ვიკიპედია

ბელგია: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Lukabarbakadze|Lukabarbakadze]].|12|08|2020}}
 
 
{{ინფოდაფა ქვეყანა2
|სრული სახელი = ბელგიის სამეფო
Line 38 ⟶ 41:
|მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = {{nowrap|[[ევროკავშირი#წევრები|დაარსდა]] [[ევროპული თანამეგობრობა|ევროპული <br/>თანამეგობრობა]] <br/>(ამჟამად [[ევროკავშირი]])}}
|მოვლენის თარიღი3 = 1 იანვარი, 1958
|ფართობი = 30 528,689
|ფართობის ადგილი = 140136-ე
|წყლის პროცენტულობა = 6.45
|მოსახლეობის აღწერა = 11 198 638,492,641<ref name="Population">{{cite web|url=httphttps://www.ibz.rrnstatbel.fgov.be/fileadmin/user_upload/Registre/nl/statistieken_bevolkingthemas/statbevolking/structuur-1van-1_n.pdfde-bevolking |title=PopulationStructuur statistics|publisher=Statisticsvan Belgium,de Federalbevolking Public|language=nl Service|publisher=Statbel Economy|date=1 May 2014|accessdate=129 JulyFebruary 20142020}}</ref><!-- Belgium does not work with censuses and estimates but has an always up-to-date population register, with official data for 1 January of each year. Monthly updated statistics are available via http://www.ibz.rrn.fgov.be/fileadmin/user_upload/Registre/nl/statistieken_bevolking/stat_1_n.pdf -->
|მოსახლეობის აღწერის წელი = 20142020
|მოსახლეობის აღწერის ადგილი = 7581-ე
|მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 363.6376<!-- based on 2013-01-01 population number -->
|მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 3322-ე
|მშპ-ის მუპ-ის წელი = 20142018
|მშპ-ის მუპ = $434.503550 მილიარდი<ref name=IMF>{{cite web |url=httphttps://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/20142019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=3083&pr.y=117&sy=20142018&ey=20142020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=124&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=BelgiumWorld Economic Outlook Database|publisher=International Monetary Fund |accessdate=261 AprilOctober 20142018}}</ref>
|მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = 3238-ე
|მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $38 82648,224<ref name=IMF/>
|მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = მე-20
|მშპ-ის ნომინალის წელი = 20142018
|მშპ-ის ნომინალი = $534.775533 მილიარდი<ref name=IMF/>
|მშპ-ის ნომინალის ადგილი = 23-ე
|მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = $47 78746,724<ref name=IMF/>
|მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = მე-17
|ჯინის წელი = 20112018
|ჯინის ცვლილება = <!--increase/decrease/steady-->
|ჯინი = 2625.3 6<!--number only-->
|ჯინის სქოლიო = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tessi190&plugin=1 |title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source:– EU-SILC) survey |publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=20 October 2019 |archive-url=httphttps://appssoweb.eurostatarchive.org/web/20190320064533/https://ec.europa.eu/nuieurostat/showtgm/table.do?datasettab=ilc_di12table&init=1&language=en&pcode=tessi190&plugin=1 |publisherarchive-date=Eurostat20 DataMarch 2019 Explorer|accessdateurl-status=13live August 2013}}</ref>
|აგი-ს წელი = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|აგი-ს ცვლილება = steady<!--increase/decrease/steady-->
|აგი = 0.881 919<!--number only-->
|აგი-ს სქოლიო = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/mediacontent/HDR_2011_EN_Table1.pdf2019-human-development-index-ranking |title=2019 Human Development ReportIndex 2011Ranking |publisher=United NationsHdr.undp.org |accessdatedate=2 November 2011}}</ref>
|აგი-ს ადგილი = 21მე-ე17
|ვალუტა = [[ევრო]] ([[ევროს სიმბოლო|€]]) {{ref label|ბბბ|ბ}}
|ვალუტის კოდი = EUR
Line 78 ⟶ 81:
|შენიშვნა გ = {{note|გგგ}} [[ევროკავშირი]]ს სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი [[.eu]].
}}
'''ბელგია''' ({{lang-nl|België}}; {{lang-fr|Belgique}}; {{lang-de|Belgien}}), ოფიციალურად '''ბელგიის სამეფო''' — სახელმწიფო [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპაში]]. სამხრეთ-დასავლეთით ესაზღვრება [[საფრანგეთი]] (620 კმ), ჩრდილოეთით — [[ნიდერლანდები]] (450 კმ), აღმოსავლეთით [[გერმანია]] (167 კმ) და [[ლუქსემბურგი]] (148 კმ), ჩრდილო-დასავლეთით აკრავს [[ჩრდილოეთის ზღვა]]. სანაპირო ხაზის სიგრძეა 66 კმ. ბელგია მდებარეობს [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთი ევროპის]] ბევრი ქვეყნის დამაკავშირებელი მნიშვნელოვანი სატრანსპორტო მაგისტრალების გზაჯვარედინზე. ფართობი 30,689 528 კმ². ქვეყნის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია [[ბრიუსელი]]. ოფიციალური ენებია: [[ნიდერლანდური ენა|ნიდერლანდური]], [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] და [[გერმანული ენა|გერმანული]].
 
