ფიჯი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 82:
ფიჯის კუნძულები მდებარეობს ტონგა-კერმადეკის და ახალი ჰებრიდების კონვერგენციის ზონების შუაში, რომლებიდანაც ის გამოყოფილია ორი გაფართოებული რკალსგარეთა [[ქვაბული]]თ — დასავლეთიდან ჩრდილოფიჯური ქვაბულით და აღმოსავლეთიდან ლაუს ქვაბულით, ასევე [[ტრასფორმაციული რღვევა|ტრასფორმაციული რღვევების]] მთელი ჯგუფით, მათ შორის ფიჯის რღვევის ზონით და მეტიუ-ჰანტერის ქედით. წყნარი ოკეანის ტექტონიკურობის და შედგენილობის შესწავლის საფუძველზე შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ შედარებით უახლეს პერიოდში ფიჯი იყო [[წყნარი ოკეანის ვულკანური ცეცხლოვანი რგოლი]]ს განუყოფელი ნაწილი<ref name="mrd">{{cite web|url=http://www.mrd.gov.fj/gfiji/geology/educate/geo_fiji.html|title=Fiji's geology|publisher=Ministry of Lands and Mineral Resources. Fiji Mineral Resources Department|lang=en|accessdate=2010-05-04|archiveurl=http://www.webcitation.org/6173mac4t|archivedate=2011-08-22}}</ref>.
 
მთლიანად ფიჯის რეგიონში [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] პროცესების ისტორია რჩება საკმაოდ შეუსწავლელი ბევრი სირთულეების გამო, რომელიც წარმოიშვა ამ პროცესების გამოკვლევისას. უახლოეს დრომდე ითვლებოდა, რომ ფიჯის კუნძულები წარმოიშვა [[კონტინენტალური ქერქი]]ს მცირე მონაკვეთზე, რომელიც მდებარეობს [[ავსტრალიური ფილაქანი|ავსტრალიური ფილაქნის]] ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, სადაც მეომრის [[ღარი]] ქმნის [[სუბდუქცია|სუბდუქციის]] ზონას, ხოლო [[წყნარი ოკეანის ფილაქანი]] მიემართება კონტინენტალური ფილაქნის ქვეშ<ref name="Ash111">{{სტატია|ავტორი=Ash, Julian.|სათაური=Vegetation Ecology of Fiji: Past, Present, and Future Perspectives|წყარო=http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/10125/718/1/v46n2-111-127.pdf|გამოცემა=Pacific Science|გამომცემლობა=University of Hawai'i Press|წელი=1992|გამოშვება=2|ტომი=46|ფურცლები=111|issn=00030-8870}}</ref>. უფრო ძველი გამოკვლევების თანახმად, არქიპელაგი წარმოიქმნა დაახლოებით 50 მილიონი წლის წინ ვულკანური პროცესების შედეგად, რომლის დროსაც ოკეანური მთის ჯიშები ([[ოფიოლითები]]) შეერივნენ კონტინენტალურ ჯიშებს<ref>{{წიგნი|ავტორი=Green, D. & D.J. Cullen.|ნაწილი=The tectonic evolution of the Fiji region|სათაური=The western Pacific|გამომცემლობა=University of Western Australia Press|წელი=1973|pages=127–145}}</ref>. მაგრამ, უფრო თანამედროვე დასკვნებიდან გამომდინარე, ფიჯის კუნძულები ჩამოყალიბდა დაახლოებით 48—40 მილიონი წლის წინ წყნარი ოკეანის ფილაქანზე, გარე კუნძულთა რკალის სისტემის აღმოსავლეთ უკიდურეს ნაწილში, პლატო ოტონგ-ჯავას [[პლატო]]დან ცოტა სამხრეთით<ref name="Dombois111">{{წიგნი|ავტორი=Dieter Mueller-Dombois, Francis Raymond Fosberg.|სათაური=Vegetation of the tropical Pacific islands|გამომცემლობა=Springer|წელი=1998|ფურცლები=111|allpages=733|isbn=0387983139}}</ref>. მიუხედავად ამისა იმ ისტორიულ პერიოდში ფიჯის კუნძულები მდებარეობდა წყნარი ოკეანის სხვა რაიონში. კრუკის ({{lang-en|Crook}}) და ბელბინის ({{lang-en|Belbin}}) თანახმად, ფიჯი წარმოადგენს ვანუატუ-ფიჯი-ლაუ-ტონგას წყალქვეშა ქედის ნაწილს, რომელიც ადრეული [[ეოცენი]]ს (დაახლოებით 50 მილიონი წლის წინ) განმავლობაში მთლიანად გადაადგილდებოდა აღმოსავლეთის მიმართულებით, რამდენიმე ეტაპად თავისი პირველადი ადგილმდებარეობიდან ნორფოლკის თანამედროვე ქედის შორიახლოს<ref>{{სტატია|ავტორი=Crook, K., and L. Belbin.|სათაური=The south west Pacific area during the last 90 million years|გამოცემა=Australian Journal of Earth Sciences|გამომცემლობა=Dept of Geology, Australian National University, Canberra, A.C.T.|წელი=1978|გამოშვება=1|ტომი=25|ფურცლები=23–40}}</ref>. რეგიონის გეოლოგიური გარდაქმნების ძირითადი ინსტრუმენტი იყო ეგრედეგრეთ წოდებული [[ოკეანის საგები]]ს [[სპრედინგი]], რომლის დროსაც ქყალქვეშა ქედები და გარე კუნძულოვანი რკალები მოძრაობდნენ აღმოსავლეთის მიმართულებით, ხოლო მათ შემდეგ ხდებოდა ოკეანური ღრმულების ჩამოყალიბება.
