სანტო-დომინგო: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Lukabarbakadze|Lukabarbakadze]].|30|07|2020}}
 
{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი =ქალაქი
Line 49 ⟶ 47:
'''სანტო-დომინგო''' ({{lang-es|Santo Domingo}}) – [[დომინიკელთა რესპუბლიკა|დომინიკელთა რესპუბლიკის]] [[დედაქალაქი]], ქვეყნის უდიდესი ქალაქი. 2010 წლის მონაცემებით ქალაქის მოსახლეობა, მეტროპოლიტთან ერთად,<ref name=ExpansionUrbana/> 2,908,607-ია.<ref name="Census"/> ქალაქი მდებარეობს [[კარიბები|კარიბის]] ზღვის სანაპიროზე მდინარე ოსამას შესართავთან, 18°30′N 69°59′W კოორდინატთა გადაკვეთაზე.
 
დაარსდა 1496 წელს, ბართოლომე კოლუმბის მიერ, მდინარე ოსამას აღმოსავლეთ ნაპირზე, ხოლო შემდგომ, 1502 წელს, ნიკოლას-დე ოვანდომ ქალაქი მდინარის დასავლეთ სანაპიროზე გადაიტაინა. არის ყველაზე ძველი მუდმივად დასახლებული ევროპელთა დასახლება [[ამერიკა]]ში, და [[ესპანეთის იმპერია|ესპანელთა კოლონიური მმართველობის]] პირველი ადმინისტრაციული ცენტრი [[ახალი მსოფლიო|ახალ მსოფლიოში]]. სანტო-დომინგოში მდებარეობდაგაიხსნა ახალი მსოფლიოს პირველი უნივერსიტეტი, პირველი ტაძარი, პირველი სასახლე, პირველი მონასტერი და პირველი ციხე-სიმაგრე. ქალაქის [[სიუდად-კოლონიალი (სანტო-დომინგო)|კოლონიური ზონა]] [[იუნესკო]]მ [[მსოფლიო მემკვიდრეობა]]დ გამოაცხადა.<ref>[https://whc.unesco.org/en/list/526 Colonial City of Santo Domingo – UNESCO World Heritage Centre<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.unesco.org/nac/geoportal.php?country=DO&language=S Comisiones Nacionales: UNESCO<!-- Bot generated title -->]</ref> სანტო-დომინგოს 1936-1961 წლებში '''Ciudad Trujillo''' ეწოდებოდა, რომელიც ქალაქს დომინიკელთა რესპუბლიკის დიქტატორმა, [[რაფაელ ლეონიდას ტრუხილიო]]მ უწოდა. მისი მკვლელობის შემდეგ ქალაქმა თავდაპირველი სახელი დაიბრუნა.
 
სანტო-დომინგო არის დომინიკელთა რესპუბლიკის კულტურული, ფინანსური, პოლიტიკური, კომერციული და ინდუსტრიული ცენტრი, სადაც ქვეყნის ყველაზე მნიშვნელოვანი სამრეწველო ცენტრებიაობიექტებია თავმოყრილი. ქალაქს ქვეყნის მთავარი საზღვაო პორტი ემსახურება. მდინარე ოსამას შესართავთან მდებარე ქალაქის ნავსადგურში ყველაზე დიდი გემებიც მოძრაობენ, ხოლო პორტი როგორც სამგზავრო, ისე გადამზიდ ფუნქციას ითავსებს. ტემპერატურა მთელი წლის განმავლობაში მაღალია, ხოლო ზამთარში შედარებით ცივი ნიავი ქრის.
[[ფაილი:Santo domingo.jpg|thumb|300px|right|ქალაქი კოსმოსიდან]]
 
