ერთა ლიგა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 5:
ერთა ლიგის დაარსების დღიდანვე მის მიზანს წესდების მიხედვით წარმოადგენდა კონფლიქტების და ომების მშვიდობიანი გზით მოგვარება, რაც საკითხის გადასაჭრელად ითვალისწინებდა მოლაპარაკებების და არბიტრაჟის გამოყენებას<ref>{{cite web|title=Covenant of the League of Nations|url=http://avalon.law.yale.edu/20th_century/leagcov.asp|publisher=The Avalon Project|accessdate=30 August 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110726080156/http://avalon.law.yale.edu/20th_century/leagcov.asp|archive-date=26 July 2011|url-status=live}}</ref>. ერთა ლიგის წესდება ასევე დიდ ყურადღებას უთმობდა ადგილობრივი მოსახლეობის მიმართ სამართლიან დამოკიდებულებას; ადამიანების და ნარკოტიკების ტრეფიკინგს; იარაღით ვაჭრობას; მსოფლიო ჯანდაცვას; ევროპაში უმცირესობების უფლებების დაცვას; ომის ტყვეების საკითხს და ღირსეული სამუშაო პირობების არსებობას<ref>See Article 23, {{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/20th_century/leagcov.asp|title=Covenant of the League of Nations|access-date=20 April 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20110726080156/http://avalon.law.yale.edu/20th_century/leagcov.asp|archive-date=26 July 2011|url-status=live}}, {{cite web|url=http://en.wikisource.org/wiki/Treaty_of_Versailles|title=Treaty of Versailles|access-date=23 January 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100119080339/http://en.wikisource.org/wiki/Treaty_of_Versailles|archive-date=19 January 2010|url-status=live}} and Minority Treaties.</ref>. ერთა ლიგის წესდების პირველ ნაწილს 1919 წლის 28 ივნისს [[ვერსალის საზავო ხელშეკრულება (1919)|ვერსალის შეთანხმების]] ფარგლებში მოეწერა ხელი, რომელიც მის მეორე ნაწილთან ერთად ამოქმედდა 1920 წლის 10 იანვარს, როდესაც მის მეორე ნაწილსაც მოეწერა ხელი. ერთა ლიგის საბჭოს პირველი შეხვედრა ამავე წლის 16 იანვარს გაიმართა, ხოლო 1920 წლის 15 ნოემბერს ერთა ლიგის პირველი ასამბლეა შეიკრიბა.
 
ერთა ლიგის შექმნა არსებული ეპოქის დიპლომატიისთვის სიახლეს წარმოადგენდა. მისმა შექმნამ მანამდე არსებული ასწლოვანი დიპლომატიური წესრიგი მნიშვნელოვნად შეცვალა. ერთა ლიგის ეფექტურობაეფექტიანობა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული წევრი სახელმწიფოების გადაწყვეტილებაზე, განსაკუთრებით პირველ მსოფლიო ომში გამარჯვებულ ქვეყნებზე ([[საფრანგეთი]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[იტალია]] და [[იაპონია]]), რომლებიც უზრუნველყოფდნენ რეზოლუციების აღსრულებას, ეკონომიკური სანქციების შესრულებას და შეიარაღებული ძალების გამოყოფას. დიდი სახელმწიფოები ლიგის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებას ხშირად აყოვნებდნენ, ვინაიდან აღნიშნულს შეეძლო მათი ინტერესებისთვის ზიანი მიეყენებინა<ref>{{cite web|url=http://www.oldsite.transnational.org/Area_MiddleEast/2008/Jahanpour_SC-Iran.pdf|title=The Elusiveness of Trust: the experience of Security Council and Iran|accessdate=27 June 2008|publisher=Transnational Foundation of Peace and Future Research|last=Jahanpour|first=Farhang|page=2|archive-url=https://web.archive.org/web/20140727102504/http://www.oldsite.transnational.org/Area_MiddleEast/2008/Jahanpour_SC-Iran.pdf|archive-date=27 July 2014|url-status=live}}</ref>.
 
26 წლიანი არსებობის განმავლობაში ერთა ლიგას ქონდა, როგორც მნიშვნელოვანი წარმატებები ისე წარუმატებლობები, მაგრამ დროთა განმავლობაში ერთა ლიგის არაეფექტურობა მნიშვნელოვნად გამოიკვეთა, განსაკუთრებით XX საუკუნის 30-იანი წლებში, როდესაც მან ღერძის ქვეყნების აგრესიული პოლიტიკის შეჩერება ვერ მოახერხა. ერთ-ერთ მთავარი მიზეზი თუ რამაც განაპირობა ერთა ლიგის არაეფექტურობა იყო აშშ-ის უარი გამხდარიყო ორგანიზაციის წევრი, მაშინ როდესაც აშშ აღნიშნული ორგანიზაციის შექმნის მთავარი ინიციატორი იყო. ერთა ლიგის როგორც ორგანიზაციის დასუსტება და ავტორიტეტის დაქვეითება რამდენიმე მოვლენამ განაპირობა, კერძოდ [[საბჭოთა კავშირი]] ორგანიზაციის წევრი საკმაოდ გვიან გახდა, მაგრამ ფინეთთან სამხედრო დაპირისპირების გამო ის მალევე გააძევეს<ref>{{cite book | title=The participation of the Soviet Union in universal international organizations.: A political and legal analysis of Soviet strategies and aspirations inside ILO, UNESCO and WHO | author=Osakwe, C O | year=1972 | publisher=Springer | url=https://books.google.com/books?id=e2OmtJvNjHoC | page=5| isbn=978-9028600027 }}</ref><ref>{{cite book | author=Pericles, Lewis | year=2000 | publisher=Cambridge University Press | title=Modernism, Nationalism, and the Novel | url=https://books.google.com/books?id=F-ImKOwYvsoC | page=52| isbn=9781139426589 }}</ref><ref>{{cite book | title=Historical Dictionary of the League of Nations | author=Ginneken, Anique H. M. van | year=2006 | publisher=Scarecrow Press | url=https://books.google.com/books?id=-mjkuGZLhBIC | page=174| isbn=9780810865136 }}</ref><ref>{{cite book | title=The Origin, Structure & Working of the League of Nations | author=Ellis, Charles Howard | year=2003 | publisher=Lawbook Exchange Ltd | url=https://books.google.com/books?id=xmIsAveUZRgC | page=169| isbn=9781584773207 }}</ref>. საბჭოთა კავშირის გაძევებას მალევე მოჰყვა გერმანიის, იტალიის, იაპონიის და ესპანეთის მიერ ერთა ლიგის დატოვება. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასაწყისში გამოჩნდა, რომ ერთა ლიგამ მისი მთავარი მიზანი ახალი მსოფლიო ომის აცილება ვერ მოახერხა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულების შემდეგ ერთა ლიგა ახალი ორგანიზაციით [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციით]] (გაერო) ჩანაცვლდა.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ერთა_ლიგა“-დან