კოლხეთის სამეფო: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 270:
| [[ფაილი:Ake of Colchis strater.JPG|100 px|center]]
| '''აკუ I''' ({{lang-el|Basileos Aku}})
| align="center"| [[ძვ. წ. 230]]-[[ძვ. წ. 205]]
| align="center"| [[ძვ.კოლხეთის წ. 205]]მეფე
|
| კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|
| '''[[სავლაკი|სავლაკ II]]'''
| align="center"| [[ძვ. წ. 205]]-[[ძვ. წ. 190]]
| align="center"| [[ძვ.კოლხეთის წ. 190]]მეფე
|
| კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|
| '''[[აკა|აკუ II]]'''
| align="center"| [[ძვ. წ. 190]]-[[ძვ. წ. 180]]
| align="center"| [[ძვ.კოლხეთის წ. 180]]მეფე
|
| კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|
| '''[[აკუსილოხი]]'''
| align="center"| [[ძვ. წ. 179]]-[[ძვ. წ. 170]]
| align="center"| [[ძვ.კოლხეთის წ. 170]]მეფე
|
| კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|colspan="5" |<small> ''კოლხეთის სამეფო ხელისუფლება შესუსტდა და დანაწევრდა ადმინისტრაციულ ერთეულებად — სკეპტუხიებად. სკეპტუხიებს მართავდნენ ელინისტური პერიოდის არისტოკრატიული ფენის წარმომადგენლები, სკეპტუხის ტიტულით. ძველი ბერძნული წყაროები სკეპტუხიებს – კვერთხისპყრობელებს უწოდებს, ისინი როგორც ჩანს კოლხური ტომების მეთაურები უნდა ყოფილიყვნენ. არქეოლოგიური მასალებიდან ჩანს კოლხი მაღალი ელიტისთვის დამახასიათებელი ძველი ბერძნული ჩაცმულობა, სამკაულები, ატრიბუტიკა, სახელები და საცხოვრებლები. სკეპტუხიების მთავარი ქალაქები [[ვანი]] და [[საირხე]] შიდა პოლიტიკური და რელიგიური ცენტრები იყო. [[ძვ. წ. 110|ძვ. წ. 110 წლიდან]] – [[ძვ. წ. 65|ძვ. წ. 65 წლამდე]] [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორმა]] [[კოლხები|კოლხების]] მიწები [[პონტოს სამეფო|პონტოს სამეფოს]] დაუქვემდებარა.
|- style="background:#fff;"
| colspan="65" align="center" bgcolor="#C0C0C0" | <center>'''მითრიდატიდები'''</center>
|- style="background:#fff;"
|
| '''[[მითრიდატე (კოლხეთი)|მითრიდატე I ფილოპატორი]]'''<br /><small>[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] ძე
| align="center"| [[ძვ. წ. 85]]-[[ძვ. წ. 81]]
| align="center"| ბოსფორის და კოლხეთის [[გუბერნატორი]]
| align="center"| [[ძვ. წ. 81]]
| <small>[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] თანამმართველი. გუბერნატორი – ციტირებული [[ძვ. წ. 83|ძვ. წ. 83 წლით]]. მოკლული მამის მიერ.
| ბოსფორის და კოლხეთის [[გუბერნატორი]]
| <small>[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] თანამმართველი. გუბერნატორი – ციტირებული [[ძვ. წ. 83|ძვ. წ. 83 წლით]]. მოკლული მამის მიერ.
|- style="background:#fff;"
| rowspan="2" |
| rowspan="2" | '''[[მაქარესი|მაქარეს პონტოელი]]''' ({{lang-el|Μαχάρης}}, {{lang-fa|მეომარი}}), სატრაპი. <small>[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] ძე.
