სურინამი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 65:
სურინამი ადრე ცნობილი იყო როგორც ნიდერლანდების გაიანა, ნიდერლანდების გვიანა ან ჰოლანდიის გვიანა. მდებარეობს [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანისა]] და [[გაიანა]]ს შორის. სამხრეთიდან ესაზღვრება [[ბრაზილია]], ხოლო ჩრდილოეთიდან [[ატლანტის ოკეანე]]. ქვეყნის [[საზღვარი (სახელმწიფო)|საზღვრის]] სამხრეთი ნაწილი საფრანგეთის გვიანასთან მდინარე [[მარონი|მარონზე]] სადავო ტერიტორიაა. მისი საზღვრების შიგნით ცხოვრობს პროცენტულად ბევრად მეტი [[მუსლიმი]], ვიდრე მთელს დასავლეთ ნახევარსფეროში.სახელი დაერქვა სურინების ტომისგან, რომელიც შემდგომ არავაკის ტომმა ამ მხარიდან განდევნა. ეროვნული დღესასწაული არის 25 ნოემბერი- ნიდერლანდებისგან განთავისუფლების დღე — 1975 წლის 25 ნოემბერი.
 
== ისტორია ==
== მდინარეები ==
სურინამის ტერიტორიაზე პირველი დასახლებები ძვ. წ. 3000 წლით თარიღდება. უძველესი და უდიდესი ტომები იყვნენ არავაკები, სანაპიროზე მომთაბარე ხალხები, რომლებიც თევზაობითა და ნადირობით ირჩენდნენ თავს. დაახლოებით ძვ. წ. 2500 წელს სურინამის ტერიტორიაზე კარიბები შემოვიდნენ, რომლებიც მდინარე მარონის სათავესთან დასახლდნენ.
დიდი მდინარეები:სურინამი, სარამაკა, კოპენამე. სასაზღვრო მდინარეებია: მარონი და კორანტინი
 
===კოლონიური პერიოდი===
== ფლორა და ფაუნა ==
ევროპიდან ამ ტერიტორიების დაზვერვა ჯერ კიდევ XVI საუკუნეში დაიწყეს [[ნიდერლანდელები|ნიდერლანდელმა]], [[ფრანგები|ფრანგმა]], [[ესპანელები|ესპანელმა]] და [[ინგლისელები|ინგლისელმა]] მოგზაურებმა დაიწყეს. XVII საუკუნეში მრავალი მდინარის სანაპიროზე, გაიანას ნაყოფიერ მიწებზე პირველი ნიდერლანდური და ბრიტანული [[კოლონია|კოლონიები]] გაჩნდა მრავალი მდინარის სანაპიროებზე. ყველაზე ადრინდელ დოკუმენტურ მასალაში პირველ კოლინიალისტადკოლინიად მოხსენიებულია ინგლისელიინგლისური ვინმედასახლება სახელწოდებით მარშალ კრიკიკრიტი, რომელმაც გააშენა პირველი კოლონია [[გაიანა]]შირომელიც მდინარე [[სურინამი (მდინარე)|სურინამის]] მახლობლადნაპირებზე იყო გაშენებული.
სურინამში მდიდარია ფლორით და ფაუნით.
სურინამის ტერიტორიაზე კონტროლის მოპოვებისკენ დიდი ბრიტანეთი და ნიდერლანდები ისწრაფვოდნენ, რამაც ამ ორ ქვეყანას შორის უთანხმოება წარმოშვა. 1667 წელს მათ შორის ბრედის ზავის დაიდო, რომლის საფუძელზეც სურინამის პლანტაციები ნიდერლანდებმა, ინგლისმა კი ქალაქი ახალი ამსტერდამი მიიღო.
 
