხედრო დაპირისპირების გამო ის მალევე გააძევეს<ref>{{cite book | title=The participation of the Soviet Union in universal international organizations.: A political and legal analysis of Soviet strategies and aspirations inside ILO, UNESCO and WHO | author=Osakwe, C O | year=1972 | publisher=Springer | url=https://books.google.com/books?id=e2OmtJvNjHoC | page=5| isbn=978-9028600027 }}</ref><ref>{{cite book | author=Pericles, Lewis | year=2000 | publisher=Cambridge University Press | title=Modernism, Nationalism, and the Novel | url=https://books.google.com/books?id=F-ImKOwYvsoC | page=52| isbn=9781139426589 }}</ref><ref>{{cite book | title=Historical Dictionary of the League of Nations | author=Ginneken, Anique H. M. van | year=2006 | publisher=Scarecrow Press | url=https://books.google.com/books?id=-mjkuGZLhBIC | page=174| isbn=9780810865136 }}</ref><ref>{{cite book | title=The Origin, Structure & Working of the League of Nations | author=Ellis, Charles Howard | year=2003 | publisher=Lawbook Exchange Ltd | url=https://books.google.com/books?id=xmIsAveUZRgC | page=169| isbn=9781584773207 }}</ref>. საბჭოთა კავშირის გაძევებას მალევე მოჰყვა გერმანიის, იტალიის, იაპონიის და ესპანეთის მიერ ერთა ლიგის დატოვება. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასაწყისში გამოჩნდა, რომ ერთა ლიგამ მისი მთავარი მიზანი ახალი მსოფლიო ომის აცილება ვერ მოახერხა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულების შემდეგ ერთა ლიგა ახალი ორგანიზაციით [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციით]] (გაერო) ჩანაცვლდა.
 
== ისტორია ==
ხაზი 107:
==ერთა ლიგის სისუსტეები==
[[ფაილი:The Gap in the Bridge.png|300px|მინი|მარჯვნივ|'''ხარვეზი ხიდზე'''; წარწერა: „ერთა ლიგის ხიდი შექმნილია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ“, კარიკატურა ჟურნალიდან „პანჩი“, 10 დეკემბერი, 1920]]
ერთა ლიგის შექმნაში მოკავშირეთა დიდი როლის გამო ორგანიზაციას როგროც „გამარჯვებულთა ლიგას“ ისე აღიქვამდნენ. ლიგის ნეიტრალურობის პრინციპი გადაწყვეტილებების მიღებაზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენდა, ასევე პრობლემური იყო კენჭისყრა სადაც შეთანხმების მიღწევა და საჭირო ხმების რაოდენობის მიღება ვერ ხერხებოდა, სწორედ ამიტომ ხშირად ეფექტურიეფექტიანი გადაწყვეტილების მიღება საკმაოდ რთულ იყო, ზოგ შემთხვევაში შეუძლებელსაც კი წარმოადგენდა<ref name="northedge" />.
 
===კოლექტიური უსაფრთხოება===
ხაზი 118:
მას შემდეგ რაც [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დაწყება გარდაუვალი იყო, ერთა ლიგის ასამბლეამ გენერალურ მდივანი ჯერ 1938 წელს ხოლო მოგვიანებით 1939 წელს სპეციალური უფლებებით აღჭურვა, რომ ორგანიზაციას ფუნქციონირება შეზღუდულად მაინც გაეგრძელებინა.
 
1943 წლის [[თეირანის კონფერენცია]]ზე მოკავშირეებმა გადაწყვიტეს, რომ შექმნილიყო ახალი ორგანიზაცია, რომელიც ერთა ლიგას ჩაანაცვლებდა. ერთა ლიგის ბევრი ორგანო და სამსახური [[გაერო]]ს დაქვემდებარებაში გადავიდა, მაგალითად საერთაშორისო შრომის ორგანიზაცია გაეროს ნაწილი გახდა. ერთა ლიგისგან განსხვავებით გაეროს შემქმნელებმა ახალი ორგანიზაციის სტრუქტურის ეფექტურობასეფექტიანობას დიდი ყურადღება მიანიჭეს. ერთა ლიგის საბოლოო კრება [[1946]] წლის 18 აპრილს გაიმართა. დარჩენილმა 34 წვერმა ორგანიზაციის თვითლიკვიდაცია გამოაცხადა და მისი აქტივები გაეროს გადასცა<ref>[http://ieg-ego.eu/en/threads/transnational-movements-and-organisations/international-organisations-and-congresses/isabella-loehr-the-league-of-nations Löhr, Isabella. 2015. The League of Nations.]</ref>.
 
==ერთა ლიგა და საქართველო==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ერთა_ლიგა“-დან