ასტანა: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 71:
== გეოგრაფია ==
ნურ-სულთანი თითქმის 1 000 კილომეტრითაა დაშორებული ქვეყნის ყველაზე დიდ ქალაქ ალმათიმდე. უახლოეს დიდ ქალაქებს განეკუთვნება [[ყარაღანდა]] (200 კმ) და [[ომსკი]]
=== ტოპოგრაფია ===
ნურ-სულთანი ყაზახეთის ცენტრალურ ნაწილში მდინარე იშიმზე მდებარეობს, ქალაქი გარს
=== '''დრო''' ===
ხაზი 80:
=== კლიმატი ===
ნურ-სულთანი არის მსოფლიოში რიგით მეორე ყველაზე ცივი სახელმწიფო დედაქალაქი, მონღოლეთის დედაქალაქის [[ულან-ბატორი|ულან-ბატორის]] შემდეგ. ეს პოზიცია მანამდე კანადის დედაქალაქ [[ოტავა|ოტავას]] ეპყრა, სანამ ნურ-სულთანი დედაქალაქის სტატუსს არ მიიღებდა 1997 წელს.<ref>Brian White (9 January 2013)https://web.archive.org/web/20150226225001/http://www.themongolist.com/blog/society/43-ulaanbaatar-is-the-coldest-capital.html </ref><ref>https://web.archive.org/web/20150606224805/http://www.canada.com/story.html?id=f23f6479-3274-493b-9f74-d8d8cb5418be Canada.com. 4 January 2007. Archived from the original on 6 June 2015. Retrieved 19 February 2015.</ref> ნურ-სულთანში
საერთო ჯამში, ნურ-სულთანს [[ნოტიო კონტინენტური კლიმატი]] აქვს.<ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Asia_Koppen_Map.png</ref> საშუალო წლიური ტემპერატურა ქალაქში 3.5°C-ია. ყველაზე ცხელი თვე ივლისია, როცა აქ საშუალო ტემპერატურა 20.8°C-ს აღწევს. იანვარში ყველაზე დაბალ საშუალო ტემპერატურას შეხვდებით, რომელიც -14.2°C-ს უდრის. ასევე იანვარშია დაფიქსირებული ქალაქის რეკორდული მაჩვენებელი, 1893 წელს აქ ტემპერატურა -51.6°C-მდე დაეცა.<ref>https://web.archive.org/web/20150208191629/http://www.pogodaiklimat.ru/climate/35188.htm (in Russian). Weather and Climate. Archived from the original on 8 February 2015. Retrieved 8 February 2015.</ref>
ხაზი 400:
=== მოსახლეობა ===
2020 წლის იანვრის მონაცემებით, ქალაქის მოსახლეობა 1
2018 წლისთვის, ეთნიკური ყაზახები ქალაქის მოსახლეობის 78%-ს შეადგენდნენ. ეს მაჩვენებელი დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ 17%-თაა მომატებული.<ref>Lillis, Joanna (20 March 2019)https://web.archive.org/web/20190322144916/https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2019/03/dark-shadows-inside-the-secret-world-of-kazakhstan.html Archived from the original on 22 March 2019. Retrieved 25 November 2019.</ref>
ხაზი 419:
ბევრი ამტკიცებს, რომ ყაზახეთის ჩრდილოეთ ნაწილში ყაზახების მიზიდვა დედაქალაქის ჩრდილოეთით მდებარეობამ განაპირობა. ალმათის დედაქალაქად გაუქმების მთავარ მიზეზს ქალაქის გაფართოვების შესაძლებლობის არ არსებობა და ხშირი მიწისძვრები განაპირობებდა.<ref>https://web.archive.org/web/20071013185417/http://eurasianet.org/departments/insight/articles/eav070907.shtml EurasiaNet.org. 9 July 2007. Archived from the original on 13 October 2007. Retrieved 9 July 2007.</ref> ნურ-სულთანი ასევე უფრო ახლოს იქნებოდა ყაზახეთის სამრეწველო ცენტრთან, ვიდრე ალმათი.<ref>Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Kazachstan. §5. Geschiedenis". Microsoft Corporation/Het Spectrum.</ref>
[[ფაილი:Nur Astana Mosque 03.jpg|მინი|
1989 წელს ცელინოგრადის მოსახლეობა 281 000 იყო, საიდანაც 17.7% ყაზახი, 54.1% რუსი, ხოლო 28.2% სხვა ეთნიკური ჯგუფების წარმომადგენლები იყვნენ.
