ნორმან ბორლოუგი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary იარლიყები: რედაქტირება მობილურით საიტის რედაქტირება მობილურით |
|||
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა მეცნიერი}}
'''ნორმან ერნესტ ბორლოუგი''' ({{lang-en|Norman Ernest Borlaug}}; დ. [[25 მარტი]] [[1914]], [[კრესკო (აიოვა)|კრესკო]] — გ. [[12 სექტემბერი]] [[2009]], [[დალასი]]) — ამერიკელი აგრონომი და სელექციონერი. ცნობილია როგორც „[[მწვანე რევოლუცია|მწვანე რევოლუციის]] მამა“. [[1970]] წლის ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატი, [[1977]] წელს მიენიჭა პრეზიდენტის თავისუფლების მედალი, [[2004]] წელს ეროვნული სამეცნიერო მედალი და [[2006]] წელს კონგრესის ოქროს მედალი.
ნორმან ბორლოუნგი
ნორმან ბორლოუნგი დაბადა 1914 წლის 25 მარტს, ქალაქ კრესკოში. ბოლო ოცდაშვიდი წლის განმავლობაში იგი თანამშრომლობს მექსიკელ მეცნიერთან ხორბლის გაუმჯობესების პრობლემებზე. ბოლო 10 წლის განმავლობაში მან ასევე ითანამშრომლა მსოფლიო სხვა ეროვნების მეცნიერებთან, განსაკუთრებით ინდოეთთან და პაკისტანთან, ახალი ხორბლის ადაპტაციებისა და მათი პროდუქტის მიღებისთვის. დაწყებითი და საშუალო განათლება კრესკოვში დაამთავრა. შემდეგ ჩაირიცხა მინესოტის უნივერსიტეტში, სადაც სწავლობდა სატყეო მეურნეობას. 1937 წელს როდესაც აიღო ბაკალავრი, დაუყივნებლივ მუშაობდა ამერიკის შეერთებული შტატების სატყეო სამსახურში აიდაჰოს სადგურში. მცენარის პათოლოგიუს შესასწავლად მან განაგრძო სწავლა მინესოტას უნივერსიტეტში. 1939 წელს მიიღო მაგისტრის წოდება, ხოლო დოქტორანტი გახდა 1942 წელს.
"მწვანე რევოლუცია"
1950 წლისთვის, ინჟინერ-აგრონომმა, გენეტიკოსმა და ფიტოპათოლოგმა, ამერიკელმა ნორმან ე. ბორლაუგმა სპეციალისტების ჯგუფთან ერთად მექსიკაში სამუშაოები ჩაატარა, რაც მრავალფეროვან გეოგრაფიულ პირობებში,დაავადების მიმართ რეზისტენტული,მრავალმოსავლიანი ხორბლის სხვადასხვა ჯიშების გამოყვანას ემსახურებოდა. ამ იდეის გათვალისწინებით,ნორმან ბურლაუგმა ადგილობრივი ჯიშის ხორბალი იაპონურ ჯუჯა ხორბალთან შეაჯვარა და გასაოცარი შედეგი მიიღო.მას შემდეგ იგივე მეთოდი გამოიყენეს ბრინჯის,კარტოფილის,ბამბის, ფეტვისა და განვითარებადი ქვეყნების (ინდოეთი და განსაკუთრებით,პაკისტანი) სხვა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტის მოსაყვანად.ნორმან ბურლაუგენის ასეთ წარმატებას სოფლის მეურნეობისთვის განკუთვნილი ხელოვნური საშუალებების,მათ შორის სასუქებსა და ქიმიური პესტიციდების, გამოყენება განაპირობებდა.აღნიშნული ელემენტები შიმშილობასთან გამკლავების აუცილებელ პრობლემას წარმოადგენდა. ბორლაუგენს,რომელსაც ე.