1683 წელს ამსტერდამმა სურინამის საზოგადოება დააარსა, რომელსაც კოლონიის მართვა და დაცვა ევალებოდა. კოლონიალისტთა მთავარი საყრდენი აფრიკელ მონათა შრომა იყო, რომლებიც მდინარის ნაპირზე გაშენებულ ყავის, კაკაოს, შაქრის, ლერწმისა და ბამბის პლანტაციებს ამუშავებდნენ. მონათმფლობელები მონებს უაღრესად სასტიკად ეპყრობოდნენ, რის გამოც მრავალი მათგანი პლანტაციებიდან გარბოდა. ამასთან დაკავშირებით ისტორიკოსმა ჩარლზ რალფ ბოქსერმა დაწერა: „სურინამში საზღვრებს გასცა ადამიანის არაადამიანურმა მოპყრობა ადამიანისვე მიმართ.“ 1795 წელს მოხდა სურინამის საზოგადოებიზ ნაციონალიზება ბატავიის რესპუბლიკის მიერ, რის შემდეგაც რესპუბლიკა ტერიტორიას როგორც ეროვნულ კოლონიას, ისე მართავდა. 1799-1802 და 1804-1816 წლებში.
მთლიანი ფართობის 80% ტროპიკული ტყეა. აქ გხვდება კაიმანი, იაგუარი,ზარმაცა, ტაპირი,ზღვის გოჭი,ღირალა.
 
ტროპიკულ ტყეებში მცხოვრებ მკვიდრ სამხრეთამერიკელთა დახმარებით გაქცეულმა მონებმა თავიანთი კულტურა ჩამოაყალიბეს. ისინი მარონების სახელწოდებით არიან ცნობილნი. ხშირად მარონები პლანტაციებში ჯგუფურად იჭრებოდნენ, რათა ახალი წევრები შეემატებინათ. ისინი იტაცებდნენ ქალებს, იარაღსა და საკვებს, ასევე ხშირად მონათმფლობელებსა და მათი ოჯახის წევრებს კლავდნენ. კოლონიალისტებმა მრონებისგან თავის დასაცავად თავდაცვითი ნაგობები ააგეს, ასევე წარუმატებლად სცადეს შეარაღებული თავდასხმა მათ წინააღმდეგ. საბოლოოდ, საომარი მოქმედებების დასასრულებლად, XVIII საუკუნეში ევროპელმა კოლონიალისტებმა სხვადასხვა ტომებთან სამშვიდობო ხელშეკრულებები დადეს. მათ მარონებს საკუთარ ტერიტორიაზე ვაჭრობის უფლება მისცეს და სუვერენული სტატუსი და ავტონომია მიანიჭეს.
== რელიგია ==
48,4%ქრისტიანი
 
22,3%ინდუისტი
 
13,9%მუსლიმი
 
12,3%სხვა მიმდინარეობის მიმდევარი, ან ათეისტი
 
3,2 უცნობია.
 
== ისტორია ==
ევროპიდან ამ ტერიტორიების დაზვერვა ჯერ კიდევ XVI საუკუნეში დაიწყეს [[ნიდერლანდელები|ნიდერლანდელმა]], [[ფრანგები|ფრანგმა]], [[ესპანელები|ესპანელმა]] და [[ინგლისელები|ინგლისელმა]] მოგზაურებმა. XVII საუკუნეში პირველი ნიდერლანდური და ბრიტანული [[კოლონია|კოლონიები]] გაჩნდა მრავალი მდინარის სანაპიროებზე. ყველაზე ადრინდელ დოკუმენტურ მასალაში პირველ კოლინიალისტად მოხსენიებულია ინგლისელი ვინმე მარშალ კრიკი, რომელმაც გააშენა პირველი კოლონია [[გაიანა]]ში მდინარე [[სურინამი (მდინარე)|სურინამის]] მახლობლად.
 
სურინამის კოლონიზაცია პირველად დიდმა ბრიტანეთმა მოახდინა, 1667 წელს კი ის ნიდერლანდელებმა აიღეს, რომლებიც მას 1954 წლამდე ნიდერლანდების გაიანის სახელით მართავდნენ. 1975 წლის 25 ნოემბერს სურინამმა ნიდერლანდების სამეფოსგან დამოუკიდებლობა მოიპოვა.
 
==სქოლიო==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სურინამი“-დან