ვიკიპედია

ავსტრია: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Lukabarbakadze|Lukabarbakadze]].|13|08|2020}}
 
 
{{ინფოდაფა ქვეყანა2
|სრული სახელი = ავსტრიის რესპუბლიკა
Line 101 ⟶ 104:
| შენიშვნა გ = {{note|გგგ}} [[ევროკავშირი]]ს სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი [[.eu]].
}}
'''ავსტრიის რესპუბლიკა''' ({{lang-de|Republik Österreich}}) — [[ფედერაციული სახელმწიფო|ფედერალური სახელმწიფო]] [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ ევროპაში]], რომელსაც [[ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები|არ გააჩნია ზღვაზე გასასვლელი]]. ჩრდილოეთითშედგება ცხრა [[ავსტრიის შტატები|ფედერალური შტატისგან]]; ერთ-ერთი მათგანია [[ვენა]], ქვეყნის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი. ჩრდილო-დასავლეთით ესაზღვრება [[გერმანია]], დაჩრდილოეთით — [[ჩეხეთი]], აღმოსავლეთით — [[უნგრეთი]], დაჩრდილო-აღმოსავლეთით — [[სლოვაკეთი]], სამხრეთით — [[სლოვენია]] და [[იტალია]], დასავლეთით - [[შვეიცარია]] და [[ლიხტენშტაინი]]. ფართობი — 83,8 ათასი879 კმ². მოსახლეობა — 8დაახლოებით 3169 487. დედაქალაქი — [[ვენა]]მილიონი. სახელმწიფო ენა — [[გერმანული ენა|გერმანული]].,<ref name="Britannica">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/44183/Austria|title=Austria|date=31 May 2009|work=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica Online|accessdate=31 May 2009}}</ref>. ასევე ოფიციალური ენებია: [[გრადიშულ-ხორვატული ენა|გრადიშიულ-ხორვატიული]], [[უნგრული ენა|უნგრული]] და [[სლოვენური ენა|სლოვენური]].<ref name="CIA-1">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html|title=The World Factbook – Austria|date=14 May 2009|work=Central Intelligence Agency|accessdate=31 May 2009}}</ref> დღესასწაული — [[26 ოქტომბერი]], მუდმივი ნეიტრალიტეტის გამოცხადების დღე (1955).
 
ავსტრია პირველას 976 წელს, [[აღმოსავლეთი მარკა|მარკის სტატუსით]] გამოჩნდა და შემდეგ გადაიქცა [[ავსტრიის სამთავრო|სამთავროდ]] და [[ავსტრიის საფერცოგო|საჰერცოგოდ]]. XVI საუკუნის ბოლოს ავსტრია გახდა [[ჰაბსბურგთა მონარქია|ჰაბსბურგთა მონარქიის]] გული და [[ჰაბსბურგები]]ს, ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი სამეფო დინასტიის, „უმცროსი-ფილიალი“. როგორც სამთავრო, იყო [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის იმპერიის]] ადმინისტრაციული ცენტრი. XIX საუკუნის დასაწყისში ავსტრიამ ჩამოაყალიბა საკუთარი იმპერია, რომელიც [[გერმანიის კავშირი]]ს წამყვანი ძალა, თუმცა იგი კვლავ აგრძელებდა საკუთარ კურსს გერმანიის სხვა სახელმწიფოებისგან დამოუკიდებლად. [[ავსტრო-პრუსო-იტალიური ომი]]ს შემდეგ, [[ავსტრია-უნგრეთის კომპრომისი|ავსტრია-უნგრეთის შეთანხმების]] საფუძველზე ჩამოყალიბდა ორმაგი სახელმწიფო - [[ავსტრია-უნგრეთის იმპერია]].
 
ავსტრია-უნგრეთის სავარაუდო მემკვიდრის, [[ფრანც ფერდინანდი]]ს მკვლელობის შემდეგ, [[ფრანც იოზეფ I]]-ის მეთაურობით ავსტრია [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] ჩაერთო. მონარქიის დამარცხებისა და დაშლის შემდეგ, გერმანიასთან კავშირის დამყარების მიზეზით გამოცხადდა, რომ იქმნებოდა [[გერმანული ავსტრია|გერმანია-ავსტრიის იმპერია]], თუმცა საბოლოოდ, კავშირი ვერ შედგა. 1919 წელს [[ავსტრიის პირველი რესპუბლიკა]] გახდა ავსტრიის კანონიერი „მემკვიდრე“. 1938 წელს ავსტრიაში დაბადებულმა ადოლფ ჰიტლერმა, რომელიც გახდა გერმანიის რაიხის კანცლერი, [[ანშლუსი]]თ ავსტრიის ანექსიას მიაღწია. 1945 წელს ნაცისტური გერმანიის დამარცხების შემდეგ, ავსტრია ხელახლა დაარსდა როგორც სუვერენული და თვითმმართველი დემოკრატიული ერი, რომელიც ცნობილია მეორე რესპუბლიკის სახელით.
 