ხაზი 431:
== ეკონომიკა ==
ნურ-სულთანის ეკონომიკა ძირითადად ვაჭრობაზე, მშენებლობაზე, სატრანსპორტო და საკომუნიკაციო საშუალებებზე დგას. ქალაქის ინდუსტრია ძირითადად ფოკუსირებულია სამშენებლო მასალების, საკვები
დედაქალაქის გადმოტანამ დიდი ბიძგი მისცა ნურ-სულთანის ეკონომიკურ განვითარებას. ქალაქის მაღალი ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებელი უამრავ ინვესტორს იზიდავს. ბოლო 16 წელიწადში, რაც ნურ-სულთანი დედაქალაქი გახდა, ინვესტიციების რაოდენობამ 30-ჯერ, ხოლო რეგიონის მთლიანი შიდა პროდუქტის მაჩვენებელმა 90-ჯერ იმატა. ინდუსტრიული წარმოება გაიზარდა 11-ჯერ. ქალაქის მთლიანი შიდა პროდუქტი, ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მთლიანი შიდა პროდუქტის]] 8.5%-ს შეადგენს.
ხაზი 437:
ნურ-სულთანი შეყვანილ იქნა, საუკეთესო 21 ინტელექტუალურ სოციუმებს შორის 2016 წელს. მასში ის ქალაქები და რეგიონები შედიოდნენ, რომლებიც ადგილობრივი ეკონომიკისა და სოციუმის აღმშენებლობისთვის ციფრულ ხელსაწყოებს იყენებდნენ.
2018 წელს,
ტურიზმი ხდება ერთ-ერთი ფაქტორი, რომელიც ქალაქის ეკონომიკას ზრდის. ნურ-სულთანი შედის 10 ყველაზე ტურისტულად მიმზიდველ ქალაქში, [[დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა|დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის]] ქვეყნებიდან.
ხაზი 445:
== ქალაქის იერსახე ==
ნურ-სულთანი დაყოფილია 4 ოლქად. ალმათის ოლქი შეიქმნა 1998 წლის 6 მაისს პრეზიდენტის განკარგულებით. მისი ტერიტორია 21
1998 წელს, ყაზახეთის მთავრობამ არქიტექტორთა და დიზაინერთა კონკურსი გამოაცხადა ახალი დედაქალაქის ასაშენებლად. 1998 წლის 6 ოქტომბერს იაპონელმა არქიტექტორმა კიშო კუროკავამ გაიმარჯვა. კუროკავას წინადადება გულისხმობდა არსებული ქალაქის შენარჩუნებასა და გაუმჯობესებას და ამასთან ახალი ქალაქის გაშენებას მდინარე იშიმის სამხრეთ და აღმოსავლეთ
სარკინიგზო ხაზიდან ჩრდილოეთით, რომელიც ქალაქს აღმოსავლეთიდან
== სპორტი ==
ქალაქს ჰყავს უამრავი სპორტული გუნდი. მთავარი საფეხბურთო კლუბი არის "ასტანა" რომელიც ყაზახეთის პრემიერ ლიგაში გამოდის. 2009 წელს დაარსებულ ასტანას მოგებული აქვს ოთხი ეროვნული ლიგის ტიტული, სამი ყაზახეთის თასი და ორი ყაზახეთის სუპერთასი. მათი საშინაო მოედანია [[ასტანა არენა]], რომელიც ასევე [[ყაზახეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ყაზახეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების]] მატჩებსაც მასპინძლობს. ამავე სტადიონზე გამოდის კიდევ ერთი ნურ-სულთანური საფეხბურთო კლუბი ბაიტერეკი. ეს უკანასკნელი ყაზახეთის პირველ ლიგაში ასპარეზობს. გუნდი 2012 წელს ახალგაზრდული ფეხბურთის განვითარებისთვის დაარსდა. საფეხბურთო კლუბი ასტანა 1964
ველოსპორტის პროფესიონალური გუნდი ასტანა პრო თიმი, დაარსებული 2007 წელს, მსოფლიოს ელიტარულ ტურში მონაწილეობს. გუნდი ერთ-ერთ საუკეთესოთა შორის ხვდება უკანასკნელ წლებში, მოიგო რა რამდენიმე "გრანდ ტური".