| align="center"| [[ძვ. წ. 81]]<br />-[[ძვ. წ. 7966]]
| align="center"| [[ძვ.კოლხეთის წ. 66]]<br />[[ძვ. წ. 65]]მეფისნაცვალი
| კოლხეთის მეფისნაცვალი<br />ბოსფორის მეფე
|
|-
|[[ძვ. წ. 79]]-[[ძვ. წ. 65]]
| ბოსფორის და კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|
| '''[[ორქოზი]]'''
| align="center" | [[ძვ. წ. 66]]-[[ძვ. წ. 66]]
| align="center"| [[ძვ.| წ.კოლხეთის 66]]მეფე
|
| კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|
| '''[[მოაფერნე]]''', სატრაპი
| align="center" | [[ძვ. წ. 66]]-[[ძვ. წ. 65]]
| align="center"| [[ძვ.| წ.კოლხეთის 65]]მეფისნაცვალი
|
| კოლხეთის მეფისნაცვალი
|- style="background:#fff;"
|
| '''[[ოლთაკე]]'''
| align="center" |[[ძვ. წ. 65]]-[[ძვ. წ. 65]]
| align="center"| [[ძვ.| წ.კოლხეთის 65]]მეფე
| <small>ადგილობრივი კოლხი უფლისწული. [[კოლხები|კოლხების]] მიერ მხარდაჭერილმა დაიკავა კოლხეთის სამეფო ტახტი. [[პომპეუსი|პომპეუსის]] მმართველობის პერიოდში რომის ტრიუმფის დროს ფიგურირებს დამარცხებულ მეფეთა შორის.
| კოლხეთის მეფე
| <small>ადგილობრივი კოლხი უფლისწული. [[კოლხები|კოლხების]] მიერ მხარდაჭერილმა დაიკავა კოლხეთის სამეფო ტახტი. [[პომპეუსი|პომპეუსის]] მმართველობის პერიოდში რომის ტრიუმფის დროს ფიგურირებს დამარცხებულ მეფეთა შორის.
|- style="background:#fff;"
|colspan="5" |<small> ''[[ძვ. წ. 65|ძვ. წ. 65 წელს]] [[პონტოს სამეფო|პონტოს სამეფომ]] განიცადა დამარცხებები [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკასთან]] ბრძოლებში. [[კოლხიდა|კოლხიდამ]] დამოუკიდებლობა მოიპოვა და [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკის]] კლიენტი სამეფოს სტატუსი შეიძინა.
Line 337 ⟶ 336:
| [[File:Drachm of Aristarchos, dynast of Colchis. Reproduced in The Numismatic Chronicle (1877).jpg|100 px|center]]
| '''[[არისტარქე]]'''
| align="center"| [[ძვ. წ. 65]]-[[ძვ. წ. 48]]
| align="center"| [[ძვ.კოლხეთის წ. 48]]მეფე
|
| კოლხეთის მეფე
| <small>[[გნეუს პომპეუს მაგნუსი|პომპეუსის]] მიერ დანიშნული [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკის]] ვასალი.
|- style="background:#fff;"
| colspan="5" align="center" bgcolor=#C0C0C0 | <center>'''მითრიდატიდები'''</center>
Line 346 ⟶ 344:
|colspan="5" |<small> ''[[ძვ. წ. 48|ძვ. წ. 48 წელს]] [[სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომების]] პერიოდი [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკაში]]. კოლხეთი დაექვემდებარა ბოსფორის სამეფოს და მისმა მეფემ მიიღო კოლხეთის მეფის ტიტული.
|- style="background:#fff;"
| rowspan="2" | [[File:Gold coin of Pharnaces II of Pontus as King of the Bosporan Kingdom.jpg|100 px|center]]
| rowspan="2" | '''[[ფარნაკე II]]'''<br /><small>[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] ძე.
| align="center"| [[ძვ. წ. 63]]<br />-[[ძვ. წ. 4847]]
| align="center"| [[ძვ. წ. 47]]<br />[[ძვ. წ. 47]]
| პონტოს და ბოსფორის მეფე<br />კოლხეთის მეფე
|-
|[[ძვ. წ. 48]]-[[ძვ. წ. 47]]
|
| კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|colspan="5" |<small> ''[[ძვ. წ. 47|ძვ. წ. 47 წელს]] ბოსფორის სამეფო დამარცხდა [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკასთან]] ბრძოლაში. კოლხეთმა კვლავ კლიენტი სამეფოს სტატუსი შეიძინა. კლიენტი სამეფოს სტატუსით უფლებამოსილი კოლხეთის მეფეები, რომის პროტექტორატის ქვეშ ერთდროულად მართავდნენ ასევე სხვა სამეფოებს [[63|ახ. წ. 63 წლამდე]].