ბელგია კონსტიტუციური საპარლამენტო მონარქიაა. ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობის ფორმა ფედერაციულია. ფულის ერთეულია [[ევრო]]. 2014 წლის აღწერის მონაცემებით ბელგიაში ცხოვრობდა 11 198 638,492,641 ადამიანი. ეროვნული შემადგენლობით ბელგიის მოსახლეობა 2 ძირითად ჯგუფად იყოფა: [[ფლამანდელები]] და [[ვალონები]]. ამ ორი ჯგუფის ტერიტორიული განსახლების საზღვარი გადის ბრიუსელის სამხრეთით. ბელგიის კონსტიტუცია სარწმუნოების თავისუფლების გარანტიას იძლევა. მოსახლეობის უმეტესობა [[კათოლიციზმი|კათოლიკეა]], არიან აგრეთვე [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტები]], [[იუდაიზმი|იუდეველები]] და სხვა.
 
[[ძვ. წ. III საუკუნე|ძველი წელთაღრიცხვის III საუკუნიდან]] ბელგიის ტერიტორია დასახლებული იყო [[ბელგები]]ს კელტური ტომებით. ქვეყნის სახელწოდება ბელგების სახელწოდებასთან არის დაკავშირებული. ძველი წელთაღრიცხვის 57 წელს [[რომაელები|რომაელებმა]] დაიპყრეს. [[III საუკუნე|III]]-[[V საუკუნე]]ებში ბელგიის ტერიტორიაზე დასახლდნენ გერმანული ტომები — [[ფრანკები]], [[ფრიზები]] და [[საქსები]], რამაც გამოიწვია ჩრდილოეთ ბელგიის ადრინდელი ბელგურ-რომაული მოსახლეობის გაგერმანელება. [[V საუკუნე|V]]-[[IX საუკუნე]]ებში ბელგიის ტერიტორია შედიოდა [[ფრანკთა სახელმწიფო]]ს შემადგენლობაში. [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] დასასრულს ბელგიის თითქმის მთელი ტერიტორია ბურგუნდიის ჰერცოგთა გამგებლობაში მოექცა, ხოლო 1516 წელს [[ესპანეთი|ესპანეთს]] დაემორჩილა.
Line 119 ⟶ 122:
 