მმართველობის მხრივ, ავსტრია არის [[საპარლამენტო სუვერენიტეტი|საპარლამენტო]] [[წარმომადგენლობითი დემოკრატია]] უშუალოდ არჩეული ფედერალური პრეზიდენტით (სახელმწიფოს მეთაური) და კანცლერით (ფედერალური მთავრობის მეთაური). [[ავსტრიის ქალაქების სია|ძირითადი ქალაქებია]] [[გრაცი]], [[ლინცი]], [[ზალცბურგი]] და [[ინსბრუკი]]. მთლიანი შიდა პროდუქტის მიხედვით, ავსტრია შედის [[ქვეყნების სია ერთ სულ მოსახლეზე მშპ-ის (ნომინალი) მიხედვით|მსოფლიოს 20 უმდიდრეს ქვეყანაში]]. ქვეყანამ მიაღწია ცხოვრების მაღალ სტანდარტს: 2018 წელს მსოფლიოში ავსტრიელები [[ადამიანის განვითარები ინდექსი|ადამიანების განვითარების ინდექსით]] მსოფლიოში მე–20 ადგილზე იყვნენ. ცხოვრების დონის მაჩვენებლით, ვენა საერთაშორისო რეიტინგში მუდმივად პირველ ადგილს ინარჩუნებს.<ref>{{Cite web|url=https://www.wien.gv.at/politik/international/vergleich/mercerstudie.html|title=Lebensqualität - Wien ist und bleibt Nummer eins|last=|first=|date=|website=Stadt Wein|language=de|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-10-23}}</ref>
 
1955 წელს, ავსტრიამ საგარეო პოლიგტიკურ საკითხებში მუდმივი ნეიტრალიტეტი გამოაცხადა. 1955 წლიდან არის [[გაერო]]ს წევრი,<ref>Jelavich 267</ref> [[ევროპის კავშირი|ევროპის კავშირს]] იგი 1995 წელს შეუერთდა.<ref name="CIA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html |title=Austria |website=[[The World Factbook]] |date=14 May 2009 |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=31 May 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090610113837/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/AU.html| archivedate=10 June 2009 |url-status=live }}</ref> ავსტრიაში მდებარეობს [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციისა]] და [[ნავთობის ექსპორტიორ ქვეყანათა ორგანიზაცია|ნავთობის ექსპორტიორ ქვეყანათა ორგანიზაციის]] სათაო ოფისები; აგრეთვე, ქვეყანა არის [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის]] და [[ინტერპოლი]]ს დამფუძნებელი წევრი.<ref name="OECD">{{cite web|url=http://www.oecd.org/about/0,3347,en_33873108_33873245_1_1_1_1_1,00.html |title=Austria About |publisher=OECD |accessdate=20 May 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090506022708/http://www.oecd.org/about/0%2C3347%2Cen_33873108_33873245_1_1_1_1_1%2C00.html |archivedate=6 May 2009 |url-status=live }}</ref> ავსტრიამ 1995 წელს ხელი მოაწერა [[შენგენის ხელშეკრულება]]ს,<ref name="Schengen">{{cite web |url=http://migration.ucdavis.edu/mn/more.php?id=643_0_4_0 |title=Austria joins Schengen |date=May 1995 |website=Migration News |accessdate=30 May 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090707183649/http://migration.ucdavis.edu/mn/more.php?id=643_0_4_0 |archive-date=7 July 2009 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> ხოლო 1999 წელს ქვეყანამ [[ევრო]] ვალუტად მიიღო.<ref>{{cite web|url=https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/euro-area/euro/eu-countries-and-euro/austria-and-euro_en|title=Austria and the euro|website=European Commission - European Commission|access-date=7 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180108064042/https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/euro-area/euro/eu-countries-and-euro/austria-and-euro_en|archive-date=8 January 2018|url-status=live|df=dmy-all}}</ref>
 
== სახელწოდება ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ავსტრია“-დან