ელგუჯა ხინთიბიძე: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მNo edit summary |
მNo edit summary |
||
ხაზი 10:
სხვადასხვა დროს იყო: [[ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] ფილოლოგიის ფაკულტეტის დეკანი ([[1976]]-[[1986]]); [[თსუ]] პრორექტორი სამეცნიერო მუშაობის დარგში ([[1986]]-[[1993]]); [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|თსუ]] ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრის გამგე ([[2000]]-[[2006]]).
ჟურნალ „ლიტერატურათმცოდნეობის“ რედაქტორი ([[1976]]-[[2004]]). საერთაშორისო ჟურნალ „[[გეორგიკა (კრებული)|გეორგიკის]]“ რედკოლეგიის წევრი (1978 წლიდან). საერთაშორისო ორენოვანი (ინგლისური, ქართული) ყოველწლიური ჟურნალის „ქართველოლოგის“<ref>[http://kartvelologi.tsu.ge/public/ge „ქართველოლოგი“]</ref> დამაარსებელი და რედაქტორი ([[1993]] წლიდან დღემდე). "ქართველოლოგიური სკოლის ცენტრისა" და "ქართველოლოგიური სკოლის ფონდის" დამაარსებელი და ხელმძღვანელი ([[1992]] წლიდან დღემდე). საერთაშორისო ქართველოლოგიური საზაფხულო სკოლა-სემინარის დამაარსებელი და სამეცნიერო ხელმძღვანელი ([[1995]] წლიდან დღემდე). ქართველოლოგიური საერთაშორისო სიმპოზიუმების ორგანიზატორი და ხელმძღვანელი. ბიზანტინისტთა და მედიევისტთა (SIEPM) საერთაშორისო კონგრესებისა და სიმპოზიუმების მონაწილე, კითხულობდა ლექციებს სხვადასხვა უნივერსიტეტში. არის
დაჯილდოებულია ღირსების საერთაშორისო ორდენით (IOM) მითითებით “ქართველოლოგიის სამსახურისათვის” ([[კემბრიჯი]], 1994); საქართველოს ღირსების ორდენით ([[თბილისი]], 2003); [[ივანე ჯავახიშვილის სამეცნიერო პრემიით]] (თბილისი, 1984). არის ივანე ჯავახიშვილის სამეცნიერო კონკურსში გამარჯვებული (თბილისი, 2016). მისი ბიოგრაფია შეტანილია ამერიკის ბიოგრაფების ინსტიტუტის გამოცემებში: მსოფლიოს ხუთი ათასი პიროვნება (Five Thousand Personalities of the World) (1994); მსოფლიოს ცნობილ ლიდერთა ცნობარი (The International Dictionary of Distinguished Leadership) (1994) და საერთაშორისო ბიოგრაფიული ცენტრის (დიდი ბრიტანეთი) კრებულებში: ვინ ვინაა ინტელექტუალთა შორის (1995/96) (International Who's Who of Intellectuals); ღირსების საერთაშორისო ორდენი (The International Order of Merit) (1998); მეოცე საუკუნის გამოჩენილი მეცნიერები (Outstanding Scholars of the 20th Century) (2000); საერთაშორისო ბიოგრაფიათა ლექსიკონი (Dictionary of Intellectual Biography) (2010, 2013).
