|
[[ფაილი:ინტერნეტ რუკა.jpg|thumb|200px|ინტერნეტ ქსელის სხვადასხვა გზების ვიზუალიზაცია]]
'''ინტერნეტი''' ({{lang-en|Internet}}; „International Net“ — საერთაშორისო ქსელი) — „მსოფლიო-ქსელი“, ერთმანეთზე მიერთებული კომპიუტერების საჯაროდ ხელმისაწვდომი ქსელი. ინტერნეტს, ზოგჯერ ეძახიან, უბრალოდ „[[ქსელი|ქსელს]]“ (The Net), ანუ ქსელთა ქსელს, სადაც მომხმარებლებს, თუ მათ აქვთ უფლებები, შეუძლიათ ნებისმიერი კომპიუტერიდან მიიღონ ინფორმაცია. ინტერნეტი აღნიშნავს გლობალურ კომპიუტერულ ქსელს, რომელიც ეფუძნება [[IP]] პროტოკოლს და პაკეტთა მარშრუტიზაციას. ინტერნეტი ქმნის გლობალურ საინფორმაციო სივრცეს და წარმოადგენს [[მსოფლიო ქსელი|მსოფლიო ქსელის]] საფუძველს.
ყურადღება: თქვენ არ ხართ ავტორიზებული. თქვენი IP-მისამართი ჩაიწერება ამ გვერდის ცვლილებების ისტორიაში. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ შექმნით ვიკიპედიაში ანგარიშს, შეძლებთ თქვენი IP-მისამართის დამალვას და გამოიყენებთ რამდენიმე სხვა უპირატესობას. თქვენს IP-ზე გაგზავნილი შეტყობინებების ნუსხა შეგიძლიათ იხილოთ თქვენი განხილვის გვერდზე.
== ინტერნეტის ისტორია ==
გთხოვთ არ შეინახოთ სატესტო რედაქტირებები. თუ გსურთ ექსპერიმენტირება, გამოიყენეთ სავარჯიშო.ყურადღება: თქვენ არ ხართ ავტორიზებული. თქვენი IP-მისამართი ჩაიწერება ამ გვერდის ცვლილებების ისტორიაში. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ შექმნით ვიკიპედიაში ანგარიშს, შეძლებთ თქვენი IP-მისამართის დამალვას და გამოიყენებთ რამდენიმე სხვა უპირატესობას. თქვენს IP-ზე გაგზავნილი შეტყობინებების ნუსხა შეგიძლიათ იხილოთ თქვენი განხილვის გვერდზე.
=== შექმნა ===
გთხოვთ არ შეინახოთ სატესტო რედაქტირებები. თუ გსურთ ექსპერიმენტირება, გამოიყენეთ სავარჯიშო.ყურადღება: თქვენ არ ხართ ავტორიზებული. თქვენი IP-მისამართი ჩაიწერება ამ გვერდის ცვლილებების ისტორიაში. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ შექმნით ვიკიპედიაში ანგარიშს, შეძლებთ თქვენი IP-მისამართის დამალვას და გამოიყენებთ რამდენიმე სხვა უპირატესობას. თქვენს IP-ზე გაგზავნილი შეტყობინებების ნუსხა შეგიძლიათ იხილოთ თქვენი განხილვის გვერდზე.
გთხოვთ არ შეინახოთ სატესტო რედაქტირებები. თუ გსურთ ექსპერიმენტირება, გამოიყენეთ სავარჯიშო.ყურადღება: თქვენ არ ხართ ავტორიზებული. თქვენი IP-მისამართი ჩაიწერება ამ გვერდის ცვლილებების ისტორიაში. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ შექმნით ვიკიპედიაში ანგარიშს, შეძლებთ თქვენი IP-მისამართის დამალვას და გამოიყენებთ რამდენიმე სხვა უპირატესობას. თქვენს IP-ზე გაგზავნილი შეტყობინებების ნუსხა შეგიძლიათ იხილოთ თქვენი განხილვის გვერდზე.