Line 68 ⟶ 66:
მდინარა ოსამა კარიბის ზღვასთან შერთვამდე 148 კილომეტრი სიგრძის ტერიტორიაზე მიედინება. სანტო-დომინგოს მდინარისპირა პოზიციას უდიდესი მნიშვნელობა ჰქონდა ქალაქის ეკონომიკური განვითარებასა და ვაჭრობის ზრდისთვის კოლონიური პერიოდის განმავლობაში. სწორედ მდინარე ოსამას შესართავთან მდებარეობს ქვეყნის უმსხვილესი პორტი.
===კლიმატი===
სანტო-დომინგოში საშუალო ტემპერატურა მცირედით იცვლება, რადგან მთელი წლის განმავლობაში ტროპიკული [[პასატები]] ხელს უწყობს სითბოსა და ტენის შემცირებას ქალაქში. აღნიშნული პასატების გამო, სანტო-დომინგო ხასიათდება [[ტროპიკული კლიმატი]]თ, თუმცა ისეთ სიცხეს, რომელსაც ხშირ შემთხვევაში ელიან, ქალაქში იშვიათად ვხვდებით. დეკემბრიდან მარტის ჩათვლით პერიოდი ყველაზე გრილია, რომელიც ნაკლებად ტენიანი დღეებითა და ღამე მოწმენდილი ცით ხასათდება (ტემპერატურა დაახლოებით 17-19 გრადუსი). ყველაზე ცხელი პერიოდი ივლისიდან სექტემბრამდე პერიოდიასექტემბრამდეა. წვიმების საშუალო მაჩვენებელი წელიწადში 1,445 მმ-ია. მისი ყველაზე მშრალი პერიოდი ნოემბრიდან აპრილის ჩათვლითგრძელდებაჩათვლით გრძელდება, თუმცა პასატებისა და სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე მთების გამო, წვიმა ამ თვეებშიც მოდის. იმის გათვალისწინებით, რომ ყველაზე მშრალ თვეში 60 მმ-ზე დაბალი ნალექების რაოდენობა ფიქსირდება, [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლასიფიკაციის მიხედვით]] სანტო-დომინგო ტროპიკული მუსონური კლიმატით ხასიათდება. კარიბების სხვა ქალაქების მსგავსად, ქარიშხალი სანტო-დომინგოშიც ხშირია. 1998 წელს ქარიშხალმა ჯორჯმა მძიმედ დააზიანა ქალაქი. უდაბლესი ტემპერატურა 1951 წლის 5 თებერვალს (11 გრადუსია) დაფიქსირდა, ხოლო უმაღლესი ტემპერატურა (39.5 გრადუსი) 2002 წლის 29 მარტს აღრიცხეს.<ref name=records>{{cite web |first1=Mariela |last1=Mejía |url=http://www.diariolibre.com/noticias/2011/01/07/i274915_frio-extremo-calor-agobiante.html |title=Frío extremo, calor agobiante |publisher=Diario Libre |language=Spanish |date=7 January 2011 |accessdate=2 May 2017}}</ref>
 
==არქიტექტურა==
[[File:FortalezaOzama-2.JPG|thumb|right|upright=0.7|ფორტალეზა-ოზამა]]
სანტო-დომინგოს ღირსშესანიშნაობების უმეტესი ნაწილი მდებარეობს [[სიუდად-კოლონიალი (სანტო-დომინგო)|სიუდად-კოლონიალში]], ადგილზე, რომელიც 1990 წლის შემდეგ [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობადაა]] გამოცხადებული. მდინარე ოსამასთან მდებარე სიუდუდ კოლონიალში წარმოდგენილია XVI საუკუნის დასაწყისში შექმნილ შენობათა შთამბეჭდავი კოლექცია; მათ შორის არის პალატური სახლები და დიდებული ეკლესიები, რომლებშიც [[გვიანი შუა საუკუნეები|გვიანი შუა საუკუნეების]] არქიტექტურული სტილისტილია აისახებაასახული.
 
[[File:Plazaespana.jpg|thumb|left|upright=1.35|პლაზა-დე-ესპანა]]
ქალაქის ყველაზე მნიშვნელოვან ისტორიულ ძეგლებს შორის არიან: [[სანტო-დომინგოს საკათედრო ტაძარი]], ამერიკის პირველი საკათედრო ტაძარი; ალკაზარ-დე-კოლონი, პირველი სასახლე ამერიკაში, ინდოელების ვეზირის, კრისტოფერ[[ქრისტეფორე კოლუმბისკოლუმბი]]ს ვაჟის, დონ-დიეგო კოლონის (დონ-დიეგო კოლუმბის) რეზიდენცია; [[სან-ფრანცისკოს მონასტერი (დომენიკელთა რესპუბლკა)|სან-ფრანცისკოს მონასტერი]], ამერიკის პირველი [[მონასტერი|მონასტრის]] ნანგრევები; ''Museo de las Casas Reales'', მონუმენტური კომპლექსი, რომელიც მოიცავს გუბერნატორთა ყოფილ სასახლეს და სანტო-დომინგოოს ყოფილ სამეფო აუდიენციის შენობას; ფორტალეზა-ოზამა, ამერიკის უძველესი ციხე; დომინიკისდომენიკელთა რესპუბლიკის ეროვნული პანთეონი, [[იეზუიტთა ორდენი|იეზიტების]] ყოფილი შენობა, სადაც სხვადასხვა ცნობილი დომინიკლის ნაშთია შემონახული; და დომინიკის მონასტერი, პირველი მონასტერი ამერიკაში.
 