== დემოგრაფია ==
[[File:Population density in Belgium.png|350px|thumb|left|მოსახლეობის სიმჭიდროვე ბელგიაში [[ბელგიის დეპარტამენტები|დეპარტამენტების]] მიხედვით.]]
* '''მოსახლეობა''' - 10,7 მლნ (2010), მათ შორის 58 % [[ფლანდრიელები]], 31 % [[ვალონები]].
[[File:00 Bruxelles - Mont des Arts.jpg|thumb|ბრიუსელი, ქვეყნის დედაქალაქი და ბელგიის უდიდესი მეტროპოლიტური ტერიტორია.]]
2020 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, ბელგიის მთლიანი მოსახლეობა (რეგისტრირებული მოქალაქეები) შეადგენდა 11,492,641-ს.<ref name="Population" /> 2019 წლის იანვრის მდგომარეობით ბელგიის მოსახლეობის სიმჭიდროვეა 376/კმ<sup>2</sup>, რაც მას მსოფლიოში 22-ე ყველაზე მჭიდროდ დასახლებულ ქვეყნად და ევროპაში მე-6 ყველაზე მჭიდროდ დასახლებულ ქვეყნადს აქცევს. ყველაზე ნაკლებად დასახლებული პროვინციაა [[ანტვერპენის პროვინცია]], ხოლო ყველაზე მჭირდოდ დასახლებული - [[ლუქსემბურგის პროვინცია (ბელგია)|ლუქსემბურგის პროვინცია]]. 2019 წლის მონაცემებით, [[ფრალანდია|ფლანდრიის]] მოსახლეობა შეადგენდა 6,589,069-ს (მთლიანი მოსახლეობის 57.6%); მის ყველაზე ხალხმრავალ ადგილებს მიეკუთვნება: [[ანტვერპენი]] (523,248), [[გენტი]] (260,341) და [[ბრიუგე]] (118,284). [[ვალონია|ვალონიის]] მოსახლეობა ტოლია 3,633,795-ს (მთლიანი მოსახლეობის 31.8%); ყველაზე ხალხმრავალი ქალაქებია: [[შარლერუა]] (201,816), [[ლიეჟი]] (197,355) და [[ნამური]] (110,939). ქვეყნის დედაქალაქ ბრიუსელში ცხოვრობს 1,208,542 ადამიანი, რომლებიც განაწილებულში არიან 19 მუნიციპალიტეტში (მათგან 3 მუნიციპალიტეტში მოსახლეობა 100,000-ს აღემატება).<ref name="Population" />
 
2017 წლის მონაცემებით, ბელგიაში შობადობის მაჩვენებელი იყო 1.64 ბავშვი/ქალზე, რაც 1873 წლის მაჩვენებელთან (4.87 ბავშვი/ქალზე) მნიშვნელოვნად დაბალია.<ref>{{citation|url=https://ourworldindata.org/grapher/children-born-per-woman?year=1800&country=BEL|title=Total Fertility Rate around the world over the last two centuries|author=Max Roser|date=2014|work=[[Our World In Data]], [[Gapminder Foundation]]}}</ref> ქვეყანას, საშოალოდ 41.5 წლით, მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ხნიერი საზოგადოება ჰყავს.
 
* '''ენები''' - [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (40 %, ვალონური დიალექტი) და [[ნიდერლანდური ენა|ნიდერლანდური]] (60 %, ფლამანდური დიალექტი). მოსახლეობის 11 % ორენოვანია.
* '''რელიგია''' - [[კათოლიციზმი]] (75 %), [[პროტესტანტიზმი]] 20 %.
 
* '''ქალაქები''' (ათ.) - [[ბრიუსელი]] (1,008), [[ანტვერპენი]] (457), [[გენტი]] (222), [[შარლერუა]] (201), [[ლიეჟი]] (184), [[ბრიუგე]] (117).
===მიგრაცია===
2007 წლის მონაცემებით, მოსახლეობის დაახლოებით 92%-ს ჰქონდა ბელგიის მოქალაქეობა,<ref>This number evolved to 89% in 2011. {{cite web | title=Population par sexe et nationalité pour la Belgique et les régions, 2001 et 2011 | language=French | url=http://statbel.fgov.be/fr/statistiques/chiffres/population/structure/natact/beletr/ | author=Belgian Federal Government | accessdate=31 August 2012 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20121031222719/http://statbel.fgov.be/fr/statistiques/chiffres/population/structure/natact/beletr/ | archivedate=31 October 2012 | df=dmy-all }}</ref> ხოლო 6% წარმოადგენდნენ ევროკავშირის წევრი სხვადასხვა ქვეყნის მოქალაქეები. სხვა ქვეყნის მოქალაქეების შორის იყვნენ: იტალიელები (171,918), ფრანგები (125,061), გერმანელები (116,970), მაროკოელები (80,579), პორტუგალიელები (43,509), ესპანელები (42,765), თურქები (39,419) და გერმანელები (37,621).<ref>{{cite web|title=European Migration Network—Annual Statistical Report on migration and asylum in Belgium (Reference year 2003)—section A. 1) b) Population by citizenship & c) Third country nationals, 1&nbsp;January 2004
|date=April 2006
|author=Perrin, Nicolas |others=Study Group of Applied Demographics (Gédap)
|pages= 5–9
|publisher=Belgian Federal Government Service (ministry) of Interior—Immigration Office
|url=http://www.dofi.fgov.be/nl/statistieken/belgian%20migration%20point/punt%208%20Belgian%20Statistical%20Report%20on%20Asylum%20and%20Migration%202003.pdf
|archive-url=https://web.archive.org/web/20070614025224/http://www.dofi.fgov.be/nl/statistieken/belgian%20migration%20point/punt%208%20Belgian%20Statistical%20Report%20on%20Asylum%20and%20Migration%202003.pdf
|url-status=dead
|archive-date=14 June 2007
|accessdate=28 May 2007}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20021008133014/http://ecodata.mineco.fgov.be/mdn/Vreemde_bevolking.jsp De vreemde bevolking]. ecodata.mineco.fgov.be</ref> 2007 წელს ბელგიაში 1,38 მილიონი უცხო ქვეყნის მოქალაქე ცხოვრობდა, რაც მთლიანი მოსახლეობის 12.9% -ს შეადგენს. აქედან 685,000 (6.4%) დაიბადა ევროკავშირის გარეთ, ხოლო 695,000 (6,5%) დაიბადა ევროკავშირის სხვა წევრ სახელმწიფოში.<ref>[http://www.emploi.belgique.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=28772 L'IMMIGRATION EN BELGIQUE. EFFECTIFS, MOUVEMENTS. ET MARCHE DU TRAVAIL] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120331120203/http://www.emploi.belgique.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=28772 |date=31 March 2012 }}. Rapport 2009. Direction générale Emploi et marché du travai</ref><ref>{{cite web | title=Structure de la population selon le pays de naissance | language=French | url=http://statbel.fgov.be/fr/statistiques/chiffres/population/structure/paysnaiss/ | author=Belgian Federal Government | accessdate=31 August 2012 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120825030522/http://statbel.fgov.be/fr/statistiques/chiffres/population/structure/paysnaiss/ | archivedate=25 August 2012 | df=dmy-all }}</ref>
 
