შელფი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ Bot: 53 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata-ზე, d:q134851 |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{ოკეანის არეალის თემები|სურათი=[[სურათი:Southeastern United States continental shelf.jpg|250px]]|caption=Anatomy of a continental shelf of the south eastern coast of the United States}}
'''შელფი''', '''კონტინენტური მეჩეჩი''' ({{lang-en|shelf
ყველაზე განიერი შელფი [[ევრაზია|ევრაზიის]] ჩრდილოეთითაა, [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ჩრდილო სანაპიროსთან, აგრეთვე [[ბერინგის ზღვა|ბერინგის]], [[ყვითელი ზღვა|ყვითელ]], [[აღმოსავლეთ ჩინეთის ზღვა|აღმოსავლეთ ჩინეთის]] და [[სამხრეთ ჩინეთის ზღვა|სამხრეთ ჩინეთის ზღვებში]].<ref name="Ахромеев" />
შელფის საერთო ფართობი დაახლოებით 32 მლნ. კვ. კმ-ია. ამასთანავე იგი იკავებს მსოფლიო ოკეანის ფართობის 8,6%-ს. ყველაზე ვრცელია ევრაზიის ჩრდილოეთ ნაწილის მომიჯნავე შელფი, რომლის სიგანე 1,5 ათ. კმ-ს აღწევს. მეტად განიერი შელფი გვხვდება ასევე [[ბერინგის ზღვა]]ში, [[ჰუდსონის ყურე]]ში, [[სამხრეთ ჩინეთის ზღვა]]ში და [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ჩრდილოეთ სანაპიროებზე. ▼
▲შელფის საერთო ფართობი დაახლოებით 32 მლნ
შელფს ძველთაგანვე იყენებდნენ თევზჭერისა და ზღვის ცხოველების რეწვისათვის (შელფზე იჭერენ თევზის 92%). შელფზე ფართოდ არის გაშლილი [[სასარგებლო წიაღისეული]]ს ძიება და მოპოვება. შელფზე ▼
იყოფა: გარე და შიგა ზონებად. შელფის კიდის სიღრმე იცვლება 20-550 მ-მდე, ჩვეულებრივ 200 მ-მდე, საშუალოდ შეადგენს 133 მ-ს. თუ შელფის კიდე ძლიერ დანაწევრებულია და ხასიათდება ისეთი სიღრმეებით, რომლებიც განსხვავდება ტიპიური შელფისგან, ასეთი ზონებისთვის მიღებულია ტერმინი ბორდერლენდი. შელფის შიგა ზონა ეკვრის სანაპირო ხაზს და წარმოდგენილია რთული, არასწორი ზედაპირით და აბრაზიული სუსტად გადამუშვებული სუბაერალური ან ზოგჯერ ტექტონიკური წარმოშობის რელიეფით, რომელიც ამ უკანასკნელ შემთხვევაში, დაძირულია მნიშვნელოვან სიღრმეზე.<ref>გეომორფოლოფიური ლექსიკონი, გამომცემლობა ნეკერი, თბილისი, 1996.</ref>
[[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]] 110-160 მ სიღრმის შელფი მაქსიმალურ სიგანეს (200 კმ-ზე მეტი) ზღვის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში აღწევს. დანარჩენ რაიონებში შელფის სიღრმე 110 მ-ზე ნაკლებია, სიგანე 10-15-იდან 2,5 კმ-მდე ([[თურქეთი]]ს ნაპირთან). შავ ზღვაში შელფი მთავრდება საშუალოდ 90-110 მ სიღრმეზე და მხოლოდ სევასტოპოლისა და იალტის სამხრეთით 140-160 მ-ზე. შავი ზღვის ფსკერის 24 % მოდის შელფზე. შავი ზღვის შელფის სიგანე ზღვის სხვადასხვა ნაწილში სხვადასხვაგვარია.<ref>Вылканов А., Данов Х. Черное море. Ленинград: Гидрометеоиздат, გვ. 408. 1983 г.</ref>
▲შელფს ძველთაგანვე იყენებდნენ თევზჭერისა და ზღვის ცხოველების რეწვისათვის (შელფზე იჭერენ თევზის 92%). შელფზე ფართოდ არის გაშლილი [[სასარგებლო წიაღისეული]]ს ძიება და მოპოვება. შელფზე მოიპოვებენ [[ნავთობი|ნავთობს]], აგრეთვე ქვიშრობულ სასარგებლო წიაღისეულს (კასიტერიტი, ტიტანმაგნეტიტი, [[ალმასი]], [[ოქრო]] და სხვა).<ref>[http://bse.sci-lib.com/article123636.html Шельф // Большая советская энциклопедия]</ref>
==იხილეთ აგრეთვე==
* [[შელფური მყინვარი]]
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
{{დედამიწის რელიეფის ფორმები}}
[[კატეგორია:რელიეფის ფორმები]]
| |||