სუკრე: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{მრავალმნიშვნელოვნება}}{{
|სტატუსი =ქალაქი
|ქართული სახელი = სუკრე
Line 62 ⟶ 61:
1538 წლის 30 ნოემბერს სუკრე დაარსდა სახელით - ''Ciudad de la Plata de la Nueva Toledo'' (ახალი ტოლედოს ვერცხლის ქალაქი) [[ პედრო ანჟურეს|პედრო ანზურესის]], მარკეს დე კამპო [[ პედრო ანჟურეს|რედონდოს]] მიერ. 1559 წელს ესპანეთის [[ფილიპე II (ესპანეთი)|მეფემ ფილიპე II- მ]] ჩამოაყალიბა ''[[:en:Real_Audiencia_of_Charcas|ჩარკასის აუდიენცია (Audiencia de Charcas),]]'' ლა-პლატაში, ავტონომიის მქონე ტერიტორია, რომელიც მოიცავს დღევანდელ [[პარაგვაი|პარაგვაის]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[პერუ|პერუს]], ჩრდილოეთ [[ჩილე|ჩილესა]] და [[არგენტინა|არგენტინას]] და [[ბოლივია|ბოლივიის]] დიდ ნაწილს. ''ჩარკასის აუდიენცია'' 1776 წლამდე [[პერუს ვიცე-სამეფო|პერუს]] ვიცე-სამეფოს ქვედანაყოფი იყო, ვიდრე იგი გადაეცა [[რიო-დე-ლა-პლატის ვიცე-სამეფო|რიო-დე-ლა-პლატის]] ახლადშექმნილ [[რიო-დე-ლა-პლატის ვიცე-სამეფო|ვიცე-სამეფოს]] . 1601 წელს დაფუძნდა რეკოლეტის მონასტერი ფრანცისკელთა მიერ და 1609 წელს ქალაქში დაარსდა საეპისკოპოსო. 1624 წელს დაარსდა [[ჩუკისაკის დეპარტამენტი|ჩუკისაკას]] [[ ჩუზიკასას St Francis Xavier უნივერსიტეტი|წმინდა ფრანსის ხავიერის სახელობის უნივერსიტეტი]].
[[ფაილი:Mujeres aymara con siku y caja - flickr-photos-micahmacallen-85524669 (CC-BY-SA).jpg|მინი|ფესტივალის დრო სუკრეში]]
ძალიან ბევრ, კოლონიალური პერიოდის ესპანურ ქალაქში, მისი ცენტრის ვიწრო ქუჩები ორგანიზებულია ქსელში, რომელიც ასახავს ანდალუსიის კულტურას, განასახიერებს ქალაქის დიდი სახლებისა, მრავალი მონასტრისა და ეკლესიის არქიტექტურას. სუკრე ინარჩუნებს ადგილს ბოლივიის რომის კათოლიკურ ეკლესიაში.
1809 წლის 25 მაისს დაიწყო ბოლივიის მოძრაობა დამოუკიდებლობისთვის წმინდა ფრანცისკოს ბაზილიკის ზარის რეკვით. ამ ზარის ნახვა დღესაც შესაძლებელია ბაზილიკაში: ის ქალაქის ერთ-ერთი ყველაზე ძვირფასი რელიქვიაა. მე -19 საუკუნემდე ლა პლატა იყო რეგიონის სასამართლო, რელიგიური და კულტურული ცენტრი. იგი გამოცხადდა ახლად დამოუკიდებლობა მოპოვებული [[ზემო პერუ|ზემო პერუს]] (მოგვიანებით, ბოლივია) დროებით დედაქალაქად, 1826 წლის ივლისში. <ref name="DicGeo">{{Cite book|publisher=Impr. "Bolívar" de M. Pizarro|last="Sucre."|first=Sociedad Geográfica|title=Diccionario geográfico del Departamento de Chuquisaca: contiene datos geográficos, históricos y estadisticos|year=1903|pages=296–97}}</ref> 1839 წლის 12 ივლისს, პრეზიდენტმა [[ხოსე მიგელ დე ველასკო ფრანკო|ხოსე მიგელ დე ველასკომ]] გამოაცხადა კანონი ბოლივიის დედაქალაქად მისი დაასახელების შესახებ და რევოლუციონერი ლიდერის [[ანტონიო ხოსე სუკრე|ანტონიო ხოსე დე სუკრეს]] პატივსაცემად უწოდა ეს სახელი. <ref name="DicGeo" /> [[პოტოსი|პოტოსის]] ვერცხლის ინდუსტრიის ეკონომიკური ვარდნის შემდეგ, სუკრემ დაკარგა ბოლივიის სამთავრობო ადგილის წოდება, რამაც გადაინაცვლაა [[ლა-პასი|ლა-პასში]], 1898 წელს. ბოლივია იყო ესპანეთის ბოლო იმპერიული ტერიტორია სამხრეთ ამერიკაში, რომელმაც მოიპოვა დამოუკიდებლობა, 1825 წელს. 1991 წელს სუკრე გახდა [[იუნესკო|იუნესკოს]] [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი]] .