წ "მწვანე რევოლუციის"ფუძემდებლად მიიჩნევდნენ,1970 წელს ნობელის პრემია მიანიჭეს მშვიდობის დარგში. აღნიშნული ჯილდო მას მაღამოსავლიანი მარცვლეული ჯიშების გამოყვანისთვის ერგო,რითაც პროდუქციის მკვეთრი ზრდა და გაჭირვებული ქვეყნებისთვის მისი ხელმძღვანელობა განაპირობა. ფოტოგრაფმა უილიამ იურჯინ სმიტმა ჟურნალ life-ში(1952)ქიმიური მრეწველობის ზრდაზე ორიენტირებულ კომპანია monsanto- ს შესახებ ანგარიში გამოაქვეყნა და ამავე კომპანიაში ჩატარებული სხვადასხვა ცდები ფოტოებზე აღბეჭდა. "მწვანე რევოლუცია" 1960-1990 წლებში,აზიისა და ლათინური ამერიკის განვითარებად ქვეყნებში სასოფლო -სამეურნეო პროდუქციის მნიშვნელოვანი ზრდა დაფიქსირდა. ეს პერიოდი "მწვანე რევოლუციის"სახელით იყო ცნობილი და ეყრდნობოდა ისეთ ინოვაციებს, როგორიც იყო მაღალმოსავლიანი ჯიშების მოყვანა, მონოკულტურა,სარწყავი სისტემა და მექანიზაცია. ყოველივე ამას ქიმიაც ემატებოდა: პესტიციდებისა და ქიმიური სასუქების მასობრივი გამოყენების მეშვეობით პროდუქციის წარმოება გაიზარდა და მილიონობით ადამიანის გამოკვება გახდა შესაძლებელი.თუმცა, რევოლუციამ, რომელმაც შიმშილი აღმოფხვრა,სულ მოკლე ხანში უმძიმესი პრობლემები წარმოშვა. DDT-ის წლები დიქლორ-დიფენილ-ტრიქლორეთანი(DDT)"მწვანე რევოლუციის" პირველ წლებში ფართოდ გამოყენებული ინსექტიციდი იყო. თუმცა, ეს ქიმიური პროდუქტი 1972 წლიდან მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში აიკრძალა, რადგან DDTარა მხოლოდ ადამიანთა,არამედ ცხოველთა ჯანმრთელობასაც მავნე გავლენას ახდენდა. ბიოლოგმა რეიჩელ კარსონმა, 1962 წელს გამოქვეყნებული წიგნით "მდუმარე გაზაფხული" სერიოზულად გაილაშქრა DDT-ის წინააღმდეგ.
წვანე რევოლუციის მცენარეთა ტექნოლოგიები
"მწვანე რევოლუციის" დროს განვითარებული კულტურები წარმოადგენდნენ მაღალხარისხოვან ჯიშებს- ესენია, რომ ისინი იყენებდენ შინაური მცენარეები, რომლებიც სპეციალურად განადებდნენ სასუქების რეაგირებას და აწარმოებდბენ მზარდი მარცვლეულის მარცვლეულს.
მწვანე რევოლუციის კრიტიკა
მწვანე რევოლუციის შედეგად მიღებული სარგებლობასთან ერთად, რამდენიმე კრიტიკა არსებობს. პირველ რიგში, სურსათის წარმოების გაზრდილი მაჩვენებელი მთელს მსოფლიოში გავრცელდა.
მეორე უმნიშვნელოვანესი კრიტიკა ისაა, რომ აფრიკის მსგავსად, მწვანე რევოლუციამ არ ისარგებლა.
მიუხედავად იმისა, რომ ამ კრიტიკის მიუხედავად, მწვანე რევოლუცია მუდმივად შეიცვალა მსოფლიო მაშტაბებით ჩატარებული მეთოდი რითაც სარგებლობდა მრავალი ქვეყნის ხალხისთვის სასურსათო პროდუქციის გაზრდისთვის.
==ბიოგრაფია==
| |||