სურინამი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 93:
===დამოუკიდებლობა===
[[File:Henck Arron, Beatrix, Johan Ferrier 1975.jpg|thumb|ჰენკ არონი და ბეატრიქს და იოჰან ფერიეები 1975 წლის 25 ნოემბერს]]
სურინამის პირველი პრეზიდენტი იყო იოჰან ფერიე, ხოლო პრემიერ-მინისტრი ― ჰენკ არონი, რომელის სურინამის ეროვნული პარტიის იმჟამინდელი ლიდერი იყო. დამოუკიდებლობის მოპოვებისათვის მოლაპარაკებების პროცესში, ქვეყნის მოსახლეობის ერთი მესამედი ნიდერლანდებში გადავიდა, რადგანაც ფიქრობდნენ, რომ დამოუკიდებელ სურინამში ბევრად უარესი მდგომარეობა იქნებოდა, ვიდრე, როგორც ნიდერლანდების სამეფოს საკონსტიტუციო ქვეყანაში. დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან მალევე, პოლიტიკოსთა ხელშეწყობით სურინამი ეთნიკურად პოლარიზებული და კორუფციული ქვეყანა გახდა, ხოლო ეროვნუიეროვნული პარტია ნიდერლანდების მიერ გამოგზავნილ ფულს პარტიზანული მიზნებით იყენებდა. ქვეყნის ლიდერები თაღლითობაში 1977 წლის არჩევნებში ამხილეს, რომელშიც ჰენკ არნონი მეორე ვადით აირჩიეს. მოსახლეობაში უკმაყოფილება სუფევდა, მათი დიდი ნაწილი ნიდერლანდებში გადასულ სურინამელთა საზოგადოებას შეუერთდა.<ref>Obituary "[[The Guardian]]", 24 January 2001.</ref>
 
===1980 წლის სამხედრო გადატრიალება===
1980 წლის 25 თებერვალს სამხედრო გადატრიალების შედეგად არნონის მთავრობა ჩამოაგდეს. გადატრიალება 16-მა სერჟანმა წამოიწყო, რომელთაც [[დეზი ბაუტერსიბაუტერსე]] ხელმძღვანელობდა.<ref name=ciacia2>{{cite web|work=[[The World Factbook]]|publisher=Central Intelligence Agency |authorlink=Central Intelligence Agency |title=Suriname |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ns.html |year=2013 |accessdate=4 August 2013}}</ref> სამხედრო რეჟიმის მოწინააღმდგეეებს კონტრშეტევის მცდელობა 1980 წლის აპრილში, 1980 აგვისტოში, 1981 წლის მარტში და 1982 წლის მარტში ჰქონდათ, მათ შორის მეორე კონტრშეტევას [[მარქსიზმ-ლენინიზმი|მარქსისტ-ლენინისტები]] ხელმძღვანელობდნენ.,<ref>{{cite web |url=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:f0H7tfq41Z8J:refuge.journals.yorku.ca/index.php/refuge/article/download/21454/20129+&cd=8&hl=en&ct=clnk&gl=ca |title=Refugees from Suriname |author=Betty Sedoc-Dahlberg |accessdate=26 August 2016}}</ref> 1982 წლის 7 დეკმბერს სამხედრო რეჟიმმა, დეზი ბაუტერსისბაუტერსეს მეთაურობით 13 რიგითი მოქალაქე, რომლებიც სამხედრო დიქტატურას ღიად აკრიტიკებდნენ, დააპატიმრეს და პარამარიბოს ციხეში ჩასვეს.<ref>{{cite web |url=http://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/9910 |title=Bouterse heeft Daal en Rambocus doodgeschoten |date=23 March 2012 |publisher=Network Star Suriname, Paramaribo, Suriname }}</ref> მომდევნო სამი დღის მანძილზე ცამეტივე მათგანი სიკვდილით დასაჯეს.
 
===1987 წლის არჩევნები და კონსტიტუცია===
სურინამში 1987 წელს ეროვნული არჩევნები ჩატარდა. ეროვნულმა ასამბლეამ ახალი [[კონსტიტუცია]] მიიღო, რომლის მიხედვითაც, ბაუტერსსბაუტერსეს სამხედრო საქმიანობის შენარჩუნების უფლება მისცეს. ამ უკანასკნელის ძალაუფლება მხოლოდ 1991 წლის არჩევნების შემდეგ შესუსტდა.
 
1986 წელს სურინამის არმიასა და მარონებს შორის სამოქალაქო ომი დაიწყო, რომელიც 1990-იან წლებამდე გაგრძელდა. სამოქალაქო ომის გამო, 10,000 მეტი სურინამელი, ძირითადად მარონები, საფრანგეთის გაიანაში გადავიდნენ. <ref>{{cite web|url=https://www.blada.com/data/File/2012pdf/panoimmigr102012.pdf |title=Panorama de la population immigrée en Guyane |publisher=[[INSEE]]|accessdate=2019-02-02}}</ref>
ხაზი 106:
 
===XXI საუკუნე===
2010 წლის 19 ივლისს ძალაუფლებაში ყოფილი დიქტატორი დეზი ბაუტერსიბაუტერსე დაბრუნდა, იგი სურინამის პრეზიდენტად აირჩიეს.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-10690930 ''Suriname ex-strongman Bouterse back in power''], In: ''[[BBC News]]'', 19 July 2010</ref> არჩევნებში გამარჯვებამდე, ბაუტერსიბაუტერსე 24 ადამიანთან ერთად 15 დისიდენტის მკვლელობაში იყო ბრალდებული. 2012 წელს, სასამართლო განაჩენის გამოტანამდე ორი თვით ადრე, ეროვნულმა ასამბლეამ შეცვალა კანონი ამნისტიის შესახებ, რისი საშუალებთაც ბაუტერსიბაუტერსეს და მისიმის თანამონაწილებითანამონაწილეთა შეიწყალესშეწყალება მოხდა. 2015 წლის 14 ივლისს იგი ახალი ვადით აირჩიეს.<ref>[http://www.voanews.com/content/suriname-bouterse-secures-second-presidential-term/2862157.html Suriname's Bouterse Secures Second Presidential Term], ''Voice of America News'', 14 July 2015</ref> 2019 წელს, სურინამის სასამართლომ მას 1982 წლის დეკემბრის მკვლელობებში ჩართულობისთვის 20 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/11/29/world/americas/suriname-president-convicted-in-1982-killings.html|title=Suriname President Convicted in 1982 Killings|last=The Associated Press|first=|date=2019-11-29|work=The New York Times|access-date=2019-12-01|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref>
 
2020 წელს სურინამის პრეზიდენტი გახდა ჩან სანტოხი.<ref>{{cite news|url=https://www.dbsuriname.com/2020/07/08/breaking-ndp-dient-geen-lijst-in/|title=Breaking: NDP dient geen lijst in|website=Dagblad Suriname|access-date=8 July 2020|language=nl}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.gfcnieuws.com/vhp-grote-winnaar-verkiezingen-25-mei-2020/|title=VHP grote winnaar verkiezingen 25 mei 2020|website=GFC Nieuws|access-date=26 May 2020|language=nl}}</ref>
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სურინამი“-დან