Line 359 ⟶ 360:
|
| '''[[:fr:Mithridate de Pergame|მითრიდატე II]]'''
| align="center"| [[ძვ. წ. 47]]-[[ძვ. წ. 45]]
| align="center"| [[ძვ.ბოსფორის წ.და 45]]კოლხეთის მეფე
| <small>[[მცირე აზია|მცირე აზიელი]] სამხედრო ლიდერი, [[გალატები|გალატიელი]] [[ტეტრარქია|ტეტრარქი]].
| ბოსფორის და კოლხეთის მეფე
| <small>[[მცირე აზია|მცირე აზიელი]] სამხედრო ლიდერი, [[გალატები|გალატიელი]] [[ტეტრარქია|ტეტრარქი]].
|- style="background:#fff;"
|
| '''დინამია'''
| align="center"| [[ძვ. წ. 45]]-[[ძვ. წ. 8]]
| align="center"| [[ძვ.ბოსფორის წ.და 8]]კოლხეთის დედოფალი
| <small>[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე დიდის]] შვილიშვილი და [[ფარნაკე II|ფარნაკე II–ის]] ასული. მეუღლე ასანდროსის, შემდგომში – სკრიბონის, შემდეგ [[პოლემონ I|პოლემონ I-ის]].
| ბოსფორის და კოლხეთის დედოფალი
| <small>[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე დიდის]] შვილიშვილი და [[ფარნაკე II|ფარნაკე II–ის]] ასული. მეუღლე ასანდროსის, შემდგომში – სკრიბონის, შემდეგ [[პოლემონ I|პოლემონ I-ის]].
|- style="background:#fff;"
| colspan="65" align="center" bgcolor="#C0C0C0" | <center>'''კოლხეთის მესამე დინასტია (ასანდრიდები)'''</center>
|- style="background:#fff;"
|
| '''ასანდროსი''', ფილოკეისარ ფილორომეოსი
| align="center"| [[ძვ. წ. 45]]-[[ძვ. წ. 17]]
| align="center"| [[ძვ.ბოსფორის წ.და 17]]კოლხეთის მეფე
| <small>თავდაპირველად პონტოს მეფის, [[ფარნაკე II|ფარნაკე II-ის]] მიერ დანიშნული ბოსფორის და კოლხეთის მთავარი, მოგვიანებით ბოსფორის და კოლხეთის მეფე. ძლიერი მმართველი ასანდროსი სიცოცხლის ბოლო წელს დეპრესიაში ჩავარდა და გარდაიცვალა 93 წლის ასაკში, ნებაყოფლობითი შიმშილობის შედეგად. სიკვდილმა გამოიწვია დინასტიური კრიზისი. კრიზისი დასრულდა მისი ერთადერთი შვილის, ასპურგ ბოსფორელის ხელისუფლებაში მოსვლით [[ძვ. წ. 8|ძვ. წ. 8 წელს]].
| ბოსფორის და კოლხეთის მეფე
| <small>თავდაპირველად პონტოს მეფის, [[ფარნაკე II|ფარნაკე II-ის]] მიერ დანიშნული ბოსფორის და კოლხეთის მთავარი, მოგვიანებით ბოსფორის და კოლხეთის მეფე. ძლიერი მმართველი ასანდროსი სიცოცხლის ბოლო წელს დეპრესიაში ჩავარდა და გარდაიცვალა 93 წლის ასაკში, ნებაყოფლობითი შიმშილობის შედეგად. სიკვდილმა გამოიწვია დინასტიური კრიზისი. კრიზისი დასრულდა მისი ერთადერთი შვილის, ასპურგ ბოსფორელის ხელისუფლებაში მოსვლით [[ძვ. წ. 8|ძვ. წ. 8 წელს]].
