პლატო: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
+მმ
No edit summary
ხაზი 1:
{{მრავალმნიშვნელოვნება*|პლატო (მაგდალენა)}}
[[ფაილი:Karst under Skocjan.jpg|thumb|260pxმინი|კარსტის ანუ კრასის პლატო]]
[[ფაილი:Plato Putorana 01.jpg|მინი|]]
'''პლატო''' ({{lang-fr|plateau}} „ბრტყელი“) — [[ხმელეთი|დედამიწის ზედაპირის]] ამაღლებული ფორმა, რომლისთვისაც დამახასიათებელია ბრტყელი ან ტალღისებური სუსტად დანაწევრებული [[რელიეფი]]. წარმოადგენს ამაღლებულ ვაკეს, რომელიც თავის მხრივ, მთიანეთის შემადგენლობაში შედის. აქვს კარგად გამოხატული ფერდობები. საშუალოდ ამა თუ იმ პლატოს სიმაღლე იცვლება 400 მ-იდან 600-მდე. რელიეფის ფართოდ გავრცელებული ფორმაა. ლავური მოქმედების შედეგად იქმნება [[ლავური პლატო]] (მაგ. [[ახალქალაქის პლატო]]).
'''პლატო''' ({{lang-fr|plateau}} — ბრტყელი) — მაღალი, ბრტყელი ან ტალღოვანი [[ვაკე (გეოგრაფია)|ვაკე]], რომელიც განლაგებულია თითქმის ერთ დონეზე და მკაფიოდ გამოხატული კალთებით გამოყოფილია მიმდებარე სივრცისაგან. აქვს კარგად გამოხატული ფერდობები.<ref name="გმ">გეომორფოლოფიური ლექსიკონი, გამომცემლობა ნეკერი, თბილისი, 1996.</ref>
 
პლატო წარმოიშობა ოდესღაც უფრო მაღალი და კონტრასტული [[რელიეფი]]ს ნგრევისა და მოსწორების შედეგად, თანაც ამგებელი ქანების (დანალექი, ვულკანური) წოლა მეტწილად ჰორიზონტალური ან მონოკლინურია. ნოტიო ჰავის პირობებში პლატო ხშირად დანაწევრებულია და დაყოფილია ღრმა [[კანიონი]]სებური [[ხეობა|ხეობებით]] და მოკლებულია ფხვიერ ნაფენებს, მშრალ მხარეებში კი პლატოს ზედაპირები დაფარულია ღორღის საფრით; აქა-იქ აღმართულია კუნძულთა მთები.<ref name="გმ" />
პლატოს [[რელიეფი]] განირჩევა ქვაბულების, სერების, ბორცვებისა და [[კანიონი]]სებრი ხეობების ერთობლიობით. გვხვდება რელიეფის [[კარსტი|კარსტული]] ფორმებიც (მაგ., [[უსტიურტის პლატო]]). არსებობს დენუდაციური, წყალქვეშა და სხვა ტიპის პლატოები. პლატო ფართოდ გავრცელებული რელიეფის ფორმაა ყველა [[კონტინენტი|კონტინენტზე]].
 
გამოყოფენ სტრუქტურულ პლატოებს, რომელიც აგებულია ჰორიზონტალური ან სუსტად დისლოცირებული ქანებით; ვულკანურ ან ლავურ და დენუდაციურ პლატოებს (უკანასკნელ შემთხვევაში იგულისხმება აზევებული დენუდაციური ვაკეები მკაფიოდ გამოხატული კიდეებით), აგრეთვე მთის პლატოებს — მთიანი მხარეების შიგა ნაწილების მოსწორებულ ტერიტორიებს, რომლებიც დაფარულია გარემომცველი მთების ნგრევის უხვი პროდუქტებით.<ref name="გმ" />
[[საქართველო]]ში აღსანიშნავია [[ახალქალაქის პლატო|ახალქალაქის]], [[გომარეთის პლატო|გომარეთისა]] და [[დმანისის პლატო]]ები; [[უსტიურტის პლატო|უსტიურტი]], [[კრასი]] და სხვა პლატოები [[ევროპა]]სა და [[აზია]]ში.
 
მაღლა განლაგებული პლატო ხშირად შედის ზეგნისა და მთიანეთის შემადგენლობაში. პლატოს [[რელიეფი]] განირჩევა ქვაბულების, სერების, ბორცვებისა და [[კანიონი]]სებრი ხეობების ერთობლიობით. გამოიყოფა აგრეთვე წყალქვეშა პლატო.<ref name="გმ" />
 
სტრუქტურულ პლატოს მიეკუთვნება [[უსტიურტის პლატო|უსტიურტი]], ვულკანურს [[სომხეთის მთიანეთი]], დენუდაციურს უდაბნო [[ბეთფაყ-დალა]], მთიანს აღმოსავლეთ პამირის ცალკეული მონაკვეთები.<ref>Ахромеев Л.М. Геоморфологический словарь-справочник. БГУ, Брянск, 2002 г., 320 стр.</ref> [[საქართველო]]ში ფართოდ არის გავრცელებული ვულკანური პლატოები. ამ მხრივ, აღსანიშნავია [[ახალქალაქის პლატო]], [[გომარეთის პლატო]], [[დმანისის პლატო]], [[ჭოჭიანის პლატო]] და სხვა.
 
== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[ზეგანი (გეოგრაფია)|ზეგანი]]
 
==რესურსები ინტერნეტში==
== ლიტერატურა ==
 
* Геологический словарь, Т., [2] М., 1955.
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
 
{{დედამიწის რელიეფის ფორმები}}
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/პლატო“-დან