ხაზი 22:
1. ესპანეთის საარქივო მასალებში ე. ხინთიბიძის მიერ მიგნებულია ქართული მეცნიერებისთვის მანამდე უცნობი XV ს-ის წერილი გამოგზავნილი ესპანელი მონარქების იზაბელისა და ფერდინანდის მიერ ქართველი მეფის კონსტანტინე II-ის წერილის პასუხად; უძველესი ევროპული დოკუმენტი გეორგიევსკის ტრაქტატის შესახებ; ქართლის მეფის სიმონ პირველის წერილთან დაკავშირებული უცნობი მასალა ესპანეთის სამეფო კარზე <ref>"სიმონ ქართლის მეფის წერილები ესპანეთში": ჟურნ. ''ცისკარი'', #6, თბ. 1986 (1 თაბ.);</ref><ref>"ბიზანტიური ლიტერატურა შუასაუკუნეების ქართულ თარგმანებში და სომხურ-ქართული ლიტერატურული კონტაქტები": კრებ. ''საერთაშორისო კონფ. შუასაუკუნეების სომხური ლიტერატურის შესახებ — Международная конференция по армянской средневековой литературе'', [[ერევანი]] [[1986]] (თეზ. რუს. და ინგლ.)</ref>;
2. ბრიტანეთის მუზეუმში [[ათონის ივერთა მონასტერი|ათონის]] ორი დაკარგული (XI ს-ის) ქართული ხელნაწერის ფრაგმენტების აღმოჩენა, მათ შორის ერთი, სავარაუდოდ, წარმოადგენს [[გიორგი მთაწმიდელი|გიორგი ათონელის]] ავტოგრაფს<ref>"ქართული ფენომენის ყველაზე დიდი გამოხატულება და ევროპული ცივლიზაციის პროცესი": კრებული ''ჩვენ-ქართველნი'', თბ. 1999</ref><ref>"ქართული ლიტერატურის ზოგადი შტრიხები ინგლისელი ქართველოლოგის თვალით": ჟურნალი ''[[გეორგიკა]],'' #22, ([[გერმანია]]) [[1999]], გვ. 112-120 (გერმ.)</ref>;
3. [[ათონის ივერთა მონასტერი|ათონის]] ქართული წიგნებისა და ხელნაწერების საცავში უცნობი ხელნაწერების გამოვლენა<ref>"ქართულ-ბერძნულ-ლათინური ლიტერატურული კონტაქტების ერთი მაგალითი XII საუკუნის ლათინურ კოლექციაში": ჟურნალი ''Христианский восток, 3(IX)'', [[სანკტ-პეტერბურგი]], [[მოსკოვი]] [[2002]], გვ. 420-431 (ინგლ.)</ref>;
4.
5. XVI ს-ის დამლევს [[აბას I (ირანი)|შაჰ-აბას I]]-ის სამეფო კარზე წარმოთქმული ალავერდი ხანი უნდილაძის სიტყვის XVII ს-ის ინგლისში
6. საქართველოს შესახებ XV ს-ის დასაწყისის ესპანელი მოგზაურის რუი გონსალეს კლავიხოს ქართული მეცნიერებისათვის უცნობი ჩანაწერების თარგმნა და გამოქვეყნება<ref>,,ვეფხისტყაოსნის” მხატვრული სტრუქტურა და რუსთველოლოგიის ძირითადი ტექსტოლოგიური პრობლემები": სამეცნიერო კრებული ''ალექსანდრე ბარამიძე-100,'' თბ. [[2002]]</ref>;
ხაზი 40:
==''ვეფხისტყაოსნის'' საკითხები==
ე. ხინთიბიძის მიერ ''ვეფხისტყაოსანი'' შესწავლილია ცალკეული მხატვრული სახეების,
ამგვარი კვლევა მოიცავს შემდეგ ძირითად სფეროებს: თეოლოგიური, ფილოსოფიური, ეთიკური, ასტროლოგიური.