|- style="background:#fff;"
| rowspan="2" |
| rowspan="2" | '''სკრიბონი'''
| align="center"|[[ძვ. წ. 17]]<br />-[[ძვ. წ. 15]]
| align="center"|[[ძვ.ბოსფორის წ. 15]]<br />[[ძვ. წ. 14]]მეფე
| rowspan="2" |<small>[[დიონ კასიოსი]] აღნიშნავდა, რომ სკრიბონი წარმოადგენდა თავს [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] შვილიშვილად, ამავე დროს ამტკიცებდა, რომ ძალაუფლება მიიღო რომის [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|იმპერატორ ავგუსტუსისგან]]. [[17|ძვ. წ. 17 წელს]] სკრიბონი გამოვიდა მეფე ასანდროსის წინააღმდეგ, რომელსაც უღალატა საკუთარმა არმიამ და დაიღუპა. ასანდროსის მეუღლემ, დინამიამ ძალაუფლება აიღო ხელთ. სკრიბონი მაშინვე არ წასულა ბოსფორს, იგი დაელოდა მოვლენების განვითარებას. მან საკმაო რაოდენობის მომხრეები გაიჩინა და მოახერხა შეუღლებოდა დინამიას. ბოსფორის მოვლენები იყო საბაბი სამეფოს შიდა საქმეებში [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] ჩარევისა და შემდგომში [[ინტერვენცია|ინტერვენციისა]].
| ბოსფორის მეფე<br />კოლხეთის მეფე
|-
| <small>[[დიონ კასიოსი]] აღნიშნავდა, რომ სკრიბონი წარმოადგენდა თავს [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] შვილიშვილად, ამავე დროს ამტკიცებდა, რომ ძალაუფლება მიიღო რომის [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|იმპერატორ ავგუსტუსისგან]]. [[17|ძვ. წ. 17 წელს]] სკრიბონი გამოვიდა მეფე ასანდროსის წინააღმდეგ, რომელსაც უღალატა საკუთარმა არმიამ და დაიღუპა. ასანდროსის მეუღლემ, დინამიამ ძალაუფლება აიღო ხელთ. სკრიბონი მაშინვე არ წასულა ბოსფორს, იგი დაელოდა მოვლენების განვითარებას. მან საკმაო რაოდენობის მომხრეები გაიჩინა და მოახერხა შეუღლებოდა დინამიას. ბოსფორის მოვლენები იყო საბაბი სამეფოს შიდა საქმეებში [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] ჩარევისა და შემდგომში [[ინტერვენცია|ინტერვენციისა]].
|[[ძვ. წ. 15]]-[[ძვ. წ. 14]]
| კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
| colspan="5" align="center" bgcolor=#C0C0C0 | <center>'''პითოდორიდების დინასტია'''</center>
|- style="background:#fff;"
| rowspan="3" |
| rowspan="3" | '''[[პოლემონ I]]'''
| align="center"| [[ძვ. წ. 8114]]
| align="center"| [[ძვ. წ. 8]]
| ბოსფორის და კოლხეთის მეფე
|-
|[[ძვ. წ. 38]]
|[[ძვ. წ. 8]]
|პონტოს მეფე
|-
|[[ძვ. წ. 33]]
|[[ძვ. წ. 30]]
|სომხეთის მეფე
|- style="background:#FFEEDD;"
|
| [[პითოდორიდა|პითოდორიდა ფილომეტორი]]
| '''[[პოლემონ I]]'''
| align="center" | [[ძვ. წ. 14]]<br />[[ძვ. წ. 38]]<br />[[ძვ. წ. 338]]
| align="center" | [[ძვ. წ. 8]]<br />[[ძვ. წ. 8]]<br />[[ძვ21|ახ. წ. 3021]]
| ბოსფორის და კოლხეთის მეფე<br />პონტოს მეფე<br />სომხეთის მეფე
| <small>[[ძვ. წ. 8|ძვ. წ. 8 წელს]] [[პოლემონ I]] მოკლეს მეამბოხეებმა და მხოლოდ [[პონტოს სამეფო]] ტახტზე ასვლის უფლება გადავიდა მის ქვრივზე, [[პითოდორიდა|პითოდორიდა ფილომეტორზე]] — [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] შვილიშვილზე, შემდგომში გათხოვილი არქელაოსზე, [[კაპადოკია|კაპადოკიის]] უკანასკნელ მეფეზე. პოლემონ I-ის შვილები იყვნენ: პოლემონ II ფილოპატორი, არტაშეს III და ანტონია ტრიფენა.
|- style="background:#fff;"
|-style="background:#FFEEDD;"
| [[პითოდორიდა|პითოდორიდა ფილომეტორი]]
| align="center"| [[ძვ. წ. 8]]
| align="center"| [[21|ახ. წ. 21]]
| პონტოს დედოფალი
|- style="background:#fff;"
|-style="background:#FFEEDD;"
|
Line 410 ⟶ 414:
| align="center"| [[27|ახ. წ. 27]]
| პონტოს დედოფალი
|
|- style="background:#fff;"
|colspan="5" |<small> ''[[27]] – [[38]] წლებში, პითოდორიდების დინასტიის ტახტი ვაკანტურია, მმართველი არ დანიშნულა, სამეფოს ტერიტორია კონტროლდება [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] მიერ.