[[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] მიერ გაშვებულმა თანამგზავრმა, [[1957]] წელს, ტექნოლოგიური ლიდერობის დასაბრუნებლად, [[აშშ|ამერიკის შეერთებულ შტატებს]] შთააგონა შეექმნა '''მოწინავე პროექტების კვლევის სააგენტო'''(Advanced Research Projects Agency), ცნობილი, როგორც [[ARPA]]. ARPA -მ, '''ნახევრად ავტომატური მიწის გარემოს''' (Semi Automatic Ground Environment ([[SAGE]])) პროგრამის წინსვლისათვის, შექმნა '''ინფორმაციის გადამუშავების ტექნოლოგიის ოფისი'''(Information Processing Technology Office), ცნობილი, როგორც [[IPTO]], რომელიც მიერთებული იყო ქვეყნის სარადარო სისტემის ქსელში. [[J. C. R. Licklider]] არჩეულ იქნა ITPO-ს მეთაურად.
გთხოვთ არ შეინახოთ სატესტო რედაქტირებები. თუ გსურთ ექსპერიმენტირება, გამოიყენეთ სავარჯიშო.aba momindoma amanac internetze informacia
Licklider [[1950]] წელს, [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰარვარდის უნივერსიტეტში]] არსებული ფსიქო-აკუსტიკური ლაბორატორიიდან გადავიდა, [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი|მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტში]](MIT), რის შემდეგადაც ის დაინტერესდა ინფორმაციული ტექნოლოგიებით. [[1957]] წელს ის გახდა '''[[Bolt Beranek and Newman(BBN)]]'''-ის ვიცე-პრეზიდენტი. სადაც მან შეიძინა [[PDP-1]] კომპიუტერის პირველი პროდუქცია და გაუძღვა, მრავალ მომხმარებელს შორის რესურსების გამოთვლის განაწილების(Time-Sharing) დემონსტრაციას.
IPTO-ში, Licklider -მა ქსელის განვითარების პროექტის მეთაურობა გადააბარა [[Lawrence Roberts|Lawrence Roberts-ს]]. ამის შემდეგ რობერტსი დაეყრდნო [[Paul Baran|Paul Baran-ის]] ტექნოლოგის, რომელმაც ამერიკის საჰაერო ძალებისთვის(U.S. Air Force) დაწერა ამომწურავი ინფორმაციის მქონე წიგნი, რომელსაც რეკომენდაციას უწევდა [[Packet Switching]]. ხანგრძლივი მუშაობის შემდეგ, [[Menlo Park|Menlo Park-ში]], [[California|კალიფორნიაში]], [[29 ოქტომბერი|29 ოქტომბერს]], [[1969]] წელს, შეერთდა პირველი კვანძი, რომელიც ცნობილია, როგორც ARPANET, [[კალიფორნიის უნივერსიტეტი|კალიფორნიის უნივერსიტეტსა]](University of California, Los Angeles(UCLA)) და [[სტენფორდის კვლევითი ინსტიტუტი|სტენფორდის კვლევით ინსტიტუტს]](SRI International) შორის. ARPANET გახდა დღევანდელი ინტერნეტის ერთ-ერთი "მშობელი". დემონსტრაციის მიხედვით, რომელსაც აწარმოებდა Packet Switching, [[British Post Office]], [[Telenet]], [[DATAPAC]] და [[TRANSPAC]] ითანამშრომლეს, რათა შეექმნათ პირველი საერთაშორისო Packet-Switching ქსელის სერვისი. [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]] [[1978]] წელს, ეს პროექტი ცნობილი იყო, როგორც '''საერთაშორისო პაკეტის დინების სერვისი'''(International Packet Stream Service ([[IPSS]])). [[X.25]] კოლექციის ბაზირებული ქსელი გაიზარდა [[ევროპა|ევროპიდან]] და ამერიკიდან, [[კანადა|კანადაში]], [[ჰონგ კონგი|ჰონგ კონგში]] და [[ავსტრალია|ავსტრალიაში]]. X.25 პაკეტის სტანდარტი შეიქმნა CCITT-ში [[1976]] წელს(ახლა მას ჰქვია საერთაშორის ტელეკომუნიკაციების კავშირი([[ITU-T]])). X.25 იყო დამოუკიდები [[TCP/IP]] პროტოკოლი, რომელიც შეიქმნა [[1974]] წლის, [[დეკემბერი|დეკემბრის]] '''დაცვის მოწინავე პროექტების კვლევის სააგენტოს'''(Defense Advanced Research Projects Agency([[DARPA]])) მიერ წარმოებულ ARPANET, Packet Radio Net და Packet Satellite Net-ზე ცდას შედეგად. [[Vinton Cerf]] და [[Robert Kahn|Robert Kahn-მა]] [[1973]] წელს შექმნეს TCP პროტოკოლის პირველი განსაზღვრება, რომელიცს გამოქვეყნდა [[1974]] წლის [[მაისი|მაისში]]. TCP-ს პირველი სრული სპეციფიკაცია დაიწერა [[Vinton Cerf]], [[Yogen Dalal]] და [[Carl Sunshin|Carl Sunshin-ის]] მიერ, შემდეგ კი სტენფორდის უნივერსიტეტში. შემდეგი ცხრა წლის განმავლობაში, მუშაობა მიმდინარეობდა პროტოკოლების გაუმჯობესებასა და მათ გამოყენებაზე ოპერაციული სისტემების ქსელის რანგში.