ქალაქი ყოველწლიურად ათასობით ტურისტს იზიდავს, კარგად შემონახული ცენტრალური ნაწილის გამო, რომელიც მე -18 და მე -19 საუკუნეებშია აშენებული. ტყუპი მთების [[ ჩურუცელა|Churuquella]] და [[ სიკა სიკა|Sika Sika]] ძირას, სუკრე არის მრავალი პატარა სოფლის კარიბჭე, რომელიც თარიღდება კოლონიური ეპოქით, მათ შორის ყველაზე ცნობილი არის [[ ტარაბუკო|ტარაბუკო]], ფერადი " [[ პუჯელი|Pujllay]] "-ის ფესტივალის სამშობლო, რომელიც ტარდება ყოველწლიურად მარტის თვეში . ამ სოფლის მოსახლეობის უმეტესობა ერთ-ერთი ძირძველი ეთნოსის წარმომადგენელია.
== მთავრობა ==
[[ლა-პასი|ლა-პასთან ერთად]], სუკრე ბოლივიის ერთ – ერთი სამთავრობო ცენტრია: ის არის სასამართლო ხელისუფლების ადგილი, სადაც მდებარეობს [[ იუსტიციის უზენაესი სასამართლო (ბოლივია)|უზენაესი სასამართლო]] . როგორც [[ბოლივიის კონსტიტუცია|ბოლივიის კონსტიტუციაშია მითითებული]], სუკრე არის ერის ნამდვილი დედაქალაქი, ხოლო ლა-პასი მთავრობის ადგილს წარმოადგენს. სუკრე ასევე [[ჩუკისაკის დეპარტამენტი|ჩუკისაკას]] [[ბოლივიის დეპარტამენტები|დეპარტამენტის]] [[დედაქალაქი|დედაქალაქია]].
ქალაქ სუკრეს მთავრობა იყოფა [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ]] და [[საკანონმდებლო ხელისუფლება|საკანონმდებლო]] მიმართულებად. [[ სანკრეთის მერი, ბოლივია|სუკრეს მერი]] არის ქალაქის მთავრობის აღმასრულებელი ხელმძღვანელი, რომელსაც ირჩევენ ხუთი წლის ვადით, საყოველთაო არჩევნებში. საკანონმდებლო ფილიალი შედგება მუნიციპალური საბჭოსგან, სადაც თერთმეტი წევრისგან შემდგარი ჯგუფი ირჩევს მუნიციპალური საბჭოს პრეზიდენტს, ვიცე-პრეზიდენტს და მდივანს.
სუკრეს მერი არის ივან არჩენეგა, რომელმაც თანამდებობა 2015 წლის 25 მაისს დაიკავა. <ref name="ArcTriunfa">{{Cite news|title=Arciénega triunfa; le falta mayoría - La Razón|work=La Razón|accessdate=2015-05-08|url=http://www.la-razon.com/nacional/animal_electoral/Subnacionales-Arcienega-triunfa-falta-mayoria_0_2244975522.html}}</ref>
{| class="wikitable" style="font-size: 95%"
|'''დაწყების თარიღი'''
!დასრულების თარიღი
!'''მერი'''
!პარტია
!'''შენიშვნები'''
|-
|
|2008 წლის ნოემბერი
|აიდე ნავა
|PAÍS
|
|-
|2008 წლის ნოემბერი
|2010 წლის 30 მაისი
|უგო ლოაიზა
|MBL
|თანამდებობა დაეკისრა მას შემდეგ, რაც აიდე ნავამ დატოვა კორუფციის ბრალდებით
|-
|2010 წლის 30 მაისი
|2010 წლის 18 ივნისს
|[[ ჯაიმე ბარონ პოვედა|ჰაიმე ბარონ პოვედა]]
|PAÍS
|აირჩიეს [[ ბოლივიის რეგიონალური არჩევნები, 2010 წელი|რეგიონულ არჩევნებში]], 2010 წლის 4 აპრილს
|-
|2010 წლის 22 ივნისი
|2011 წლის 10 იანვარი
|[[ Verónica Berríos|ვერონიკა ბერიოსი]]
|MAS
