კინგსტონი: განსხვავება გადახედვებს შორის

|აღწერის წელი = 20112019

'''კინგსტონი''' ({{lang-en|Kingston}}) — [[იამაიკა|იამაიკის]] დედაქალაქი, ქვეყნის უდიდესი ქალაქი და მთავარი ნავსადგური. მდებარეობს [[კარიბის ზღვა]]ში, იამაიკის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში. ქალაქს ზღვის მხრიდან პალისადოსის გრძელი და ვიწრო სრუტე ეკვრის, რომლითაც დაკავშირებულია ქალაქ [[პორტ-როიალი|პორტ-როიალთან]]. არის [[ამერიკა|ამერიკის]] [[აშშ]]-ის სამხრეთით მდებარე ყველაზე დიდიუდიდესი [[ინგლისური ენა|ინგლისურენოვანი]] ქალაქი. იგი არა მარტო ქვეყნის დედაქალაქი, არამედ სამკერვალო და კვების მრეწველობის ცენტრია.

ქალაქი დაარსდა 1692 წელს [[ბრიტანელები|დიდი ბრიტანელების]] მიერ. 1872 წელს ქალაქში იამაიკის ადმინისტრაცია მდებარეობდა,. დედაქალაქის სტატუსი მიიღო 1962 წელს, დამოუკიდებლობის სტატუსის მიღებისთანავე, დაარსებიდან 300 წლისთავზე. ქალაქის ღარიბულ უბნებში წარმოიქმნა [[რეგი]] - ახალი მუსიკალური ჟანრი, რომელიც [[სკა (მუსიკა)|სკის]] პრინციპებზეა შექმნილი და წარმოადგენს აფრიკული, ევროპული და ლათინოამერიკული მუსიკის სინთეზსს. კინგსტონი ორი ნაწილისაგან შედგება — ქალაქის ისტორიული ცენტრი და ახალი კინგსტონი. ორივე მათგანს ემსახურება [[ნორმან მანლის სართაშორისო აეროპორტი]], აგრეთვე შედარებით პატარა [[ტინსონ პენის აეროდრომი]].

1976 წლის იანვარში კინგსტონში სახელმწიფოთაშორისოსახელმწიფოთშორისო ხელშეკრულებას მოეწერა ხელი, რომლის შედეგადაც, დღესღდეისობით, მთელ მსოფლიოში მოქმედებს იამაიკის სავალუტო სისტემა. 2011 წლის მონაცემებით ქალაქში 937 7001,243,072 ადამიანი ცხოვრობდა, რომელთა უმრავლესობას აფრიკული წარმოშობის ხალხი და [[მეტისები]] შეადგენენ. სახელმწიფო ენა [[ინგლისური ენა|ინგლისურია]], თუმცა მოსახლეობის უმრავლესობა ადგილობრივ დიალექტზე საუბრობს.

კინგსტონის მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი აფრიკული წარმოშობისაა. ეთნიკურ უმცირესობებს შორის უდიდეს ჯგუფეფბს ქმნიან [[აღმოსავლეთ ინდოელები]] და [[ჩინელები]], რომლებიც ქალაქში [[XIX საუკუნე]]ში, მსახურების სტატუსით ჩამოვიდნენ. ჩინელებს მნიშვნელოვანი როლი უჭურავთ [[იამაიკის ეკონომიკა]]ში, განსაკუთრებით, კინგსტონის ცენტრისა და შედარებით გარე რეგიონების საცალო ვაჭრობაში. ქალაქში ვხვდებით წარმოშობით ევროპელებს, უმეტესად [[გერმანელები|გერმანელი]] და [[ბრიტანელები|დიდ ბრიტანელი]] ემიგრანტების შთამომავლებს. [[სირიელები]] და [[ლიბანელები]] ქმნიან ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ეთნიკურ ჯგუფს არა მხოლოდ კინგსტონში, არამედ მთელ კუნძულზე. მცირე ეთნიკური ჯგუფის, ლიბანელების, წარმომადგენელი იყო იამაიკის ერთ-ერთი პრემიერ მინისტრი [[ედვარდ სეგა|ედვარდ ფილიპ ჯორჯ სეგა]]. შერეული-რასების წარმომადგენლები ქვეყანაში მეორე უდიდეს ეთნიკურ ჯგუფს ქმნიან; ქალაქში აგრეთვე არსებობს ებრაელების მცირე ეთნიკური ჯგუფიც.

