ოპერაცია ნეპტუნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
იარლიყები: რედაქტირება მობილურით საიტის რედაქტირება მობილურით
იარლიყები: რედაქტირება მობილურით საიტის რედაქტირება მობილურით
ხაზი 78:
 
==წინა პერიოდი==
მას შემეგშემდეგ რაც [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტურმა გერმანიამ]] [[ოპერაცია ბარბაროსა]] განახორციელა და [[სსრკ|საბჭოთა კავშირს]] დაესხა თავს, [[იოსებ სტალინი|იოსებ სტალინმა]] [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთს]] და [[აშშ|აშშ_ს]] მეორე ფრონტის გახსნა მოითხოვა დასავლეთში.{{sfn-2|Ford|Zaloga|2009|pp=8–9}} [[1942]] წლისთვის [[აშშ]] და [[სსრკ]] შეტანხმდენშეთანხმდენ მეორე ფრონტის აუცილებლობაზე მაგრამ, [[დიდი ბრიტანეთი|დიდი ბრიტანეთის]] [[პრემიერ-მინისტრი (გაერთიანებული სამეფო)|პრემიერ მინისტრმა]] [[ვინსტონ ჩერჩილმა]] გადაადებინა [[ფრანკლინ რუზველტი|ფრანკლის რუზველტს]] შეტევის დრო, რადგან ის შიშობდდაშიშობდა რომ [[მოკავშირეები]] ვერ გაუმკვალავდებოდნენ ნაცისტური გერმანიის არმიას.{{sfn-2|Ford|Zaloga|2009|p=10}}
 
[[ჩრდილოეთი|ჩრდილოეთ]] [[საფრანგეთი]]ს ნაცვლად სამიზნედ [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო აირჩა. [[1943]] წლის შუაშიშუა პერიოდში მოკავშირეებმა მოიგეს [[ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანია]] და დაიწყო [[ხმელთაშუა ზღვის კამპანია]]. [[1943]] წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]] [[მოკავშირეები|მოკავშირეებმა]] აიღეს [[სიცილია]] და დაიწყეს [[იტალია|იტალიაზე]] თავდასხმის დაგეგმვა. სწორედ ამ დროს აღმოსავლეთ ფრონტზე [[სსრკ|სსრკ_მ]] კონტრშეტევა დაიწყო და [[ნაცისტური გერმანია|გერმანელებს]] უმძიმესი დარტყმა მიაყენა გერმანიას [[სტალინგრადის ბრძოლა|სტალინგრადის ბრძოლაში]]. [[ვაშინგტონის კონფერენცია (1943)|ვაშინგტონის კონფერენციაზე]]{{sfn-2|Ford|Zaloga|2009|pp=10–11}} კი საბოლოოდ გადაწყდა [[ლა-მანშის სრუტე|ლამანშის სრუტის]] გავლით [[დიდი ბრიტანეთი|დიდი ბრიტანეთიდან]] [[ჩრდილოეთი|ჩრდილოეთ]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] დესანტის გადასხმა და შემდეგ მეორე ფრონტის გახსნა. [[ფრანკლი რუზველტი]] და [[ვინსტონ ჩერჩილი]] [[სტალინი|სტალინს]] მეორე ფრონტის გახსნას [[1944]] წლის [[მაისი|მაისში]] დაპირდნენ.{{sfn|Wilmot|1997|pp=177–178, chart p. 180}}{{sfn-2|Churchill|1951|p=404}}
 
[[File:Meeting of the Supreme Command, Allied Expeditionary Force, London, 1 February 1944 TR1631.jpg|thumb|upright=1.35|[[მოკავშირეთა საექსპედიციო ძალების უზენაესი შტაბბინა|მოკავშირეთა საექსპედიციო ძალების უზენაესი შტაბბინის]] შეხვედრა [[1944]] წლის [[1 თებერვალი|1 თებერვალს]], [[ლონდონი]]]]
ხაზი 86:
მოკავშირეებს სამი შესაძლო სამიზნე ქონდათ არჩეული: [[ბრეტანი]], [[ნორმანდია]] და [[პა-დე-კალე]]. [[ბრეტანი]] ნახევარკუნძულია, სწორედ ამიტომ გერმანელები უადვილესად შეძლებდნენ [[მოკავშირეები|მოკავშირეთა]] შეჩერებას.{{sfn-2|Ford|Zaloga|2009|pp=13–14}} [[პა-დე-კალე]] უახლოესი ადგილი იყო დიდ ბრიტანეთსა და კონტინენტალურ [[ევროპა|ევროპას]] შორის, ამიტომაც ის ყველაზე დაცული პერიმეტრი იყო მთელს სანაპიროზე.{{sfn-2|Beevor|2009|pp=33–34}} [[ნორმანდია|ნორმადიას]] ქონდა აყველაზე დიდი პოტენციალი წინსვლისთვის თავისი მდინარეებით, სწორი მინდვრებით და რაც მტავარია აქ არ იყო დიდი პორტი სწორედ ამიტონ გერმანია ამ ადგილებს ნაკლებად იცავდა და აქ შემოჭრას არ მოელოდა, სამიზნედ ნორმანდია იქნა არჩეული.{{sfn-2|Ambrose|1994|pp=73–74}} პორტის არარსებობას მოკავშირეები ხელოვნური [[მელბურის პორტი|მელბურის პორტით]] გადაჭრიდნენ.{{sfn-2|Ford|Zaloga|2009|p=14}} ასევე ამ ოპერაციისთვის შეიქმნა გაუმჯობესებული [[ტანკი|ტანკები]] პერიმეტრების [[ნაღმი|ნაღმებისგან]] გასაწმენდად, ბუნკერების და თავშესაფარების გასანადგურებლად და ასევე ჯარისკაცების მობილური გადაყვანისთვის.{{sfn-2|Wilmot|1997|p=182}}
 