2012 წლის დასაწყისში უცხოური წარმოვავლობის ხალხი და მათი შთამომავლები წარმოადგენდნენ მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით 25%-ს, ანუ 2.8 მილიონ ''ახალ ბელგიელს''.<ref name="npdata.be">[http://www.npdata.be/BuG/155-Vreemde-afkomst/Vreemde-afkomst.htm BuG 155 – Bericht uit het Gewisse – 01 januari 2012] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120908042303/http://www.npdata.be/BuG/155-Vreemde-afkomst/Vreemde-afkomst.htm |date=8 September 2012 }}. npdata.be (1 January 2012).</ref> ამ ახალ ბელგიელთაგან 1,200,000 ევროპული წარმოშობისაა და 1,350,000<ref name="npdata">[http://www.npdata.be/BuG/159-Verkiezingen-2012/Verkiezingen-2012.htm BuG 159 – Bericht uit het Gewisse – 7 mei 2012] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130126102459/http://www.npdata.be/BuG/159-Verkiezingen-2012/Verkiezingen-2012.htm |date=26 January 2013 }}. npdata.be (7 May 2012).</ref> არადასავლური ქვეყნებიდან (მათი უმეტესობა [[მაროკო]]დან, [[თურქეთი]]დან და [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკიდან]]). 1984 წლიდან, ბელგიის მოქალაქეობის შესახებ კანონის შეცვლის შემდეგ, 1.3 მილიონზე მეტმა მიგრანტმა მიიღო ბელგიის მოქალაქეობა. ემიგრანტთა და მათი შთამომავლების უდიდესი ჯგუფს წარმოადგენენ მაროკოელები.<ref name="hbvl.be">[http://www.hbvl.be/Archief/guid/voor-het-eerst-meer-marokkaanse-dan-italiaanse-migranten.aspx?artikel=e2214650-9013-4207-8139-68ab46554b87 Voor het eerst meer Marokkaanse dan Italiaanse migranten] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140118063203/http://www.hbvl.be/archief/guid/voor-het-eerst-meer-marokkaanse-dan-italiaanse-migranten.aspx?artikel=e2214650-9013-4207-8139-68ab46554b87 |date=18 January 2014 }}. hbvl.be. {{Nowrap|21 May}} 2007</ref> ქვეყნის მოქალაქე გახდა თურქული წარმოშობის მოსახლეობის 89.2%, ასევე მაროკოული მოსახლეობის 88.4%, იტალიელების 75.4%, ფრანგების 56.2% და ჰოლანდიელების 47.8%. <ref name="npdata" />
 
== ეკონომიკა ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ბელგია“-დან