Line 462 ⟶ 459:
2012 წელს, ნურსულთან ნაზარბაევის ინიციატივით დაარსდა ასტანის პრეზიდენტული სპორტული კლუბი, რომლის მიზანიც ნურ-სულთანში არსებული ყველა ძირითადი სპორტული გუნდის გაერთიანებაა.
საკალათბურთო გუნდი ასტანა ერთადერთი პროფესიონალური საკალათბურთო კლუბია ქალაქში. ის ყველაზე წარმატებული საკალათბურთო გუნდია
2019 წლის 6 ივლისს, ქალაქში საბრძოლო ხელოვნებების სასახლე გაიხსნა. ხუთი ათასს მაყურებელზე გათვლილ არენას შეუძლია უმასპინძლოს: კრივს, ჭიდაობას, ძიუდოს, სიმძიმეების აწევას და სხვა ოლიმპიურ და არა ოლიმპიურ დისციპლინებს. სასახლეს აქვს 25 მეტრიანი საცურაო აუზი, სავარჯიშო და საჭიდაო ოთახები, საფეხბურთო მოედანი და ასევე კომფორტული სასტუმრო. ობიექტი ხელმისაწვდომია სპორტული სკოლების მოსწავლეთათვის.
== განათლება ==
ნურ-სულთანში ბევრი უნივერსიტეტი და კოლეჯია. 2013/14 აკადემიურ წელს 53
ნურ-სულთანის სკოლები დაახლოებით 103 000 მოსწავლეს იღებს, რომლებიც 83 სკოლაში ნაწილდებიან. აქედან 71 სახელმწიფო სკოლაა, ხოლო 12 კერძო.
Line 496 ⟶ 493:
== ღირსშესანიშნაობები ==
• ბაიტერეკის კოშკი - მონუმენტი და დასაკვირვებელი კოშკურა რომელიც მოთავსებულია ნურჟოლის ბულვარდზე, არა მხოლოდ ქალაქის ემბლემაა, არამედ
• დამოუკიდებლობის მოედანზე არსებული მონუმენტი სახელწოდებით "ყაზახების ქვეყანა". 91 მეტრის სიმაღლეზე აღმართული მითოლოგიური ფრინველი სიმურგი, რომელიც ფრინველთა მეფე და ხალხთა მცველია.
Line 510 ⟶ 507:
• [[ხან შატირი]] - უზარმაზარი სავაჭრო და გასართობი ცენტრი. აღიარებულია მსოფლიოს უდიდესს კარვად. პროექტის პრეზენტაცია შედგა 2006 წლის 9 დეკემბერს. 150 მეტრი სიმაღლის თაღის მქონე კარავს დაახლოებით 10 საფეხბურთო სტადიონის ხელა ფართობი აქვს. პროექტის ავტორია ბრიტანელი არქიტექტორი [[ნორმან ფოსტერი]].
• ეროვნული ეთნოგრაფიულ-კულტურული კომპლექსი Ethnoaul-ი გვაძლევს რეალურ შესაძლებლობას ვიმოგზაუროთ წარსულში,
• ტრიუმფალური თაღი - არქიტექტურული სტრუქტურა რომელიც პრეზიდენტ ნაზარბაევის ინიციატივით აღიმართა და ყაზახეთის დამოუკიდებლობას ეძღვნება.
== თეატრები და საკონცერტო დარბაზები, მუზეუმები. ==
ნურ-სულთანში 27 ბიბლიოთეკაა, რომლის სერვისითაც 2011 წელს 153 ადამიანი სარგებლობდა ყოველ 1 000 კაცზე. ქალაქში 8 სახელმწიფო მუზეუმია რომელიც 2011 წელს 415
• ყაზახეთის ცენტრალური საკონცერტო დარბაზი სხვადასხვა დონის ღონისძიებებისთვის განკუთვნილი უნიკალური კომპლექსია. აქ ტარდება ადგილობრივი და მსოფლიო ვარსკვლავების კონცერტები, აღნიშვნები, ოფიციალური შეხვედრები, კონფერენციები, პრეზენტაციები და ა.შ. შენობის არქიტექტორია იტალიელი მანფრედი ნიკოლეტი.
|