ქალაქში მრავალი ქრისტიანული ეკლესიაა; უმეტრსობაუმეტესობა [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტური]] სტილისაა. ძირითად სახეებსმიმდინარეობებს მიეკთვნებამიეკუთვნება: [[ღმერთის ეკლესია]], [[ბაპტიზმი]], [[ანგლიკანიზმი]], [[მეთოდიზმი]], [[რომის კათოლიკური ეკლესია|კათოლიციზმი]], [[მეშვიდე დღის ავენდისტობა]] და [[ორმოცდაათიანელობა]].

ქალაქშსიქალაქში არსებობს ძლიერი კათოლიკური საზოგადოება, რომელთა ცენტრი [[წმინდა სამების ტაძარი (კინგსტონი)|წმინდა სამების ტაძარია]]; ტაძარი მიტროპოლიტენის მთავარეპისკოპოსის ადგილსამყოფელია; იგი აკურთხეს 1911 წელს, რამდენიმე კათოლიკურ სკოლასა და ინსტიტუტებთანინსტიტუტთან (უკვდავი კონცეფციის საშუალო სკოლა, წმ. ფრენსის დაწყებითი და ჩვილ ბავშვთა სკოლა, წმიდა ბავშვობის საშუალო სკოლა) ერთად. აღსანიშნავია აფრო-ქრისტიანული [[რელიგიური სინკრეტიზმი|სინკრეტიზმიც]], რომელსაც ქალაქში მრავალი მიმდევარი ჰყავს.

იამაიკის ეკონომიკაში კინგსტონს ცენტრალური ადგილი უკავია. ეკონომიკური სამიანობისსაქმიანობის უმეტესი ნაწილი კინგსტონში მიმდინარეობს. ის ფაქტი, რომ სამინისტროების უმეტესობა სწორედ კინგსტონშია განთავდებულიგანთავსებული, ქალაქს იამაიკის ფინანსურ კერად აქცევს. იამაიკის ნებისმიერ რეგიონთან შედარებით, კინგსტონში უფრო მეტი სკოლა, სააფადმყოფო და უნივერსიტეტიაუნივერსიტეტი განთავსებულიმდებარეობს. დედაქალაქი აგრეთვე წარმოადგენს კუნძულის მთავარ სატრანსპორტო კვანძს;<ref name="JIS">{{cite web|url=http://www.jis.gov.jm/ja50/v2/profiles-kingston-st-andrew/kingston-st-andrew-economy/|title=Kingston & St.Andrew Economy|access-date=5 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121214142514/http://www.jis.gov.jm/ja50/v2/profiles-kingston-st-andrew/kingston-st-andrew-economy/|archive-date=14 December 2012|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> მის ტერიტორიაზე მდებარეობს ქვეყნის უმსხვილესი პორტიც.<ref>{{cite web|url=http://www.jamaicaobserver.com/business/Port-of-Kingston-now-the-seventh-busiest-in-Americas_19218799|title=Port of Kingston now the seventh busiest in Americas|last=Limited|first=Jamaica Observer|website=Jamaica Observer|access-date=2018-10-16}}</ref> აგრეთვე, კინგსტონში მდებარეობს ''Air Jamaica''-ის სათაო ოფისი.<!--It was taken over by Caribbean Airlines, but the HQ is still there and Air Jamaica is still there--><ref>"[http://www.airjamaica.com/ContactUs.aspx Contact Us Web Form]." [[Air Jamaica]]. Retrieved on 5 August 2009. {{webarchive |url=http://arquivo.pt/wayback/20090708051650/http://www.airjamaica.com/ContactUs.aspx |date=8 July 2009}}</ref>

ქალაქის ძირითად ინდუსტრიებს [[ტურიზმი]], ტანსაცმლის წარმოება და გადაზიდვები წარმოადგენს.<ref name=":1">{{cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/the-biggest-industries-in-jamaica.html|title=The Biggest Industries In Jamaica|last=Kiprop|first=Joseph|date=16 May 2018|website=Worldatlas.com}}</ref> ქალაქის ეკონომიკაში ძალიანმეტად მნიშვნელოვან ასრულებს ტურიზმიც. მიუხედავად ამისა, ქალაქს დღესდღეისობით მრავალი ეკონომიკური პრობლემა აწუხებს.