 
ცნობილია, რომ გვიანდელი [[მიოცენი]]ს დადგომამდე, დაახლოებით 8 მილიონი წლის წინ წყნარი ოკეანის ფილაქანი მოძრაობდა დასავლეთის მიმართულებით. თანამედროვე ფიჯის კუნძულები კი ამ ისტორიულ პერიოდში იყო გარე მელანეზიურ კუნძულოვან რკალთა სისტემის ნაწილი, მეომრის რკალის, რომელიც ასევე მოიცავდა [[სოლომონის არქიპელაგი]]ს, [[ახალი ჰებრიდები]]ს და [[ტონგა|ტონგის]] რკალებს. ამ სუბდუქციის ზონის კვალი შენარჩუნებულია მეომრის ღარის სახით, ხოლო ძველი კუნძულოვანი რკალთა სისტემის ეოცენურ-მიოცენური ბირთვი ქმნის ტონგის კუნძულების ([[ეუა (კუნძული)|ეუა]]), ფიჯის ([[ვიტი-ლევუ]]) და ვანუატუს გეოლოგიური ფუნდამენტის ნაწილს<ref name="mrd" />. სუბდუქცია მეომრის ქვაბულის სისტემის გასწვრივ ნაწილობრივ დაბლოკილი იყო ოკეანის ქერქის (ონტონგ-ჯავას პლატო) უმნიშვნელო დაპლასტირების შედეგად ქვაბულის ზოგიერთ რაიონში სოლომონის კუნძულების გასწვრივ და ახალი ჰებრიდების ჩრდილოეთ ნაწილში. შემდგომში სუბდუქცია ამ რაიონში მთლიანად შეწყდა, ხოლო შემდეგ ისევ განახლდა, მაგრამ ფიჯის რკალთან მიმართებაში უკვე ჩრდილოეთი და დასავლეთი მიმართულებით<ref name="mrd" />. დაძაბულობის შედეგად, რომელიც წარმოიქმნა ავსტრალიური და წყნარი ოკეანის ტექტონიკური ფილაქნების ერთმანეთზე მოძრაობის გამო, თანამედროვე ფიჯის კუნძულების რაიონში მოხდა ფიჯის [[ნაწევი]]ს ზონის ჩამოყალიბება ჩრდილოეთში და ჰანტერის ნაწევის ზონის ჩამოყალიბება სამხრეთში. იმავე დროს ოკეანის საგების სპრედინგმა მოიტანა ფენების განცალკევება და ჩრდილოფიჯური და ლაუს ღრმულების წარმოშობა<ref name="mrd2">{{cite web|url=http://www.mrd.gov.fj/gfiji/geology/educate/platect.html|title=Plate Tectonic History of Fiji|publisher=Ministry of Lands and Mineral Resources. Fiji Mineral Resources Department|lang=en|accessdate=2010-05-04|archiveurl=http://www.webcitation.org/6173nZRBm|archivedate=2011-08-22}}</ref>. მას შემდეგ არქიპელაგის რაიონში არ არსებობს ვულკანური აქტივობა, რომელიც დღეისათვის თავს იჩენს ტონგის და ახალი ჰებრიდების კუნძულების რაიონში. მიუხედავად ამისა გეოლოგიური ცვლილებები ფიჯის რაიონში გრძელდება დღემდე. ოკეანის საგების აქტიური სპრედინგი აღმოსავლეთის მიმართულებით აღინიშნა ლაუს ღრმულში, ხოლო დასავლეთის მიმართულებით — ჩრდილოფიჯურ ღრმულში<ref name="mrd2" />.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ფიჯი“-დან