საგანგებო ინტერპრეტაციის საგანია ''ვეფხისტყაოსნის'' უზენაესი არსების სახელები: როგორიცაა ''ერთარსება ერთი, მზიანი ღამე, უჟამო ჟამი'' და სხვა<ref>ე. ხინთიბიძე "ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყარო". თბ. 2009</ref>. საგანგებოდაა შესწავლილი სქოლასტიკური ტერმინები: ავთანდილი – ''ლხინი და ნივთი და ვალი''.<ref>ე. ხინთიბიძე "ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყარო". თბ. 2009</ref>
გამოვლენილია ანტიკური ფილოსოფიური ნაკადი ''ვეფხისტყაოსანში'', კერძოდ: რუსთველის მიერ სულის გვიანდელ შუასაუკუნეებში პოპულარული არისტოტელური დეფინიციის მოხმობა; მეგობრობის კონცეფციის მიმართება ასევე არისტოტელესეულ მოძღვრებასთან;
პიროვნების სრულქმნილების ამაღლების თვალსაზრისის პლატონური კვალი რუსთველის პოემაში და სხვ. ''[[ვეფხისტყაოსანი|ვეფხისტყაოსანში]]'' გამოვლენილია ანტიკური მითოლოგიის ელემენტები: დემონი, ეროსი. მეცნიერის მიერ განხილულია ''ვეფხისტყაოსნის'' ეთიკური კონცეფცია შუასაუკუნეებში პოპულარული ანტიკური მოძღვრებისა და ქრისტიანული მორალის ძირითად პრინციპებთან მიმართებით (ცალკეული პასაჟები: სასიძოს მოკვლის გადაწყვეტის სცენა, თათბირი ქაჯეთის ციხესთან, სიუხვის, მამაცობის კატეგორიები ''[[ვეფხისტყაოსანი|ვეფხისტყაოსანში]]'' და სხვა)<ref>ე. ხინთიბიძე "ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყარო". თბ. 2009, გვ. 361-497</ref>.
საგანგებო კვლევები ეძღვნება ადამიანის კონცეფციას ''ვეფხისტყაოსანში''<ref>ე. ხინთიბიძე "ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყარო". თბ. 2009, გვ. 497-657</ref>. მეგობრობა, როგორც სიყვარული<ref>ე. ხინთიბიძე "ვეფხისტყაოსნის" სიყვარული". თბ. 2005, “ქართველოლოგი”, </ref>; ავტორის მიერ ჩამოყალიბებულია ''ვეფხისტყაოსნის'' სიყვარულის ახლებური გააზრება: პოემისეული სიყვარული ერთმანეთისგან მკვეთრად არ მიჯნავს ღვთაებრივ და ადამიანურ სიყვარულს: სიყვარული ერთია, იგი ღვთაებრივი ემოციაა, მისი გამოვლენის მხოლოდ ამქვეყნიურ ადამიანთა შორის არსებულ ფორმა შეიძლება გახდეს მხატვრული ასახვის საგანი. ამ გააზრებით, იგი მეგობრობასაც მოიცავს. ეს კონცეფცია რუსთველის პროლოგისეული თეორიული მსჯელობის მიხედვით ახალი აღთქმის სიყვარულის ინტერპრეტაციისაგან იღებს სათავეს და იმ ტიპისაა, რაც უფრო მოგვიანებით ევროპულ სინამდვილეში დანტესთან და პეტრარკასთან გამოვლინდება (მხოლოდ სხვა გზით) ღვთაებრივი სიყვარულის ადამიანურ ურთიერთობაში მოაზრების ფორმით<ref>ე. ხინთიბიძე "ვეფხისტყაოსნის სიყვარული". თბ. 2005, “ქართველოლოგი”, </ref>.