კინგსტონს ახასიათებს [[ტროპიკული კლიმატი]], უფრო კონკრეტულად ტროპიკული სავანის კლიმატი, რომელიც ცხელ, ნაწილობრივ მშრალ კლიმატს ერწყმის. კუნძულზე ვხვდებით წვიმების სეზონს (მაისიდან ნოემბრამდე), რომელიც ემთხვევა ქარიშხლების სეზონს, და მშრალ სეზონს (დეკემბრიდან აპრილამდე). [[XXI საუკუნეშისაუკუნე]]ში კინსტონშიკინგსტონში დაფიქსირებული ყველაზე მაღალი ტემპერატურა 38.8 გრადუსია, ხოლო ყველაზე დაბალი - 13.4 გრადუსი. 1895-1990 წლებში ნალექების საშუალო მაჩვენებელი 813 მმ-ია; ყველაზე მაღალი ნალექების საშუალო მაჩვენებელი ოქტომბერში (177 მმ), ხოლო ყველაზე დაბალი მარტში (18 მმ) ფიქსირდება.<ref>[https://web.archive.org/web/20120916010717/http://www.metservice.gov.jm/documents/Mean_Climatological_Data.pdf "Mean Climatological Data"] (PDF). Meteorological Service (Jamaica). Archived from [http://www.metservice.gov.jm/documents/Mean_Climatological_Data.pdf the original] (PDF) on 16 September 2012. Retrieved 1 September 2016.</ref> [[ნისლი]], [[სეტყვა]], [[ჭექა-ქუხილი]] და ტორნადოები[[ტორნადო]]ები კინგსტონში ძალიან იშვიათია.<ref>{{cite web |url=http://voodooskies.com/weather/jamaica/kingston/monthly/climate |title=Voodoo Skies - Kingston Monthly Climate weather history |last=VoodooSkies.com |publisher= }}</ref>

1848 წელს იამაიკის მთავრობამ ახალი სახლების ასაშენებლად კინგსტონი დასავლეთით, ჩრდილოეთითა და აღმოსავლეთით გააფართოვა. ეს ტერიტორია, საცხოვრებელი რასისა და კლასის თვალსაზრისით, მკაცრად განცალკევებული ადგილი გახდა; 1860 წლისთვის თეთრი ელიტის უმეტესი ნაწილი ქალაქის სწორედ ამ ტერიტორიებზე ცხოვრობდა.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://mappingkingston.wordpress.com/2012/08/18/urban-growth-and-town-expansion/|title=Urban Growth and Town Expansion|date=18 August 2012|website=Kingston, Jamaica|access-date=10 November 2016}}</ref>

კინგსტონის მოსახლეობის ზრდამ არსებული დასახლებები ძალიან გადატვირთა; პრობლემის აღმოსაფხვრელად მთავრობამ ქალაქის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე ჭაობები ამოაშრო, რათა ახალი საცხოვრებლები აეშენებინათ. 1935 წლისთვის, მოსახლეობა და სიღარიბის მაჩვენებელი კვლავ ზრდას განაგრძობდა, რამაც ქალაქის აღმოსავლეთით და დასავლეთით მიყრუებული, შედარებით უკონტროლო ადგილების წარმოქმა გამოიწვიაწარმოქმნა. მოგვიანებით, ეს ტერიტორიები მთავრობის გადაწყვეტილებით დაანგრიეს, ხოლო მოსახლეობა დაბა დენჰამში გადაასახლეს. აწ უკვე დანგრეულ უბნებში ჯამში 3000 ადამიანზე გათვლილი სახლები აიგო; მიუხედავად ამისა, გადასახლებული მოსახლეობას საცხოვრებელი ადგილი არ ეყო - მათი მეექვსებიმეექვსედი უსახლკაროდ დარჩა. მოსახლეობის ზრდა მთელს ქალაქის ტერიტორიაზე გაგრძელდა; მეტად გადატვირთულმა საცხოვრებელმა მდგომარეობამ კი ქალაქში ჯანმრთელობის პრობლემები გამოიწვია.<ref name=":0" />

