ისლანდია: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
დავამატე ენა და ჯანმრთელობა. დავურთე წყაროები |
|||
ხაზი 93:
== დემოგრაფია ==
მოსახლეობა - 319 756 (2009 წელი), მათ შორის 98,3 % [[ისლანდიელები]]. სახელმწიფო ენა - [[ისლანდიური ენა|ისლანდიური]]. გავრცელებული ენები - სკანდინავიური ენები, [[გერმანული ენა|გერმანული]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]]. რელიგია - ევანგელურ-ლუთერანული. დედაქალაქი - [[რეიკიავიკი]] (118 ათასი). სხვა ქალაქები - [[კოიპავოგური]] (26), [[ჰაბნარფიორდური]] (21).
=== ენა ===
ისლანდიის ოფიციალური წერილობითი და სალაპარაკო ენა არის [[ისლანდიური ენა|ისლანდიური]], რომელიც [[სკანდინავიური ენები]] წარმომადგენელია, რომელიც [[ძველსკანდინავიური ენა|ძველსკანდინავიური ენიდან]] ჩამოყალიბდა. გრამატიკისა და ენის მიხედვით ძველი სკანდინავიურიდან ის ნაკლებად შეიცვალა და სხვა ენებისგან განსხვავებით ამ ენასთან ყველაზე მჭიდრო კავშირშია. ისლანდიურმ ენამ შეინარჩუნა ზმნის წინები, ასევე იდენტობა, რადგან ამ ენაში სხვა ენიდან შესული სიტყვები ძალიან მცირე რაოდენობითაა, რადგან მსგავსი ტიპის სიტყვები ისლანდიელებმა საკუთარი სიტყვებით ჩაანაცვლეს. ისლანდიური ლექსიკის განვითარებაში დიდი წვლილი მისმა საუკუნოვანმა იზოლაციამაც განაპირობა. ისლანდიური ერთადერთი ცოცხალი ენაა, რომელმაც შეინარჩუნა Þ ბგერის ლათინური დამწერლობა. ისლანდიურ ენასთან ყველაზე დაკავშირებულ ენას, რომელიც დღეს არსებობს [[ფარერული ენა]] წარმოადგენს.
ისლანდისური ჟესტების ენა 2011 წელს ოფიციალურად იქნა აღიარებული, როგორც ეროვნული უმცირესობების ენა. განათლებაში ეს ენა სპეციალური საჭიროებების მქონე პირთათვის ეროვნული გეგმითაა გათვალისწინებული.
ინგლისური და დანიური სავალდებულო საგნებია სკოლის სასწავლო გეგმაში. მოსახლეობის ძალიან დიდ ნაწილს შეუძლია გაიგოს და ისაუბროს ინგლისურად. დანიურს, როგორც მეორე ენას მეტწილად უფროს თაობებში ვხვდებით. <ref>https://web.archive.org/web/20061013003321/http://www.icelandexport.is/english/about_iceland/icelandic_language/
</ref>[[პოლონური ენა|პოლონურ ენაზე]] ძირითადად ლაპარაკობენ ადგილობრივი პოლონური თემის (ისლანდიის უმცირესობები) წარმომადგენლები. ადგილობრივები დანიურად საუბრობენ ისე, რომ შედარებით მარტივი ხდება ნორვეგიელი და შვედი მოსაუბრისთვის მათი გაგება. დანიურს, რომელზედაც ისლანდიაში საუბრობენ ხშირად ''სკანდინავისკას'' (''skandinavíska'' ) უწოდებენ, რაც სიტყვა- სიტყვით სკანდინავიურს ნიშნავს. [https://web.archive.org/web/20110511213824/http://www.heimur.is/heimur/leit/frettir/Default.asp?ew_1_a_id=138249]
იმის ნაცვლად, რომ ისლანდიელებმა გვარი გამოიყენონ, როგორც ეს ჩვეულებრივ დასავლეთის ქვეყნებში ხდება, ისლანდიელები ატარებენ პატრონიკულ ან მატრონიკულ გვარებს, მეტწილად პატრონიკულ გვარებს.
=== ჯანმრთელობა ===
ისლანდიას ჯანმრთელობაზე ზრუნვის უნივერსალური სისტემა აქვს, რომელსაც ქვეყნის კეთილდღეობის სამინისტრო მართავს (ისლანდიური: Velferðarráðuneytið)[https://web.archive.org/web/20100324121304/http://eng.heilbrigdisraduneyti.is/Information/nr/677] მრავალი ქვეყნისგან განსხვავებით, ქვეყანაში არ არსებობს კერძო საავადმყოფოები, ისევე, როგორც კერძო დაზღვევა. [https://doi.org/10.1001/archsurg.141.2.199]
მთავრობის ბიუჯეტის მნიშვნელოვანი ნაწილი ენიჭება ჯანდაცვის საკითხებს,[https://doi.org/10.1001/archsurg.141.2.199]ისლანდია მე –11 ადგილზეა ჯანდაცვის ხარჯებით, [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მთლიანი შიდა პროდუქტის]] პროცენტული მაჩვენებლის მიხედვით [https://www.nationmaster.com/country-info/stats/Health/Total-expenditure-on-health-as-%25-of-GDP] და მე –14 ადგილზე ბიუჯეტის ჯანდაცვაზე ხარჯვის მიხედვით ერთ სულ მოსახლეზე. [http://www.oecd.org/health/health-systems/oecdhealthdata2012.htm]
== ეკონომიკა ==
| |||