[[კვებეკის კონფერენცია|კვებეკის კონფერენციის]] შემდეგ, [[მოკავშირეები|მოკავშირეებმა]] შეჭრა [[1944]] წლის [[1 მაისი|1 მაისისვის]] დაგეგმეს,{{sfn-2|Wilmot|1997|p=170}} [[მოკავშირეთა საექსპედიციო ძალების უზენაესი შტაბბინა|მოკავშირეთა საექსპედიციო ძალების უზენაესი შტაბბინის]] მეთაურად [[გენერალი]] [[დუაიტ ეიზენჰაუერი]] დანიშნეს,{{sfn-2|Gilbert|1989|p=491}} [[ბერნარდ მონტგომერი|ბერნარდ მონტგომერის]] კი [[ოცდამეერთე არმია]] ჩააბარეს სადაც შედიოდნენ ჯარისკაცები, [[აშშ|აშშ_დან]], [[დიდი ბრიტანეთი|დიდი ბრიტანეთიდან]], [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიიდან]], [[კანადა|კანადიდან]], [[პოლონეთი|პოლონეთიდან]], [[ნორვეგია|ნორვეგიიდან]], [[ავსტრალია|ავსტრალიდან]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთიდან]], [[ჩეხოსლოვაკია|ჩეხოსლოვაკიიდან]] და მოიცავდა ოპერაციაში მონაწილე ყველა ჯარისკაცს.{{sfn-2|Whitmarsh|2009|pp=12–13}} [[1943]] წლის [[31 დეკემბერი|31 დეკემბერს]] [[დუაიტ ეიზენჰაუერი|დუაიტ ეიზენჰაუერმა]] და [[ბერნარდ მონტგომერი|ბერნარდ მონტგომერიმ]] პირველად დაიწყეს გეგმების შედგენა, თავდაპირველად სანაპიროებზე სამი [[დივიზია |დივიზია]] უნდა გადაესხათ ორი [[დივიზია|დივიზიის]] მხარდაჭერით მაგრამ საბოლოოდ, [[მოკავშირეთა საექსპედიციო ძალების უზენაესი შტაბბინა|მოკავშირეთა საექსპედიციო ძალების უზენაეს შტაბბინაში]] ხუთ დივიზიიან დესანტზე შეთანხმდენ და მათ პარაშუტისტების სამი დივიზია დაუმატეს. რათა ფრონტი გაეწელადგაეწელათ და [[ჩერბურგ-ოქტევილე|ჩერბურგის]] აღება მოეხერხებინათ.{{sfn-2|Whitmarsh|2009|p=13}} საბოლლოდ [[ოპერაცია ოვერლორდი|ოპერაცია ოვერლორდში]] (რომელიც ოპერაცია ნეპტუნით დაიწყო) 39 დივიზიამ მიიღო მონაწილეობა: 22 [[აშშ|აშშ_დან]], 12 [[დიდი ბრიტანეთი|დიდი ბრიტანეთდან]], 3 [[კანადა|კანადიდან]], ერთი [[პოლონეთი|პოლონეთიდან]] და ერთც [[თავისუფალი საფრანგეთი|თავუსუფალო საფრანგეთდან]], სულ [[მოკავშირეები|მოკავშირეებმა]] ამ ოპერაციაში მონაწიკეობა 1 მილიონზე მეტიმეტმა ჯარისკაცისამხედრომ ჩართესმიიღო,{{sfn-2|Weinberg|1995|p=684}} ყველა მათგანს [[გენერალი]] მონტგომერი მეთაურობდა.{{sfn-2|Ellis|Allen|Warhurst|2004|pp=521–533}} ოპერაცია ასეთი მაშტაბების გამო [[ივნისი|ივნისისთვის]] გადაიდო.{{sfn-2|Whitmarsh|2009|p=13}}
 
[[File:D-day allied assault routes.jpg|thumb|350px|[[მოკავშირეები|მოკავშირეების]] თავდასმის მარშრუტები]]