პირველი TCP/IP ფართო მასშტაბის ქსელი შეიქმნა [[1983]] წლის, [[1 იანვარი|1 იანვარს]], როდესაც ARPANET-ში არსეოკოლიდან შეერთდა ახალ TCP/IP პროტოკოლში. [[David L. Mills|David L. Mills-ის]] ინვესტიციით, [[1985]] წელს, ამერიკის შეერთებული შტატების '''ნაციონალური მეცნიერების ორგანიზაციამ'''(National Science Foundation ([[NSF]]) ) შექმნა 56 [[კილობიტი]]/წამში სიჩქარის მქონე ქსელი, რომელსაც იყენებდნენ კომპიუტერები სახელად "fuzzballs". მიმდინარე წელში NSF-მა დაასპონსორა მაღალ სიჩქარიანი 1.5 [[მეგაბიტი]]/წამში სიჩქარის ქსელი, რომელიც შემდგომ გახდა [[NSFNet]].
== ინტერნეტის ძირითადი პრინციპები ==
== ინტერნეტის ოქმები ==
== ქართული ინტერნეტი ==
ქართული ინტერნეტის შექმნაში პირველი ნაბიჯები გადადგა საქართველოს დევნილი ეროვნული ხელისუფლების ემიგრაციამ ფინეთიდან.
* '''პირველი''' ქართული (ქართულ ენაზე შესრულებული) საიტი ანუ ვებ საიტი 1996 წლის დასაწყისში შექმნა პრეზიდენტ [[გამსახურდია, ზვიად|ზვიად გამსახურდიას]] წარმომადგენელმა ევროპაში რენო სირაძემ (ფინეთი) - ეს იყო „[http://www.google.com/search?hl=ka&lr=&sa=G&q=%22www.geocities.com/Paris/8975%22 დედაენა]“ ([http://web.archive.org/20040816003145/homepage.mac.com/rsiradze/Deda_Ena/ იხ.: გაუნიკოდებული ასლი])
* პირველი ქართული ვებ საიტი რომელიც უნიკოდ კოდირებაზე იყო დაფუძნებული და ზოგადად მეორე ქართული ვებ საიტი გახდა „[http://web.archive.org/20010625164005/www.geocities.com/shavlego/ შავლეგო]“ დაარსებული 1996 წელს BPG-InfoTech-ის (ბესარიონ გუგუშვილი, ფინეთი) მიერ
* ინტერნეტ ტექნოლოგიებისადმი და ინტერნეტში ქართული დამწერლობის გამოყენებისადმი მიძღვნილი პირველი ქართული ვებ საიტი გახდა „[http://web.archive.org/20050204130508/www.geocities.com/bpgfonts/ ქართული ვების ტიპოგრაფია]“ დაარსებული 1997 წლის დასაწყისში BPG-InfoTech-ის (ბესარიონ გუგუშვილი, ფინეთი) მიერ - იყენებს უნიკოდ კოდირებასა და დინამიურ ფონტებს
* პირველი ქართული წარმოების უნიკოდ ფონტები ინტერნეტისა და ვებისათვის გახდნენ BPG-InfoTech-ის (ბესარიონ გუგუშვილის) მიერ შექმნილი [http://web.archive.org/20030130135144/www.geocities.com/bpgfonts/bpg_sansser_ue.htm BPG SanSer], [http://web.archive.org/20040805053328/www.geocities.com/bpgfonts/bpg_classic.htm BPG Classic] და რენო სირაძის შექმნილი [http://web.archive.org/20021202032731/www.geocities.com/bpgfonts/rswwwnet.htm RsWWWNet]
== ინტერნეტი საქართველოში დღეს ==