|დროებითი მერის სტატუსით დასახელდა სუკრეს საბჭოს 335/10 რეზოლუციის მიხედვით, მას შემდეგ, რაც ბარონ პოვედა ბრალდებულ იქნა 2008 წლის [[ 2008 წლის 24 მაისი ძალადობა სუკრში|24 მაისს ძალადობის]] ორგანიზებისთვის <ref name="FalloR2">{{Cite news|url=http://www.lostiempos.com/diario/actualidad/politica/20110128/fallo-judicial-restituye-a-alcaldesa-de-sucre_110589_217524.html|title=Fallo judicial restituye a Alcaldesa de Sucre|date=2011-01-28|work=Los Tiempos [byline: Correo del Sur]|accessdate=2011-01-30}}</ref>
|-
|2011 წლის 10 იანვარი
|2011 წლის 27 იანვარი
|ხოსე სანტოს რომერო
|MAS
|დროებითი მერის სტატუსით დასახელდა სუკრეს საბჭო 03/11 რეზოლუციით, <ref name="FalloR2" />
|-
|2011 წლის 27 ივლისი
|2012 წლის 31 იანვარი
|ვერონიკა ბერიოსი
|MAS
|დაუბრუნდა თანამდებობას, როდესაც ჩუკისაკას უზენაესი სასამართლოს საგარანტიო ტრიბუნალმა გააუქმა დადგენილება 03/11 <ref name="FalloR2" />
|-
|2012 წლის 31 იანვარი
|2015 წლის 25 მაისი
|მოისეს ტორეს ჩივი
|განახლებული თავისუფლება და დემოკრატია (LIDER)
|აირჩიეს [[ ბოლივიის სპეციალური მუნიციპალური არჩევნები, 2011 წელი|2011 წლის სპეციალურ არჩევნებში]] <ref>{{Cite news|title=Torres ya es Alcalde de Sucre|work=Correo del Sur|accessdate=2012-02-06|date=2012-01-31|url=http://www.correodelsur.com/2012/0131/15.php}}</ref>
|-
|2015 წლის 25 მაისი
|მოქმედი
|'''ივან არჩენეგა'''
|MAS
|აირჩიეს [[ ბოლივიის რეგიონალური არჩევნები, 2015 წ|2015 წლის მუნიციპალურ არჩევნებში]] <ref name="ArcTriunfa2">{{Cite news|title=Arciénega triunfa; le falta mayoría - La Razón|work=La Razón|accessdate=2015-05-08|url=http://www.la-razon.com/nacional/animal_electoral/Subnacionales-Arcienega-triunfa-falta-mayoria_0_2244975522.html}}</ref>
|}
მუნიციპალური საბჭო აირჩიეს 2010 წლის 4 აპრილის [[ ბოლივიის რეგიონალური არჩევნები, 2010 წელი|რეგიონულ არჩევნებში]].
2010 წლის აპრილში არჩეულმა საბჭომ 2010 წლის დეკემბრის ბოლოს დაიკავა ადგილი:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%"
!'''კაბინეტი'''
!'''საბჭოს წევრი'''
!'''ბიოგრაფია'''
! colspan="2" |'''პარტია'''
|-
|პრეზიდენტი
|დომინგო მარტინეს კასერესი
|სოფლის მეურნეობის ინჟინერი, ყოფილი ვიცე-მერი, საბჭოს ყოფილი პრეზიდენტი, პროფესორი აგრომიის ფაკულტეტზე UMRPSFXCH-ში.
|
| bgcolor="pink" |
|-
|ვიცე- პრეზიდენტი
|გერმან გუტიერეს განტერი
|იურისტი, სუკრეს ყოფილი მერი, ყოფილი ეროვნული დეპუტატი, სასამართლო საბჭოს ყოფილი წევრი, პროფესორი
|[[ სოციალური ინტეგრაციის პაქტი|სოციალური ინტეგრაციის პაქტი]]
| bgcolor="red" |
|-
|მდივანი
|არმინდა კორინა ჰერერა გონსალესი
|მასწავლებელი, ჩუკისაკას ასამბლეის დამფუძნებელი წევრი და MAS– ის ყოფილი წევრი
|ახალი სამოქალაქო ალტერნატივა
| bgcolor="yellow" |
|-
|
|ნელსონ გუსმან ფერნანდესი
|კომუნიკატორი, სამართლის სტუდენტი, Federación Universitaria-ს ადგილობრივი და საუნივერსიტეტო კლუბის ლიდერი.
