მიანმარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 84:
 
===სამხედრო მმართველობა (1962-2011)===
1962 წლის 2 მარტის პუტჩის შედეგად მმართველობის სადავეები სამხედრო ძალებმა გენერალი [[ნე ვინი|ნე ვინის]] ხელმძღვანელობით ჩაიგდეს ხელში. 1962-1974 წლებში ქვეყანას რევოლუციური საბჭო მართავდა, რა დროსაც სოციალისტური მთავრობა საზოგადოებრივი ცხოვრების თითქმის ყველა ასპექტის ნაციონალიზებას[[ნაციონალიზაცია|ნაციონალიზაციას]] ახდენდა.
 
1974 წელს ბირმის კავშირის სოციალისტური რესპუბლიკის ახალი [[კონსტიტუცია]] იქნა მიღებული. 1988 წლამდე ქვეყანაში ერთპარტიული კონსტიტუციური სისტემა მოქმედებდა, რომელსაც გენერალი და სხვა სამხედრო ოფიცრები სოციალისტური პარტიის სახელით ხელმძღვანელობდნენ.<ref name="christinafink">{{cite book |first=Christina |last=Fink |year=2001 |title=Living Silence: Burma under Military Rule |isbn=978-1-85649-926-2 |publisher=White Lotus |location=Bangkok |url-access=registration |url=https://archive.org/details/livingsilence00chri }}</ref> ამ პერიოდის მანძილზე, მიანმარი მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ღარიბი ქვეყანა იყო, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობა სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ იმყოფებოდა.<ref name="ruin">{{cite news |url=https://www.theguardian.com/world/2007/sep/28/burma.uk |title=The Burma road to ruin |work=The Guardian |location=London |first=Mark |last=Tallentire |date=28 September 2007}}</ref>
 
გენერალი ნე ვინის მმართველობის პერიოდში სამხედრო დიქტატურის მიმართ პროტესტის ერთეული შემთხვევები გამოვლინდა, რომლებიც ხელისუფლებამ ძალადობრივი გზით ჩაახშო. 1962 წლის 7 ივლისს, მთავრობამ რანგონის უნივერსიტეტთან გამართული დემონსტრაცია დაარბია, რასაც 15 სტუდენტის სიცოცხლე შეეწირა.<ref name="thantmyintu" /> სამხედროებმა ანტისამთავრობო პროტესტის მონაწილეები დაარბიეს უ ტანის დაკრძალვაზე, 1974 წელს. თავი იჩინა სტუდენტური პროტესტებმა 1975, 1976 და 1977 წლებში, რაც გავლენიანმა ძალებმა მალევე ძალადობრივად ჩაახშეს.
 
მთავრობის ძალადობრივმა და ქვეყნისათვის დამაზიანებელმა პოლიტიკამ 1988 წლის არეულობას დაუდო საფუძველი, რომელმაც მთელი ქვეყანა მოიცვა. მიანმარში დემოკრატიის მოთხოვნით სამოქალაქო დაუმორჩილებლობის აქციების სერია დაიწყო, რომელიც [[აჯანყება 8888]]-ის სახელწოდებითაა ცნობილი. სამართალდამცავებმა პროტესტის დარბევისას ათასობით ადამიანი მოკლეს. გენერალმა [[სო მუანგმამაუნგი|სო მაუნგმა]] პუტჩი მოაწყო და სამართლისა და წესრიგის აღდგენის სახელმწიფო საბჭო ჩამოაყალიბჩამოაყალიბა, რომელმაც 1988 წელს ქვეყანაში საომარი მდგომარეობა გამოაცხადა. 1989 წელის 18 ივნისს საბჭომ ქვეყნის ოფიციალურ ინგლისურ სახელმწოდებადსახელწოდებად „მიანმარის კავშირი“ გამოაცხადა.
 
1990 წლის მაისში მიანმარში არჩევნები ჩატარდა, რომელშიც დემოკრატიის ეროვნულმა ლიგამ, აუნ სან სუ ჩის პარტიამ გაიმარჯვა, რომელმაც მანდატების 80% მოიპოვა., თუმცა, სამხედრო ხუნტამ ძალაუფლების დათმობაზე უარი განაცხადა<ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/obl/docs/Elections-02.htm |title=1990 Multi-party Democracy General Elections |author=Han, Khin Kyaw |date=1 February 2003 |work=National League for Democracy |publisher=iBiblio.org}}</ref> და 1997 წლამდე ქვეყანას სამართლისა და წესრიგის აღდგენის სახელმწიფო საბჭოს, ხოლო 2011 წლამდე მშვიდობისა და განვითარების სახელმწიფო საბჭოს სახელით მართავდა.
 
