ჩიჯავაძეთა სათავადო: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 30:
==ისტორია==
[[XVI საუკუნე|მე-16 საუკუნის]] მიწურულს ჩიჯავაძეები აქტიურად მონაწილეობენ იმ ბრძოლაში, რომელიც [[როსტომი (იმერეთის მეფე)|როსტომ იმერთა მეფესა]] და მის წინააღმდეგ ამხედრებულ [[გიორგი II გურიელი|გიორგი II გურიელს]] შორის წარმოებს. ამ ბრძოლაში ერთი ჩიჯავაძე როსტომის მხარეზე ჩანს, მეორე – გურიელის და მის მიერ იმერეთის ტახტის პრეტენდენტად წამოყენებულ ბაგრატ
ამ ორი ჩიჯავაძედან
ამის შემდეგ ჩიჯავაძეები ერთ ხანს არ ჩანან წყაროებში. მე-17 საუკუნის შუა წლებში კი ეს საგვარეულო ფრიად დაწინაურებულია. ამ დროს იმერეთის თავადურ გვართა შორის მას თავის ღირსებით მეოთხე ადგილი უჭირავს. ჩიჯავაძეთა გვარის წარმომადგენელი საზვერელ III იმერთა მეფის [[ალექსანდრე
საზვერელ III-ის თანამოგვარეებს ვხედავთ აგრეთვე იმავე ალექსანდრე III-ის მეფობის (1639-1660) უკანასკნელ წლებში. ისინი იმ ლაშქარში არიან, რომელიც [[ვამეყ III დადიანი|ვამეყ III დადიანმა]], დასახელებულ მეფესთან შეთანხმებით, [[ქაიხოსრო I გურიელი|ქაიხოსრო I გურიელს]] შეუსია „შუა გურიაში“. ქაიხოსრომ ეს ლაშქარი დაამარცხა. თავდამსხმელთაგან ბევრი ტყვედ „დაარჩინა“. ტყვეთა შორის იყვნენ ჩიჯავაძეებიც. ყურადღებას იპყრობს ერთი ტყვე ჩიჯავაძის საომარი იარაღები: „ჯაჭვი, ხრმალი, ლახტი“, რომელნიც იმდენად ძვირფასია, რომ გურიელი მათ თავისი გამარჯვების აღსანიშნავად [[აჭის ეკლესია|აჭის წმინდა გიორგის საყდარს]] სწირავს.
ალექსანდრე III-ის მემკვიდრის [[ბაგრატ IV (იმერეთის მეფე)|ბაგრატ IV-ის]] მიერ რუსეთის
იმავე ბაგრატ IV-ის დროს საზვერელი დიდ წარმატებას აღწევს. 1673 წელს მას სახლთუხუცესის თანამდებობით ვხეავთ. ეს ის საზვერელ ჩიჯავაძე უნდა იყოს, რომელიც შემდეგშიც ბაგრატ IV-ის მხარეზე ჩანს და მის მეტოქე არჩილთან ბრძოლაში იღუპება 1679 წელს მეფის ერთგულ თავადს, უნდა ვიფიქროთ, სახლთუხუცესის სახელო სიკვდილამდე ჰქონდა.