1960-იან წლებში სუბურბანიზაცია უკვე შესამჩნევი გახდა: საცხოვრებელი ადგილი ლურჯი მთების აღმოსავლეთისკენ გავრცელდა. მოგვიანებით, სირცის ნაკლებობის გამო, დასახლებულმა ტერიტორიამ ლურჯი მთების მთლიანი აღმოსავლეთ ნაწილი დაიკავა.<ref>{{Cite journal|last=Clarke|first=Colin|last2=Howard|first2=David|date=1 June 2006|title=Contradictory socio-economic consequences of structural adjustment in Kingston, Jamaica|journal=Geographical Journal|language=en|volume=172|issue=2|pages=106–129|doi=10.1111/j.1475-4959.2006.00197.x|issn=1475-4959}}</ref>

ქალაქ კინგსტონში მოწყობილია მრავალი თანამედროვე სტილის პარკი, სადაც ხშირად აღინიშნება იამაიკის სხვადასხვა ღონისძიებადღესასწაული თუ დღესასწაულიღონისძიება. ყველაზე პოპულარულ პარკებში შედის: ემანსიპაცის პარკი, ჰოუპის ბაღები, დევონის სახლი, გმირთა ეროვნული პარკი, წმინდა უილიამ გრანტის პარკი და მანდელას პარკი.

1950-იან წლებში დედოფალი კუნძულს ესტუმრა და ბაღებით ძალიან მოიხიბლა; ამის შემდეგ, მან გასცა ნებართვა, რომ აღნიშნული ტერიტორიას სამეფო ბოტანიკური ბაღების სახელი დარქმეოდა. ბაღების ტერიტორიაზე ვხვდებით ბევრ ეგზოტიკურ ადგილს; აგრეთვე ხარობს იამაიკის რამდენიმე ენდემური ხის სახეობა. წლების განმავლობაში, ქარიშქლების და სხვა ბუნებრივი კატასტროფების შედეგად, მრავალი მნიშვნელოვანი სახეობა გაქრა. მუხედავად ამისა, ბაღებში ჯერ კიდევ ხარობს რამდენიმე მნიშვნელოვანი ხის სახეობსსახეობა. ჰოუპის გარედენშიბაღებში ვისიტორებს მრავალი საინტერესო ადგილის ხილვა შეუძლიათ; მათ შორისაა: ქოქოსის მუზეუმი, ჩაძირული ბაღები, ორქიდეის სახლი, ლილის აუზი, ლაბირინთი და პალმების ავენიუ.<ref>{{cite web|url=http://www.visitjamaica.com/activities/royal-botanical-gardens.aspx |title=Hope Royal Botanical Gardens, Kingston |publisher=Visitjamaica.com |accessdate=13 August 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120718133245/http://www.visitjamaica.com/activities/royal-botanical-gardens.aspx |archivedate=18 July 2012 }}</ref><ref>http://jamaicachm.org.jm/PDF/February2008.pdf</ref>

კინგსტონი, როგორც დედაქალაქი, არის [[იამაიკა|იამაიკის]] ფინანსური, კულტურული, ეკონომიკური და ინდუსტრიული ცენტრი. ქალაქში მრავალი ფინანსური დაწესებულება მდებარეობს; აგრეთვე ვხვდებით საავადმყოფოებს, სკოლებს უნივერსიტეტებსა და სხვა კულტურულ დაწესებულებებს. აღსანიშნავია კინგსტონის შემდეგი ღირსშესანიშნაობები: დასავლეთ ინდოეთის უნივერსიტეტი, იამაიკის თავდაცვის ძალების მუზეუმი და [[ბობ მარლის მუზეუმი (იამაიკა)|ბობ მარლის]] მუზეუმი.