შარლ VI შლეგი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 19:
|რელიგია = [[კათოლიციზმი]]
}}
'''შარლ VI შლეგი''' ({{lang-fr|Charles VI le Fou}}); დ. [[3 დეკემბერი]], [[1368]], [[პარიზი]], [[საფრანგეთი]] — გ. [[21 ოქტომბერი]], [[1422]], [[პარიზი]], [[საფრანგეთი]]) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის მეფეების სია|მეფე]] [[1380]]-[[1422]] წლებში. მას ზედმეტსახელად უწოდებდნენ '''საყვარელს''' ([[ფრანგული ენა|ფრანგ.]] le Bien-Aimé) და '''შლეგს''' ([[ფრანგული ენა|ფრანგ.]] le Fol
==ადრეული წლები==
შარლი დაიბადა [[პარიზი|პარიზში]], სამეფო რეზიდენციაში 1368 წლის 3 დეკემბერს. ის იყო მეფე [[შარლ V ბრძენი|[შარლ V ბრძენის]]
==საფრანგეთის მეფე==
===რეგენტობა===
მამის გარდაცვალებისას, 1380 წლის 16 სექტემბერს, მან მემკვიდრეობით მიიღო საფრანგეთის ტახტი. მისი [[კორონაცია]] მოხდა 1380 წლის 4 ნოემბერს, [[რეიმსის საკათედრო ტაძარი|რეიმსის საკათედრო ტაძარში]]. <ref>Jonathan Sumption, ''The Hundred Years War: Divided Houses'', Vol. III, (University of Pennsylvania Press, 2009), 397.</ref> შარლ VI მხოლოდ 11 წლის იყო, როდესაც იგი საფრანგეთის მეფედ ეკურთხა. მისი მცირე ასაკის გამო, საფრანგეთს მართავდნენ შარლის ბიძები, როგორც [[რეგენტი|რეგენტები]]. მიუხედავად იმისა, რომ სრულწლოვანების სამეფო ასაკი იყო 14 წელი(რომის კათოლიკური კანონიკის თანახმად), შარლმა რეგენტებით სარგებლობა შეწყვიტა მხოლოდ 21 წლის ასაკში.
რეგენტები იყვნენ [[ფილიპ II (ბურგუნდია)|ფილიპ II]] - ბურგუნდიის ჰერცოგი, [[ლუი I (ანჟუს ჰერცოგი)|ლუი I]]- ანჟუს ჰერცოგი და [[ჟან დე ვალუა (ბერის ჰერცოგი)|
ბიძების მმართველობის დროს, სამეფოს ფინანსური რესურსები, რომელიც მამამისის მიერ შეიქმნა, გაიფლანგა ჰერცოგების პირადი მოგების გამო, რომელთა ინტერესებიც ხშირად განსხვავდებოდა და ერთმანეთს ეწინააღმდეგებოდა. ამ დროს გაძლიერდა სამეფო მმართველობის ძალა და განისაზღვრა გადასახადები. ამ უკანასკნელმა პოლიტიკამ წარმოშვა მეფის მამის, [[შარლ V ბრძენი|შარლ V-ის]] გარდაცვალებამდე მიღებული გადაწყვეტილების გაუქმება ''გადასახადების გაუქმების შესახებ'' და გამოიწვია საგადასახადო აჯანყება, რომელსაც [[ჰარელლი]] ეწოდა. გაზრდილი საგადასახადო შემოსავლები საჭირო იყო მეფის ბიძების თავდაუზოგავი პოლიტიკის მხარდასაჭერად, რომელთა ინტერესებიც ხშირად ეწინააღმდეგებოდა სამეფო გვირგვინის პოლიტიკას და ასევე ერთმანეთის აზრებს. ამ დაპირისპირებას კი შედეგად მოჰყვა [[როუზბეკის ბრძოლა]] (1382), რომელიც დასრულდა სამეფო ჯარების ბრწყინვალე მოგებით, რომელიც ხორციელდებოდა ბურგუნდიელი ფილიპის სასარგებლოდ. [[შარლ V ბრძენი]]ს ყურადღებით შეგროვილი ჭარბი ხაზინა კი სწრაფად გაიფლანგა.
ხაზი 35:
===მეუღლე და შვილები===
იგი დაქორწინდა [[იზაბელა ბავარიელი|იზაბელა ბავარიელზე]] [[1385]] წლის 17 ივლისს, <ref>Tracy Adams, ''The Life and Afterlife of Isabeau of Bavaria'', (Johns Hopkins University Press, 2010), 5.</ref>, როდესაც ის 17 წლის იყო. ხოლო, თავად იზაბელა 14 წლის იყო (იმ დროისათვის ეს ზრდასრულ ასაკად თვლებოდა). იზაბელას 12 შვილი შეეძინა, რომელთა უმეტესობაც
==მეფობა==
ხაზი 42:
შარლ VI-ს ადრეული წარმატებები მარმოსეტებთან, რომლებიც მისი მრჩევლები იყვნენ, სწრაფად ჩაიშალა, რადგან მისი ასაკის შუა ოციან წლებში უკვე აღენიშნებოდა ნაადრევი ფსიქოზი. ფსიქიკური დაავადება შესაძლოა რამდენიმე თაობის შემდეგ გადაეცა დედამისის [[ჯოანა ბურბონი]]ს მხრიდან. <ref>{{Cite book|url=http://eprints.utas.edu.au/11741/2/alger_whole_thesis.pdf|title=The Politics of Madness: Government in the Reigns of Charles VI and Henry V|last=Alger|first=Sarah|year=2001|pages=24}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ იგი ცნობილი იყო ჯერ კიდევ როგორც '''საყვარელი შარლი''', მისი ზედმეტსახელი შეიცვალა ''შარლ შეშლილით'' (ან შლეგი, გიჟი).