იმ პოლიტიკური აშლილობის დროს, რომელიც [[ალექსანდრე III (იმერეთის მეფე)|ალექსანდრე III-ის]] გარდაცვალებიდან იმერეთში დაიწყო, ჩიჯავაძეები ერთ ხანს გურიელის გავლენის ქვეშ მოექცნენ. 1661 წელს ქართლის მეფე [[ვახტანგ V|ვახტანგ V
უკეთეს მდგომარეობაში არ არიან ჩიჯავაძეები სოლომონ I -ის დროშიც. ამ მეფემ, როგორც ზემოთ ითქვა, ჩამოართვა „საყულია, რაც რომ ჩიჯავაძის წყალობით მიცემული ჰქონდა“ და 1770 წელს ქაიხოსროსა და პაპუჩა აბულაძეებს უბოძა. მეტიც: სოლომონ I ის მეფობაშიც ჩიჯავაძეებს მთლიანად ჩამორთმეული აქვთ მათი საგვარეულო სამფლობელო „საჩინოს მხარე“ და 1772 წელს ის მეფეს უჭირავს. მართალია, 1789 წლის ერთი დოკუმენტის მიხედვით, მამუკა ბატონიშვილის მიერ „გაღარიბებული“, „ობლად დარჩენილი“ ჩიჯავაძეები სოლომონ I–ს „დაეზარდა“ და მათი „რჩენა ნდომოდა“ ოღონდ „დროს არ მიეცა“... მაგრამ ამასთან ისიც ფაქტია, რომ ჩიჯავაძეების სამფლობელო სოლომონის ხელშია და მათი ზემოხსენებული საყულიაც მან სხვებს მისცა!▼
▲უკეთეს მდგომარეობაში არ არიან ჩიჯავაძეები [[სოლომონ I|სოლომონ I-ის]] დროშიც. ამ მეფემ, როგორც ზემოთ ითქვა, ჩამოართვა „საყულია, რაც რომ ჩიჯავაძის წყალობით მიცემული ჰქონდა“ და 1770 წელს ქაიხოსროსა და პაპუჩა აბულაძეებს უბოძა. მეტიც: სოლომონ I ის მეფობაშიც ჩიჯავაძეებს მთლიანად ჩამორთმეული აქვთ მათი საგვარეულო სამფლობელო
მძიმე მდგომარეობაში რჩებიან ჩიჯავაძეები სოლომონ II-ის მეფობამდე. ერთხანს მათ დავით გიორგის ძის ტახტზე მომაგრებას დიდათ შეუწყვეს ხელი, მაგრამ ამას მათი მდგომარეობის გაუმჯობესება არ მოჰყოლია. ეს იმიტომ, რომ მალე ისინი მის წინააღმდეგ მებრძოლ დავით არჩილის ძეს (გამეფებიდან სოლომონ II) მიემხრნენ. ჩიჯავაძეების გასაჭირი კარგად არის ასახული ვახუშტის, ქაიხოსროს, გიორგისა და მათ სახლიკაცებს შორის დადებულ მე-18 საუკუნის მიწურულის პირობის წიგნებში, სადაც ისინი აცხადებენ: „ჩვენი ოჯახი დამდაბლებული, წამხდარი იყო... ჩვენი სამკვიდრებლისაგან უნაწილო ვიაყავით და სხვადასხვა ადგილას განბნეულსავით ვიაყავითო“. ჩიჯავაძეების „წამხდარი“ საქმე გამოასწორა ამ საგვარეულოს ენერგიულმა წარმომადგენელმა ვახუშტიმ, რომელმაც თავის „ცდით“ და სოლომონ II-ის „შეწყნარებით“ მიიღო ჩიჯავაძეთა ადრინდელი „სამკვიდრებელი“. ეს მოხდა დავით არჩილის ძის გამეფების (1789) შემდეგ ამავე წლის 8 დეკემბერს. ვახუშტი ჩიჯავაძე უთუოდ დიდად გამოადგა დავით არჩილის ძეს იმ ბრძოლაში, რომელსაც იგი ტახტზე ასვლისათვის აწარმოებდა. გამეფებისთანავე მის მიერ ვახუშტის „შეწყნარება“ ამით აიხსნება.▼
▲მძიმე მდგომარეობაში რჩებიან ჩიჯავაძეები [[სოლომონ II|სოლომონ II-ის]] მეფობამდე. ერთხანს მათ [[დავით II (იმერეთის მეფე)|დავით გიორგის ძის]] ტახტზე მომაგრებას დიდათ შეუწყვეს ხელი, მაგრამ ამას მათი მდგომარეობის გაუმჯობესება არ მოჰყოლია. ეს იმიტომ, რომ მალე ისინი მის წინააღმდეგ მებრძოლ [[სოლომონ II|დავით არჩილის ძეს]] (გამეფებიდან სოლომონ II) მიემხრნენ. ჩიჯავაძეების გასაჭირი კარგად არის ასახული ვახუშტის, ქაიხოსროს, გიორგისა და მათ სახლიკაცებს შორის დადებულ მე-18 საუკუნის მიწურულის პირობის წიგნებში, სადაც ისინი აცხადებენ: „ჩვენი ოჯახი დამდაბლებული, წამხდარი იყო... ჩვენი სამკვიდრებლისაგან უნაწილო ვიაყავით და სხვადასხვა ადგილას განბნეულსავით ვიაყავითო“. ჩიჯავაძეების „წამხდარი“ საქმე გამოასწორა ამ საგვარეულოს ენერგიულმა წარმომადგენელმა ვახუშტიმ, რომელმაც თავის „ცდით“ და სოლომონ II-ის „შეწყნარებით“ მიიღო ჩიჯავაძეთა ადრინდელი „სამკვიდრებელი“. ეს მოხდა დავით არჩილის ძის გამეფების (1789) შემდეგ ამავე წლის 8 დეკემბერს. ვახუშტი ჩიჯავაძე უთუოდ დიდად გამოადგა დავით არჩილის ძეს იმ ბრძოლაში, რომელსაც იგი ტახტზე ასვლისათვის აწარმოებდა. გამეფებისთანავე მის მიერ ვახუშტის „შეწყნარება“ ამით აიხსნება.