|[[ სოციალური ინტეგრაციის პაქტი|სოციალური ინტეგრაციის პაქტი]]
| bgcolor="red" |
|-
|
|სუზი ბარიოს კიროსი
|ფსიქოლოგი, მე-2 და მე-5 უბნების ყოფილივიცე-მერი, ჩუკისაკას ქალთა სამოქალაქო კომიტეტის პრეზიდენტი
|[[ სოციალური ინტეგრაციის პაქტი|სოციალური ინტეგრაციის პაქტი]]
| bgcolor="red" |
|-
|
|ნორმა როხას სალაზარი
|ბოლივიის წითელი ჯვრის აღმასრულებელი მდივანი და სამეზობლოს ლიდერი
|[[ სოციალური ინტეგრაციის პაქტი|სოციალური ინტეგრაციის პაქტი]]
| bgcolor="red" |
|-
|
|ხუან ვილაგომეს ლედესიმა
|საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ექიმი, ყოფილი დოცენტი, ჯანდაცვის სამინისტროს ყოფილი თანამშრომელი და ჯანმრთელობის დეპარტამენტის სამსახურის დაგეგმვის განყოფილების ყოფილი უფროსი
|[[მოძრაობა სოციალიზმისაკენ (ბოლივია)|MAS-IPSP]]
| bgcolor="blue" |
|-
|
|ვერონიკა ბერიოსი ''აირჩიეს დროებითი მერის თანამდებობაზე 2010 წლის 19 ივნისს''
ვლადიმერ პაკა ლეზანო ''ალტერნატიული მდივანი 2010 წლის ივნისიდან''
|ბერიოსი: ლაბორატორიის თანამშრომელი, იურისტი, სოციოლოგიის სტუდენტი
|[[მოძრაობა სოციალიზმისაკენ (ბოლივია)|MAS-IPSP]]
| bgcolor="blue" |
|-
|
|ხოსე სანტოს რომერო
|კამპესინოს(ფერმერთა) ლიდერი, ფედერაცია Chaunaca Subcentral- ის ყოფილი ლიდერი და Potolo- ს რძის მწარმოებელთა ასოციაციის წევრი
|[[მოძრაობა სოციალიზმისაკენ (ბოლივია)|MAS-IPSP]]
| bgcolor="blue" |
|-
|
|მარლენ როსალეს ვალვერდე
|ბიზნესმენი და სუკრეს მაღაზიათა მეოთხე ფედერაციების ლიდერი.
|[[მოძრაობა სოციალიზმისაკენ (ბოლივია)|MAS-IPSP]]
| bgcolor="blue" |
|-
|
|ლორდეს მილარესი
|იურისტი, NFR- ის ყოფილი ეროვნული მოადგილე და PODEMOS საპარლამენტო დელეგაციის ყოფილი ხელმძღვანელი
|[[ სოციალური ინტეგრაციის პაქტი|სოციალური ინტეგრაციის პაქტი]]
| bgcolor="red" |
|}
== გეოგრაფია და ტერიტორიული მოწყობა ==
[[ფაილი:Vista panoramica de la ciudad de Sucre.png|მინი|სუკრე, ბოლივია]]
სუკრე იყოფა რვა რაიონად: აქედან პირველი ხუთი არის ქალაქური უბნები, ხოლო მე-6, მე-7 და მე-8 არის სასოფლო ტერიტორია. თითოეულს მართავს ქვე-მერი ( {{Lang-es|Subalcalde}} ), რომელიც ინიშნება სუკრეს მერის მიერ. სოფლის უბნები მოიცავს მრავალრიცხოვან სასოფლო დასახლებას, საქალაქო ტერიტორიის გარეთ.
სუკრეს ემსახურება [[ ალკანტარის აეროპორტი|ალკანტარის აეროპორტი]], რომელიც მდებარეობს 30 [[კმ]]-ში (19 [[მილი (ერთეული)|მილი]]) სამხრეთისაკენ.
== კლიმატი ==
სუკრეს აქვს [[ოკეანური კლიმატი|სუბტროპიკული მაღალმთიანეთის კლიმატი]] ( [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია]] : Cwb), <ref name="Climate-Data.org">{{Cite web|url=http://en.climate-data.org/location/3849/|title=Climate: Sucre - Climate graph, Temperature graph, Climate table|publisher=Climate-Data.org|accessdate=2014-01-05}}</ref> ზომიერი ტემპერატურით მთელი წლის განმავლობაში.