კალე-ლას-დამას უკიდურეს ჩრდილოეთით, აღდგენილ და გაფართოებულ პლაზა-დე-ესპანას ესაზღვრება ლას-ატარაზანასი (ყოფილი სამხედრო-საზღვაო ეზო, ახლა მუზეუმი) და მრავალი მცირე მაღაზია თუ რესტორანი. ეს ტერიტორია იყო პირველი ევროპული კომერციული ცენტრი ამერიკაში; იგი დღესდღეისობითაც დასახლებული და აქტიური ტერიტორიაა. ალკაზარ-დე-კოლონი იყო კოლუმბების საგვარეულო სასახლე - მისი ვაჟიშვილივაჟიშვილიდან, დიეგოდან დაწყებულიმოყოლებული - ახლა მუზეუმია, რომელშიც წარმოდგენილია იმ პერიოდისთვის დამახასიათებელი ავეჯი და დეკორაციები. შენობა თავდაპირველად 1510 წელს აიგო, ხოლო ამჟამინდელი გარეგნობა 1952 წელს აღდგენის შემდეგ მიიღო.
 
==მოსახლეობა==
სანტო-დომინგოს მოსახლეობის შემადგონლობა ქვეყნის სხვა მეტროპოლიტების მოსახლეობის მსგავსია, თუმცა, დედაქალაქში სხვა ქალაქებთან შედარებით დიდია ემიგრანტთა რიცხვი (ძირითადად იმის გამო, რომ სანტო-დიმინგოში სამუშაოს პოვნა, სხვა პროვინციებთან შედარებით, მარტივია). მისი მოსახლეობა, ქვეყნის უმეტესი ნაწილის მსგავსად, ძირითადად ადგილობრივი დომეკელიდომენიკელი მულატებისგან შედგება; აგრეთვე დიდი რაოდენობით ვხვდებით აფრო-მონიკიკელებსადომინიკელებსა და აფრო-ევროპელებს, ასევე მიგრანტთა დიდ საზოგადოებას. ფაქტია, რომ ქვეყნის მოსახლეობის 20% მიგრანტია (უმეტესად ჰაიტიანები).{{ფაქტი||30|07|2020}} ამასთან, ქალაქში ვხვდებით ბოლო დროს [[ევროპა|ევროპიდან]], [[აზია|აზიიდან]], ასევე [[ლათინური ამერიკა|ლათინური ამერიკის]] სხვა ქვეყნებიდან ჩამოსულ ემიგრანტებს. ასევე, ქალაქში ცხოვრობს აზიელთა საზოგადოება (ძირითადად ჩინელები), არაბები (ძირითადად ლიბანელები) და ევროპელები (ძირითადად ესპანელი და იტალიელი ხალხი). აღსანიშნავია ვენესუელელები და პუერტო-რიკოელები, აგრეთვე ამერიკაში დაბადებული წარმოშობით დომენიკელები, რომლებიც სამშობლოში დაბრუნდნენ. ქალაქის ჩრდილო–აღმოსავლეთი კვარტალი ყველაზე ღარიბია, სამხრეთ-დასავლეთი კი - უფრო მდიდარი. სანტო-დომინიკო აგრეთვე ითველა საშუალო კლასის მოსახლეუბის კუთხით მზარდ ქალაქად. არის ეკონომიკის თვალსაზრისით ლათინური ამერიკის ერთ–ერთი ყველაზე განვითარებული ქალაქი. 2010 წლის მონაცემებით ქალაქის მეტროპოლიტის მოსახლეობა 3,8 მილიონია.
 
==მთავრობა და პოლიტიკა==
[[File:National Palace Dominican Republic.jpg|thumb|200px|ეროვნული სასახლე სანტო-დომინგოში]]
სანტო-დომინგო არის [[დომენიკელთა რესპუბლიკა|დომინიკელთა რესპუბლიკის]] ეროვნული მთავრობის ცენტრი. მიტროპოლიტენის არეალში მდებარეობს პრეზიდენტისოფისიპრეზიდენტის ოფისი, სამინისტროები, ეროვნული კონგრესი, უზენაესი სასამართლო და სხვა ძირითადი სამთავრობო ინსტიტუტი. ქალაქს მართავს ''Ayuntamiento del Distrito Nacional'' (მერია), რომელიც მუნიციპალურ ფუნქციებზეა პასუხიმგებელი. სანტო-დომინგის ამჟამინდელი მერი არის დევიდ კოლადო. ქალაქის უსაფრთხოებას „Policía Nional“ (ეროვნული პოლიცია) და „Policia Turística“ (ტურისტული პოლიცია) (POLITUR) იცავს.
 
