ქაბული: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ fixing dead links |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Fiqriasidamonize|Fiqriasidamonize]].|15|07|2020}}
{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი =ქალაქი
Line 45 ⟶ 47:
|კატეგორია ვიკისაწყობში = Kabul
}}
'''ქაბული''' ([[სპარსული ენა|სპარს.]] کابل Kâb'l; რომანიზებული [[სპარსული ენა]] K :bol, [[პუშტუ]] და [[დარი]]: کابل, რომანიზებული: Kbəl)) — [[ავღანეთი]]ს [[დედაქალაქი]] და უდიდესი ქალაქი, რომელიც მდებარეობს ქვეყნის აღმოსავლეთ ნაწილში. ის ასევე არის მუნიციპალიტეტი, რომელიც წარმოადგენს დიდი ქაბულის პროვინციის ნაწილს და იყოფა 22 ოლქად. 2020 წლის შეფასებით, ქაბულის მოსახლეობა 4.222 მილიონს შეადგენს და მოიცავს ავღანეთის ყველა მთავარ ეთნიკურ ჯგუფს, რომელთა ძირითად ნაწილს [[პაშტუნები]], [[ტაჯიკები]] და [[ხაზარები]] შეადგენენ. ქაბული ავღანეთის ერთადერთი ქალაქია, რომლის მოსახლეობაც 1 მილიონზე მეტი ადამიანია. სწრაფმა [[ურბანიზაცია]]მ ქაბული მსოფლიოს 75-ე უმსხვილეს ქალაქად აქცია.
ქაბული წარმოადგენს ქვეყნის ეკონომიკურ და კულტურულ ცენტრს, რომელიც მდებარეობს [[მდ. ქაბული]]ს ვიწრო ხეობაში. იგი დაკავშირებულია [[ტაჯიკეთი]]ს საზღვართან გვირაბით. გვირაბი გადის [[ჰინდი ყუშის მთები]]ს ქვეშ და მდებარეობს დაახლოებით 1800 მეტრი სიმაღლეზე ზღვის დონიდან. ქაბული მსოფლიოს ერთ – ერთი უმაღლეს წერტილზე მდებარე დედაქალაქია.
ქაბული ერთ-ერთი უძველესი ქალაქია, ვარაუდობენ, რომ მისი ასაკი დაახლოებით, 3500 წელია, ისტორიულ წყაროებში იგი მოიხსენება ჯერ კიდევ [[აქემენიდები]]ს პერიოდის [[სპარსეთი]]დან. ქაბული შედიოდა, ასევე, [[სელევკიდები]]ს, [[მაურიების იმპერია|მაურიები]]ს, [[ქუშანის სამეფო|ქუშანები]]ს, ქაბულის შაჰების, [[საფარიდები]]ს, [[სამანიდების იმპერია|სამანიდები]]ს, [[ღაზნევიდები]]ს, [[ღურიდები]]ს, [[ხვარაზმი|ხვარაზმშაჰთა]], [[ქარლუღიდები]]ს, [[ხილჯის დინასტია|ხალჯები]]ს, [[თემურიდები]]ს, [[დიდ მოგოლთა იმპერია|დიდი მოგოლები]]ს და [[ჰოტაკები]]ს იმპერიებში, სანამ საბოლოოდ არ შევიდა [[დურანის სახელმწიფო|დურანის იმპერიის]] (ასევე, ცნობილი როგორც "ავღანეთის იმპერია") შემადგენლობაში 1747 წელს. ქაბული [[ავღანეთი]]ს დედაქალაქი გახდა 1776 წელს, [[თემურ შაჰ დურანი]]ს ვაჟის, [[აჰმად-შაჰ დურანი]]ს მეფობისას.
XIX საუკუნის დასაწყისში ქალაქი დაიპყრეს ინგლისელებმა, მაგრამ საგარეო ურთიერთობებიდან გამომდინარე ინგლისელებმა ავღანეთიდან ყველა საჯარო შენაერთი გამოიყვანეს. 1979 წლიდან იქ დაიპყრეს [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა ძალებმა]], მაგრამ 1988 წელს ჟენევის შეთანხმების შედეგად მათაც დატოვეს ქალაქი. 1990-იანი წლებიდან დაწყებულმა სამოქალაქო ომმა ქალაქის დიდი ნაწილი დაანგრია, რამაც მრავალრიცხოვანი მსხვერპლი. 2001 წლიდან საბოლოოდ განახლდა.
ქაბული ცნობილია ტავისი ბარებით, სასახლეებითა და ბაზრებით. განსაკუთრებით ცნობილია [[ბაბურის ბაღები]] და დარ-ულ-ამანის ნეოკლასიკური სტილის სასახლე. მიუხედავად ქალაქში ხშირი ტერორისტული თავდასხმებისა, ძირითადად, [[თალიბები|თალიბი]]ს მეამბოხეების მიერ, ქალაქი აგრძელებს განვითარებას. ის 2012 წლის მდგომარეობით მეხუთე ყველაზე სწრაფად განვითარებადი ქალაქია მსოფლიოში.
[[ფაილი:Kabul_TV_Hill_view.jpg|thumb|left|ქაბული]]
==ისტორია==
| |||