ყველაზე მაღალი ტემპერატურა დაფიქსირებულია 34.7°C (94.5°F) ხოლო ყველაზე დაბალი ტემპერატურა - 6°C-ია (21°F).
== ოთხი სახელის ქალაქი ==
თითოეული ცნობილი სახელი წარმოადგენს ქალაქის ისტორიის სპეციფიკურ პერიოდს.
* ''ჩარკა'' იყო ძირძველი სახელი იმ ადგილისა, რომელზედაც ესპანელებმა ააგეს კოლონიური ქალაქი.
* ''ლა პლატა -'' ეწოდებოდა განვითარებულ ესპანურ ქალაქს.
* სახელი ''ჩუკისაკა'' მიენიჭა ქალაქს დამოუკიდებლობის ხანაში.
* ''სუკრე'' ეწოდა [[აიაკუჩოს ბრძოლა|აიაკუჩოს ბრძოლის]] დიდი მარშალის (1824 წლის 9 დეკემბერი), [[ანტონიო ხოსე სუკრე|ანტონიო ხოსე დე სუკრეს]] საპატივსაცემოდ.
* "La Ciudad Blanca" არის მეტსახელი, რომელიც მიენიჭა ქალაქს, რადგან კოლონიური სტილის მრავალი სახლი და სტრუქტურა თეთრი ფერისაა.
== სპორტი ==
სუკრეს აქვს ყველაზე მნიშვნელოვანი სპორტული ობიექტები ბოლივიაში, ხოლო ქალაქში ყველაზე პოპულარული სპორტია [[ფეხბურთი]] . სუკრეს აქვს მეორე უდიდესი ფეხბურთის და ოლიმპიური სტადიონი ქვეყნის მასშტაბით, [[:en:Estadio_Olímpico_Patria|ესტადიო პატრია]] .
ასევე ვარჯიშობენ სხვა სპორტის სახეობებშიც, მაგალითად, ცურვა la Piscina Bolivariana– ში, კალათბურთი ქალაქის მასშტაბით არსებულ მრავალრიცხოვან კორტებზე, ასევე [[ტაეკვონდო]], [[ჩინური საბრძოლო ხელოვნებები|კუნგ-ფუ]], [[ფრენბურთი]] და<nowiki/>[[ჩოგბურთი]].
== განათლება ==
სუკრე არის ამერიკაში მეორე უძველესი საჯარო უნივერსიტეტის სამშობლო, [[ჩუკისაკას წმინდა ფრანსის ხავიერის სახელობის უნივერსიტეტი]] ; ხშირად შემოკლებით USFX. უნივერსიტეტი ამზადებს სტუდენტებს, როგორც ეროვნულ, ისე საერთაშორისო მასშტაბით, ხოლო სხვადასხვა განყოფილება ქალაქის რამდენიმე უბანშია განთავსებული. სამაგისტრო სფეროებში USFX მოიცავს სამართალს, პოლიტიკურ მეცნიერებას, მედიცინას, ოდონტოლოგიას, ქიმიას, ბიზნესის ადმინისტრირებას, ფინანსურ მეცნიერებებს და სხვა. <ref>{{Cite web|title=Facultades|url=https://www.usfx.bo/principal/facultades/|publisher=Universidad de San Francisco Xavier|accessdate=December 5, 2019}}</ref>
ქალაქში ასევე ფუნქციონირებს სხვა აკადემიური ინსტიტუტები, როგორიცაა კერძო უნივერსიტეტის კამპუსი, [[:en:Universidad_Privada_del_Valle|Universidad Privada del Valle]] , რომელიც ასევე ცნობილი,ა როგორც Univalle, ეროვნული მასწავლებელთა სკოლა (Escuela Nacional de Maestros "Mariscal Sucre"), დომინგო სავიოს სახელობის კერძო უნივერსიტეტი და სიმონ ბოლივარის სახელობის უნივერსიტეტი.
== არქიტექტურა ==
Line 121 ⟶ 290:
* {{Flagicon|Belgium}} [[მეხელენი]], ბელგია
== სქოლიო ==
<references />
== რესურსები ინტერნეტში ==
*[http://www.sucre.gob.bo Municipal Government of Sucre] {{es icon}}
*[http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=566 UNESCO World Heritage Site]
*https://www.britannica.com/place/Sucre
== იხილეთ აგრეთვე ==
*[[ბოლივიის ქალაქების სია]]
* [[ანტონიო ხოსე სუკრე]]
* [[:en:Charca_people|ჩარკები]]
* [[ლა-პასი]]
{{სამხრეთ ამერიკის დედაქალაქები}}
{{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ბოლივიაში}}
| |||