შარლის ჭკუიდან შეშლის პირველი ცნობილი ეპიზოდი მოხდა [[1392]] წელს, როდესაც მისი მეგობარი და მრჩეველი, [[ოლივიე დე კლისონი]], მკვლელობის მცდელობის მსხვერპლი
თანამედროვეებმა თქვეს, რომ შარლს უკვე ჰქონდა „ცხელება", როდესაც წამოიწყო აღნიშნული კამპანია და გათიშულად საუბრობდა მის გამოსვლაში. შარლი ჯარით გაემგზავრა ბრეტანის საჰერცოგოში 1392 წლის 1 ივლისს. ჯარის წინსვლა ნელი იყო, რამაც მოუთმენელი მეფე გააცოფა. ბრძოლისას მეფემ მოკლა რაინდი და კიდევ რამდენიმე კაცი.<ref>M. Guizot, ''The History of France from the Earliest Times to the Year 1789'', Vol. 2, transl. Robert Black, (P. F. Collier & son, 1902), 189.</ref>
ფსიქიკური ავადმყოფობის პერიოდები გაგრძელდა მეფის ცხოვრებაში. 1393 წლის ერთ დღეს მან ვერ გაიხსენა თავისი სახელი და არც ის ახსოვდა, რომ იგი იყო მეფე. როდესაც მისი ცოლი სტუმრად მოვიდა, მან მოსამსახურეებს ჰკითხა, თუ ვინ იყო იგი და უბრძანა, რომ ეზრუნათ მასზე და შეესრულებინათ, რასაც მოითხოვდა.<ref>R. C. Famiglietti, ''Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420'', New York, 1986, p. 4, citing the chronicle of the Religieux de Saint-Denis, ed. Bellaguet, II, pp. 86–88.</ref> 1395–96 წლების ეპიზოდის დროს ის ირწმუნებოდა, რომ ის [[წმინდა გიორგი]] იყო და მისი სამხრე სამოსელი იყო ლომის ტყავისა, რომელიც თავად განგმირა ხმლით.<ref>R. C. Famiglietti, ''Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420'', New York, 1986, p. 5, citing the chronicle of the Religieux de Saint-Denis, ed. Bellaguet, II, pp. 404–05.</ref> ამ დროის განმავლობაში ის ცნობდა თავისი ოჯახის ყველა მოხელეს, მაგრამ ვერ ცნობდა მისი ცოლსა და შვილებს. ზოგჯერ ის ველურივით დარბოდა თავისი პარიზის რეზიდენციის დერეფნებში და მის შიგნით მეფის სიგიჟის დასაფარად სადარბაზოებს კეტავდნენ. 1405 წელს მან ხუთი თვის განმავლობაში უარი თქვა დაბანაზე და ტანსაცმლის შეცვლაზე.<ref>R. C. Famiglietti, ''Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420'', New York, 1986, p. 6, citing the chronicle of the Religieux de Saint-Denis, ed. Bellaguet, III, p. 348</ref> მისი მოგვიანებითი ფსიქიკური ეპიზოდები დეტალურად არ არის აღწერილი. პაპმა [[პიუს II]]-მ, რომელიც დაიბადა შარლ VI- ის მეფობის დროს, მის კომენტარებში დაწერა, რომ იყო დრო, როდესაც შარლმა იფიქრა, რომ ის მინისგან იყო დამზადებული და, ამრიგად, სხვადასხვა გზით ცდილობდა დაეცვა საკუთარი თავი, რათა არ გატეხილიყო. მისი მოთხოვნით, ტანსაცმელი იყო შეკერილი რკინის წნელებისგან, რომ შარლი არ დამსხვრეულიყო სხვა პირთან კონტაქტისას. <ref>Enea Silvio Piccolomini (Papa Pio II), ''I Commentarii'', ed. L. Totaro, Milano, 1984, I, p. 1056.</ref> ეს მდგომარეობა ცნობილი გახდა, როგორც [[მინის ბოდვა]].
შარლ VI- ის მდივანმა, პიერ სალმონმა, ბევრი დრო გაატარა მეფესთან დისკუსიებში, ვიდრე ის იყო ფსიქიკურად ავად. მეფის ავადმყოფობის განკურნების მიზნით, მღელვარე პოლიტიკური ვითარების სტაბილიზაციისა და საკუთარი მომავლის უზრუნველსაყოფად, სალმონი ზედამხედველობას უწევდა სახელმძღვანელოების ორი განსხვავებული ვერსიის წარმოებას კარგი მეფობის აღსაწერად, რომელიც ცნობილია როგორც '''''პიერ სალმონის დიალოგების სახელით'''''.<ref>{{Cite web|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Dialogues_de_Pierre_Salmon|title=Pierre Salmon's Dialogues – Wikicommons}}</ref>
მაშინ როდესაც შარლ VI [[ბრეტანი]]ს ჰერცოგის წინააღმდეგ სალაშქროდ იყო და ჭკუიდან შეირყა, ძალაუფლება, ფაქტობრივად, მის ნათესავებს ჩაუვარდათ ხელში. საფრანგეთში დაიწყო შინაომი ფეოდალურ დაჯგუფებებს შორის. ერთ მათგანს სათავეში ედგნენ [[ბურგუნდია|ბურგუნდიის]] ჰერცოგები. მეორეს — [[ორლეანი|ორლეანის]]
== ლიტერატურა ==
| |||