ამგვარად, „ჟამთა ვითარებისაგან... დამცირებული“ ჩიჯავაძეთა სახლი სოლომონ II–ის დროს ისევ აღზევდა. მაგრამ ვახუშტიმ თავისი საგვარეულოს ძველი სამფლობელო მთლიანად მაინც ვერ დაიბრუნა. ჩიჯავაძეების ოთხი სოფელი: გომი ანუ მუხაღრუა, დაბლა–გომი, დაფნარი და ტობანიერი ჩამოერთვათ, საჩივაძეოს დასავლეთის საზღვრად სოფელი გომი (მუხაღრუა) და კაპტონის ღელე დაწესდა“. ეს სოფლები [[სოლომონ II]]-მ [[გელათის მონასტერი|გელათის მონასტერს]] შესწირა. შეწირული სოფლები მეფის განკარგულებით ჩიჯავაძეთა და სხვათა სამფლობელოდგან გამიჯნულ იქნა წარწერიანი სამანი ქვებით, რომელთაგან რამდენიმე დღემდე შერჩენილია და რომლებზედაც ვკითხულობთ: „მეფემან სოლომონ გაენათს შეგწირე“, მეფემ არ მისცა ჩიჯავაძეებს აგრეთვე მათი ყოფილი აზნაური „ოტიელა ლორთქიფანიძე და მისი სახლიკაცი“ და ზოგი სხვა ყმა მამული.▼
▲ამგვარად, „ჟამთა ვითარებისაგან... დამცირებული“ ჩიჯავაძეთა სახლი სოლომონ II–ის დროს ისევ აღზევდა. მაგრამ ვახუშტიმ თავისი საგვარეულოს ძველი სამფლობელო მთლიანად მაინც ვერ დაიბრუნა. ჩიჯავაძეების ოთხი სოფელი: გომი ანუ მუხაღრუა,
▲1734–1735 წლებიდან 1789 წლის დასასრულამდე ჩიჯავაძეთა გვარი, როგორც ვნახეთ, თავის „სამკვიდრებლისაგან უწილოა“ და „სხვადასხვა ადგილას განბნეულსავით“ არის. ცხადია, ამ დროს ჩიჯავაძეთა სათავადო არ არსებობს. ამ სათავადოს გაუქმება ალექსანდრე V–ის (1720-1752) ადმინისტრაციული ღონისძიების შედეგი უნდა იყოს.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ჩიჯავაძეების გვარში „სათავისთავო“ ინდივიდუალური საკუთრებისკენ ლტოლვა ადრევე დაიწყო და საკუთრების ამ პროგრესულმა ფორმამ ადრევე დაძლია საგვარეულო საკუთრება. ამ მხრივ ნისანდობლივია ის, რომ გვიან, მაგრამ იმერეთის თავადებიდან ერთ–ერთმა პირველთაგანმა, სწორედ ჩიჯავაძემ მოაწყო სასაქონლო ხასიათის მეურნეობა. ყოველ შემთხვევაში, ვახუშტიმ საჩიჯავაძეო
ვახუშტი ჩიჯავაძეს ამის შემდეგაც ჰქონდა წარმატება: 1799–1801 წლებში სოლომონ II-მ მას მდივანბეგის თანამდებობა, რომელიც სიკვდილამდე ეჭირა ვახუშტი მეფესთან ფრიად დაახლოებული იყო. მეფესაც მისი „ძმობის“ იმედი ჰქონდა. მათი კეთილი დამოკიდებულება ნათესაობითაც იყო შემტკიცებული. ვახუშტი დაქორწინებული იყო დადიანის ასულ მარიამზე, რომელიც სოლომონ II-ის თანამეცხედრის აგრეთვე დადიანის ასულ მარიამის ახლო ნათესავი იყო. ამიტომაა, რომ დედოფალი ვახუშტის „ფრიად საყვარელ სიძესა და ძმას“ უწოდებს. უთუოდ ამ ნათესაობამაც შეუწყო ხელი მის დაწინაურებას.
საგვარეულო
==საგვარეულოს წარმომადგენლები==
|