Line 421 ⟶ 424:
| align="center"| [[37|ახ. წ. 37]]
| ბოსფორის და კოლხეთის მეფე
| <small>ბოსფორის მეფეთა [[სარმატები|სარმატული]] დინასტიის დამფუძნებელი. [[27|ახ. წ. 27 წლიდან]] ბოსფორის სავრომატიდების დინასტიის ყველა მომდევნო მეფე «ტიბერიუს იულიუსის» დინასტიურ სახელს ატარებს და ტიტულით დამოკიდებულია [[რომის იმპერია|რომზე]].
|- style="background:#fff;"
| colspan="5" align="center" bgcolor=#C0C0C0 | <center>'''პითოდორიდების დინასტია'''</center>
|- style="background:#fff;"
| rowspan="2" |
| rowspan="2" | '''გეპეპირისი'''
| align="center"| [[37]]<br />[[38]]
| align="center"| [[38]]<br />[[39]]
| ბოსფორის და კოლხეთის მეფის რეგენტი-დედოფალი<br />
|-
|[[38]]
|[[39]]
|ბოსფორის და კოლხეთის დედოფალი
| ასპურგის <small>მეუღლე ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელისა. მისი შვილები და ტახტის მემკვიდრეები იყვნენ: [[მითრიდატე VIII|მითრიდატე III ბოსფორელი]] და ტიბერიუს იულიუს კოტის ფილოკეისარ ფილორომეოს ევსებ ბოსფორელი.
|- style="background:#fff;"
| rowspan="2" |[[File:Polemon II RPC 3831.jpg|100 px|center]]
| rowspan="2" |'''[[პოლემონ II|მარკუს ანტონიუს პოლემონ II ფიტოდოროსი]]'''<br /><small>[[პოლემონ I|პოლემონ I-ის]] და ანტონია ტრიფენას ძე.
| align="center" | [[38]]<br />[[38]]
| align="center" | [[64]]<br />[[41]]
| პონტოს მეფე<br />
|-
|[[38]]
|[[41]]
|ბოსფორის და კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
| colspan="5" align="center" bgcolor=#C0C0C0 | <center>'''ტიბერიუს იულიუსები (სავრომატიდები)'''</center>
|- style="background:#fff;"
| rowspan="2" | [[File:Douze nummia à l'effigie de Mithridate II du Bosphore.jpg|100 px|center]]
| rowspan="2" | '''[[:fr:Mithridate II du Bosphore|ტიბერიუს იულიუს მითრიდატე III ბოსფორელი]]'''<br /><small>ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელის ძე.
| align="center"| [[39]]<br />[[41]]
| align="center"| [[44]]<br />[[44]]
| ბოსფორის მეფე<br />
|-
|[[41]]
|[[44]]
|კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
| rowspan="2" |[[File:Tetranummia frappé sous le règne de Cotys I du Bosphore.jpg|100 px|center]]
| rowspan="2" |'''ტიბერიუს იულიუს კოტის ფილოკეისარ ფილორომეოს ევსებ ბოსფორელი'''<br /><small>ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელის ძე.
| align="center" | [[45]]<br />[[44]]
| align="center" | [[69]]<br />[[63]]
| ბოსფორის მეფე<br />
|-
|[[44]]
|[[63]]
|კოლხეთის მეფე
|- style="background:#fff;"
|colspan="5" |<small> ''[[63|63 წელს]] კოლხეთი [[რომის იმპერია|რომის იმპერიამ]] შეიერთა.
|- style="background:#fff;"
|colspan="5" |<small> ''[[131|131 წელს]] კოლხეთის ტერიტორიაზე აღმოცენდა [[ეგრისის სამეფო]] დედაქალაქით [[ციხეგოჯი]] ([[ნოქალაქევი]]), [[ძველი საბერძნეთი|ძველი ბერძნული]] წყაროებით [[არქეოპოლისი]].
|- style="background:#fff;"
|}