==კულტურა==
[[File:Amber Museum, Santo Domingo, Dominican Republic.jpg|thumb|left|upright=0.9|მუზეო-დელ-ამბარი]]
სანტო-დომინგოში ვხვდებით მრავალ მუზეუმს, რომელთა დიდი ნაწილი [[სიუდად-კოლონიალი (სანტო-დომინგო)|სიუდად-კოლონიალში]] მდებარეობს.<ref name=cultura>{{cite web |url=http://www.cultura.gov.do/dependencias/museos/direcciongeneraldemuseos.htm |title=Secretaría de Estado de Cultura |accessdate=2009-03-18}}</ref> აქ ვხვდებით ალკაზარის მუზეუმს, რომელიც დიეგო კოლონის სასახლეშია განთავსებული;<ref name="ClammerGrosberg2008">{{cite book|last1=Clammer|first1=Paul|last2=Grosberg|first2=Michael|last3=Porup|first3=Jens|title=Dominican Republic and Haiti|url=https://books.google.com/books?id=Kjde3Fmwb7IC&pg=PA79|accessdate=4 June 2012|date=1 October 2008|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74104-292-4|page=79}}</ref> მუზეო-დე-ლას-კასას-რეალეს, სადაც კოლონიური პერიოდის არტეფაქტები და ტრუხილიოს მიერ შეწირული უძველესი იარაღების კოლექცია ინახება;<ref name="GUIDES2011">{{cite book|author=DK TRAVEL GUIDES|title=DK Eyewitness Top 10 Travel Guide: Dominican Republic|url=https://books.google.com/books?id=MlyE7a0Tpv8C&pg=PT77|accessdate=4 June 2012|date=1 September 2011|publisher=Dorling Kindersley Limited|isbn=978-1-4053-6102-6|page=77}}</ref> ატარაზანას საზღვაო მუზეუმს, ყოფილი სამხედრო-საზღვაო ეზო; დომენკელთა რესპუბლიკის გმირის, [[ჟუან პაბლო დუარტე|დუარტეს]] მუზეუმსა და მუზეო-დელ-ამბარს.
 
==ეკონომიკა==
ქალაქი არის დომინიკელთა რესპუბლიკის ეკონომიკური საქმიანობის ცენტრი. ესაა ადგილი, სადაც თავმოყრილია ქვეყნის ფინანსებიფინანსების უმეტესობა; აქ მდებარეობს ქვეყნის საკანონმდებლო, სასამართლო და აღმასრულებელი ორგანოების მთავარი შენობები. სანტო-დომინფოში მრავალ ეროვნულ თუ საერთაშორისო ფირმას აქვს სათაო ან რეგიონალური ოფისი. გეოგრაფიული მდებარეობისა და ეკონომიკური სტაბილურობის გამო ქალაქი მრავალ საერთაშორისო ფირმასა და ფრენჩაიზს იზიდავს; მათ შორისაა: ''Ikea'', ''Goldcorp'' და ''Barrick''.<ref>{{cite web|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0,,contentMDK:20421402~pagePK:64133150~piPK:64133175~theSitePK:239419,00.html#Lower_middle_income |title=Country and Lending Groups |accessdate=11 June 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080524215837/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0%2C%2CcontentMDK%3A20421402~pagePK%3A64133150~piPK%3A64133175~theSitePK%3A239419%2C00.html |archivedate=24 May 2008 }}</ref>
 
უმეტესი ბიზნეს-ქმედებების განსახორციელებლად შესაბამისია ქალაქის ინფრასტრუქტურაც. საკვანძო ელემენტი, რომელმაც ხელი შეუწყო ქალაქს განვითარებასა და საერთაშორისო ასპარეზზე გასვლასა და კონკურენციის გაწევაში, სატელეკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურაა. სანტო-დომინგო და დომინიკელთა რესპუბლიკა მთლიანობაში სარგებლობენ თანამედროვე და ვრცელი სატელეკომუნიკაციო სისტემით.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სანტო-დომინგო“-დან