1997 წლის 23 მაისს, მიანმარი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაციის წევრი გახდა. 2005 წლის ნოემბერში სამხედრო ხუნტამ დედაქალაქი იანგონიდან ქალაქ პინმანასთან გადაიტანა და 2006 წლის 27 მარტს ნაიფიიდო უწოდა, რაც „მეფეთა ქალაქს“ ნიშნავს.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4848408.stm |title=Burma's new capital stages parade|work=BBC News|date=27 March 2006|accessdate=24 June 2006}}</ref>
 
2007 წლის აგვისტოში, საწვავზე ფასის ზრდამ ზაფრანის რევოლუციას დაუდო საფუძველი, რომელსაც ბუდისტი ბერები ხელმძღვანელობდნენ.<ref name=PetrolSaffronRevolution>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6947251.stm |title=Burma leaders double fuel prices |work=BBC News|date=15 August 2007|accessdate=20 November 2012}}<br />{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2521951.ece|title=Military junta threatens monks in Burma|location=London|work=The Times|date=24 September 2007|accessdate=27 April 2010|first1=Jenny|last1=Booth}}<br />{{cite web|url=http://www.novinite.com/view_news.php?id=85644|title=100,000 Protestors Flood Streets of Rangoon in "Saffron Revolution"}}<br />{{cite book|author=Fink, Christina|chapter=The Moment of the Monks: Burma, 2007|editor-link=Adam Roberts (scholar)|editor=Adam Roberts|editor2=Timothy Garton Ash|title=Civil Resistance and Power Politics: The Experience of Non-violent Action from Gandhi to the Present|publisher=Oxford University Press|year=2009|isbn=978-0-19-955201-6|pages=354–70|chapter-url=https://books.google.com/?id=BxOQKrCe7UUC&dq=Civil+resistance+and+power+politics}}<br />{{cite news|url=http://english.aljazeera.net/NR/exeres/4081D23F-F1A4-46AF-BA50-D47FA2B7A4AE.htm|title=UN envoy warns of Myanmar crisis|publisher=English.aljazeera.net|accessdate=20 November 2012|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080228090420/http://english.aljazeera.net/NR/exeres/4081D23F-F1A4-46AF-BA50-D47FA2B7A4AE.htm|archivedate=28 February 2008}}</ref> 2007 წლის 16 სექტემბერს ხელისუფლება პროტესტანტებს სასტიკად გაუსწორდა. დარბევას უამრავი ბერის სიცოცხლე შეეწირა. შეუიარეღებელი მომიტინგეების მიმართ სამხედროთა მიერ ძალის გამოყენება საერთაშორისო დონეზე მრავალმა ქვეყანამ დაგმო. მიანმარის მთავრობას ეკონომიკური სანქციები დაეკისრა.
 
მიანმარი ძლიერ დააზარალა 2008 წლის მაისში მომხდარმა [[ციკლონი|ციკლონმა]], რომლის ეპიცენტრშიც მჭიდროდ დასახლებული ირავადის ოლქი მოხვდააღმოჩნდა.<ref>{{cite news|last=Fountain |first=Henry |url=http://www.iht.com/articles/ap/2008/05/06/asia/AS-GEN-Myanmar-Cyclone.php |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081011025523/http://www.iht.com/articles/ap/2008/05/06/asia/AS-GEN-Myanmar-Cyclone.php |archivedate=11 October 2008 |title=Aid arrives in Myanmar as death toll passes 22,000, but worst-hit area still cut off&nbsp;– |work=International Herald Tribune |date=6 May 2008}}</ref> ეს იყო ყველაზე ძლიერი და გამანადგურებელი ბუნებრივი კატასტროფა ქვეყნის ისტორიაში, რომლის შედეგადაც 200,000 ადამიანი დაღუპულად ან დაკარგულად გამოცხადდა, ხოლო ერთი მილიონი უსახლკაროდ დარჩა.<ref>{{cite სტიქიის მიერ მიყენებულმა ზარალის ოდენობამ 10 მილიონი ამერიკული დოლარი შეადგინა.news
|url=http://www.deseretnews.com/article/695277601/Official-UN-planes-land-in-Myanmar-with-aid-after-cyclone.html?pg=all
|title=Official: UN plane lands in Myanmar with aid after cyclone
|agency=Associated Press
|access-date=6 August 2015}}</ref> სტიქიის მიერ მიყენებულმა ზარალის ოდენობამ 10 მილიონი ამერიკული დოლარი შეადგინა.
 
===სამოქალაქო ომები===
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/მიანმარი“-დან