Internetworldstats.com<ref>http://www.internetworldstats.com/asia/ge.htm</ref> _ის მიერ გამოქვეყნებული სტატისიკის მიხედვით საქართველოში ინტერნეტის მომხმარებელთა რიცხვი ბოლო წლებში საგრძნობლად იზრდება. მათ აქვთ შედარებული 2000 წლისა და 2010 წლის მონაცემები, რომელთა შედეგებიც თქვენ შეგიძლიათ იხილოთ ფოტოზე:
[[ფაილი:Geoinet.jpg|left]]
დღეისათვსი არ არსებობს ზუსტი მონაცემები იმისა თუ რამდენი მომხმარებელი ჰყავს ქართულ ინტერნეტს. ეს ფაქტი განპირობებულია იმითაც რომ აბონენტს, რომელსაც ინტერნეტი გაჰყავს შემდგომ ხდება ამ ინტერნეტის გამნაწილებელი. ანუ ხშირად რეგისტრირდება ერთი აბონენტი, სინამდვილეში კი მომხმარებელი რამდენიმე პირია. Internetworldstats_ს<ref name="internetworldstats.com">http://www.internetworldstats.com/stats3.htm</ref> მონაცემებით 2010 წლისათვის საქართველოში, ინტერნეტით სარგებლობს 1.300 მილიონი ადამიანი. მაგალითისათვის 2000 წელს ინტერნეტით სარგებლობდა მხოლოდ 20 ათასი ადამიანი
ქვემოთ მოყვანილია ცხრილი სადაც შედარებულია საქართველო, აზერბაიჯანისა და სომხეთის ინტერნეტ მომხარებელთა რაოდენობის ზრდის ტენდენცია:
(ცხრილი დაფუძნებულია Internetworldstats_ს<ref name="internetworldstats.com"/> მონაცემებზე, ზუსტად იგივე მონაცემებია მოყვანილი ცნობილ საიტზე cia.gov<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gg.html</ref> )
{| border="NaN" align="center" style="text-align: center; background: #FFFFFF;"
|'''ამიერკავკასიის ქვეყნების ინტერნეტის მომხმარებელთა ზრდის თავისებურებანი'''
{{სტანდარტული ცხრილი|0}}
! style="background: #ddffdd;"|ქვეყანა
! style="background: #ddffdd;"|მოსახლეობა<br />(2009წელი)
! style="background: #ddffdd;"|ინტერნეტის მომხმარებლები (2000წელი)
! style="background: #ddffdd;"|ინტერნეტის მომხმარებლები (2009წელი)
! style="background: #ddffdd;"|ინტერნეტით სარგებლობს მთელი მოსახლეობის
! style="background: #ddffdd;"|2000-2009 წლების ზრდის % მაჩვენებელი
|-----
| საქართველო
| 4,615,807
| 20,000
| 1,024,000
| 22.2 %
| 5,020.0 %
|-bgcolor="#EFEFEF"
| სომხეთი
| 2,967,004
| 30,000
| 191,000
| 6.4 %
| 536.7 %
|-----
| აზერბაიჯანი
| 8,238,672
| 12,000
| 1,485,100
| 18.0 %
| 12,275.8 %
|-bgcolor="#EFEFEF"
|}
|}
==ლიტერატურა==
* ზ. ბაიაშვილი, „საოფისე კომპიუტერული პროგრამები“, თბ., 2011
== რესურსები ინტერნეტში ==
http://www.internetworldstats.com/asia/ge.htm<br />
http://www.internetworldstats.com/stats3.htm
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
[[კატეგორია:ინტერნეტი]]
[[კატეგორია:ქსელური ჟარგონები]]
| 