ინდოეთის ენები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary იარლიყი: წყაროს რედაქტირება 2017 |
No edit summary იარლიყი: წყაროს რედაქტირება 2017 |
||
ხაზი 13:
[[2001 წლის ინდოეთის აღწერა|2001 წლის აღწერის]] მიხედვით, ინდოეთში 122 მსხვილი და 1599 სხვა ენაა. სხვა წყაროების მიხედვით ციფრები შეიძლება განსხვავდებოდეს, ძირითად სხვაობას ენის და დიალექტის განმარტება იძლევა. 2001 წლის აღწერის მიხედვით 30 ენა წარმოადგენდა მილიონი და მეტი ადამიანისთვის მშობლიურს, ხოლო 122 ათი ათასი და მეტი ადამიანისთვის. ორ [[ლინგუა ფრანკა]]ს ქონდა მნიშვნელოვანი როლი [[ინდოეთის ისტორია]]ში: [[სპარსული ენა|სპარსულს]]<ref name="KachruKachru2008">{{cite book|last1=Abidi|first1=S.A.H.|last2=Gargesh|first2=Ravinder|editor=Kachru, Braj B.|others=Kachru, Yamuna & Sridhar, S.N.|title=Language in South Asia|url=https://books.google.com/books?id=89aPZJ3qCD4C&pg=PA106|year=2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-78141-1|pages=103–120|chapter=4. Persian in South Asia}}</ref> და ინგლისურს. [[დიდ მოგოლთა იმპერია|დიდ მოგოლთა იმპერიის]] პერიოდში სპარსული სასამართლო ენას წარმოადგენდა და ბრიტანეთის კოლონიზაციამდე რამდენიმე საუკუნე ადმინისტრაციული ენა იყო. კოლონიზაციის შემდეგ,<ref>{{Cite web|title = Decline of Farsi language – The Times of India|url = http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Decline-of-Farsi-language/articleshow/11395425.cms|website = The Times of India|accessdate = 2015-10-26}}</ref> დღემდე ინგლისური ინდოეთში მნიშვნელოვან ენას წარმოადგენს, ის გამოიყენება უმაღლეს განათლებაში და ზოგიერთ სამთავრობო სტრუქტურაში. ჰინდი ინდოეთში ყველაზე გავრცელებული ენაა და წარმოადგენს ცენტრალური და ჩრდილოეთი ინდოეთის ლინფგუა ფრანკას. [[ბენგალური ენა|ბენგალური]] მეორე ყველაზე გავრცელებული ენაა და ამ ენაზე საუბრობს აღმოსავლეთ და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ინდოეთის მოსახლეობის უმეტესობა.<ref>{{Cite web|title = The World Factbook|url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/in.html|website = www.cia.gov|accessdate = 2015-10-25}}</ref> ჰინდის სამხრეთ შტატებში გავრცელებას გარკვეული წინააღმდეგობა ხვდება, განსაკუთრებით [[ტამილნადუ]]ში და [[კარნატაკა]]ში.<ref name="nehru1">{{cite book | first=ჯავაჰარლალ| last=ნერუ| first2=Mohandas| last2=Gandhi| authorlink=ჯავაჰარლალ ნერუ | year=1937| title= The question of language: Issue 6 of Congress political and economic studies| publisher=K. M. Ashraf| url =https://books.google.com/?id=R5upQgAACAAJ}}</ref><ref name="Hardgrave1965"/>
== ისტორია ==
[[სამხრეთი ინდოეთი]]ს ენები წარმოშობილია [[დრავიდული ენები]]სგან.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=y88nzRtTNUAC|title=India: The Ancient Past: A History of the Indian Sub-Continent from C. 7000 BC to AD 1200|last=Avari|first=Burjor|date=2007-06-11|publisher=Routledge|isbn=9781134251629|language=en}}</ref> ინდოეთის სუბკონტინენტისთვის დრავიდული ძირძველი ენებია. [[პროტო-დრავიდულ ენები|პროტო-დრავიდულ ენებზე]] საუბრობდნენ ინდოეთში ქრისტეშობამდე 4000 წლით ადრე. დაახლოებით ძვ. წ. აღ. 3000 წელს დაიწყო სხვა და სხვა განშტოებებად დაყოფა.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vhB60gYvnLgC|title=A Comparative Grammar of the Dravidian Languages|last=Andronov|first=Mikhail Sergeevich|date=2003-01-01|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|isbn=9783447044554|language=en}}</ref> დრავიდული ენები კლასიფიცირდება ოთხ ჯგუფად: ჩრდილოეთი, ცენტრალური (კოლამი–პარჯი), სამხრეთი ცენტრალური (ტელუგუ–კუი) და სამხრეთული (ტამილი-კანადა).<ref>{{Cite book|title=The Dravidian Languages|last=Krishnamurti|first=Bhadriraju|publisher=Cambridge University Press|year=2003|isbn=0521771110|location=|pages=}}</ref>
[[ჩრდილოეთი ინდოეთი|ჩრდილოეთ ინდოეთის]] ენები მიეკუთვნება [[ინდოევროპული ენები]]ს [[ინდოარიული ენები]]ს შტოს. ინდოარიული ენები სამ ეტაპად განვითარდა: ძველი ინდოარიული (ძვ. წ. აღ. 1500 - ძვ. წ. აღ. 600), შუა ინდოარიული (ძვ. წ. აღ. 600 - 1000), ახალი ინდოარიული (1000 - 1300). თანამედროვე ჩრდილო ინდური ენები წარმოიშვნენ ახალი ინდოარიული ენებიდან.<ref name="Kachru2006">{{cite book|last=Kachru|first=Yamuna|title=Hindi|url=https://books.google.com/books?id=ooH5VfLTQEQC|series=London Oriental and African language library|date=1 January 2006|publisher=John Benjamins Publishing|isbn=90-272-3812-X|page=1}}</ref>
სპარსული ენა ინდოეთში შემოიტანეს [[გაზნევიდები|გაზნევიდებმა]] და სხვა [[დელის სასულთნო|თურქულ-ავღანურმა დინასტიებმა]]. 500 წლის განმავლობაში სპარსული მმართველობის და კულტურის გავლენამ შეცვალა ინდრი ენები, ძირითადად ლექსიკურად. [[1837]] წელს [[ბრიტანელები|ბრიტანელებმა]] ადმინისტრაციული მიზნებისთვის გამოყენებული სპარსული ინგლისურით ჩაანაცვლეს, ხოლო XIX საუკუნეში გაძლიერებულმა ნაციონალურმა მოძრაობებმა სპარსული დამწერლობა დივანაგარით.<ref name="Brass2005">{{cite book|last=Brass|first=Paul R.|title=Language, Religion and Politics in North India|url=https://books.google.com/books?id=SylBHS8IJAUC&pg=PA129|year=2005|publisher=iUniverse|isbn=978-0-595-34394-2|page=129}}</ref>
ჩრდილოეთი ინდოეთის ენებმა განიცადეს განსხვავებული გავლენები. მაგალითად ჰინდუსტანმა განიცადა სანსკრიტის, სპარსულის და [[არაბული ენა|არაბულის]] გავლენა რის შედეგადაც ჩამოყალიბდა თანამედროვე სტანდარტული ჰინდუ და სტანდარტული [[ურდუ ენა|ურდუ]].
== რესურსები ინტერნეტში ==
| |||