ხაზი 55:
ე. ხინთიბიძის მტკიცებით, ''ვეფხისტყაოსნის'' მსოფლმხედველობა გვიანდელი შუასაუკუნეების საზოგადოებრივ მსოფლშეგრძნებაში რენესანსული იდეების შემოტანაა, რომელთაგან განსაკუთრებით ღირესებულია აქცენტის გადატანა, ემფაზა ადამიანზე. ნდობის გამოცხადება ადამიანური ლოგიკის, ანალიტიკური აზროვნებისადმი. ამ კონცეფციის თვალსაზრისით რუსთველის მსოფლმხედველობა შუასაუკუნეებრივისა და რენესანსულის იმგვარი ჰარმონიაა, რომლის დონეზეც არ ჩანს შუასაუკუნეობრივის უარყოფა, მასში ჩანს შუასაუკუნეობრივის შევსება ახლით – რენესანსულით. მეცნიერის დასკვნით, ამქვეყნიური რეალობის ფასეულობაში დარწმუნება, ადამიანური სამყაროს სილამაზის ჭეშმარიტი შემეცნება, ადამიანური გონების, ინტელექტისადმი ნდობის გამოცხადება რუსთველის შემოქმედებაში უშუალოდ ერწყმის ტრადიციულ ქრისტიანულ იდეალს - სულის უკვდავების, კეთილი და მოწყალე შემოქმედის მარადიულობისა და სიკვდილის შემდეგ ამ უსასრულო ღვთაებასთან შერწყმის რწმენას. ესეც რენესანსული იდეების პირველი აფეთქების თავისებურებაა. ამგვარი დარწმუნება ორმაგ - ადამიანურ და ღვთაებრივ - იდეალში შინაგანი სიდიადისა და სიმშვიდის ღრმა განცდით უნდა ყოფილიყო გარემოცული. ეს მსოფლმხედველობითი თავისებურებაც უნდა განაპირობებდეს იმ დიდ პოეტურობას, რასაც ''ვეფხისტყაოსანი'' დღემდე ინარჩუნებს. ეს ეტაპი ქრისტიანული აზროვნების პროცესში ევროპული ლიტერატურული და ქრისტოლოგიური მემეკვიდრეობის დონეზე გამოვლენილი ჩანს XIII-XIV საუკუნიდან. რუსთველთან იგი საფუძველს ქრისტიანული თეოლოგიიდან იღებს, თეორიულად საბუთდება თავისებური, სპეციფიკური გზით და მხატვრულ სისტემაშია მოაზრებული.
ე. ხინთიბიძის დასკვნით, „''ვეფხისტყაოსანი'' მისი თანამედროვე და უშუალოდ მომდევნო თუ წინამორბედი დიდი ლიტერატურული ქმნილებებიდან
აქვე მოგვყავს ის პასაჟი, რომლითაც მთავრდება პროფესორ ელგუჯა ხინთიბიძის მონოგრაფია - „''
გავა დიდი დრო და დადგება ხანგრძლივი პროცესი ადამიანთა სწრაფვისა რწმენის, იმედის და სიყვარულის ღვთაებრივი ორიენტირების დასაბრუნებლად. რასაც თავიდან მოჰყვება სურვილი ღვთაებრივი სიყვარულის ამქვეყნიურ ურთიერთობებში მოპოვებისა“.(გვ. 787).
მკვლევარის მიერ გამოვლენილია, რომ რუსთაველის აზროვნება არა მხოლოდ თვისობრივ პარალელს პოულობს ევროპულ საზოგადოებრივი ლიტერატურული აზრის განვითარებაში (ტრუბადურები, დანტე, პეტრარკა), არამედ, როგორც ჩანს, ''ვეფხისტყაოსანის''
== შრომები ==
ხაზი 76:
* ქართველთა სახელწოდებები და მათი ეტიმოლოგია. თბ. 1998, თსუ გამომც. (ქართულ და ინგლისურ ენებზე); / The Designation of the Georgians and their Etymology, Tbilisi, Tbilisi University Press, 1998
* შუასაუკუნეობრივი და რენესანსული ''ვეფხისტყაოსანში''. თბ. 1993, თბილ. უნივ. გამომც. / Medieval and Renaissance Trends in Rustaveli's ''Vepkhistqaosani'' (''The Man in the Panther's Skin''), Tbilisi, 1993
* ქართულ-ბიზანტიური ლიტერატურული ურთიერთობის ისტორიისათვის. (ქართული გამოცემა, თბილისი, 1983წ.); (რუსული გამოცემა, თბ. 1991წ. ინგლისური გამოცემა
* ''ვარლაამ და იოასაფის'' ქართულ და ბერძნულ რედაქციათა მიმართებისათვის. პარიზი, 1976, (ინგლისურად). / Concerning the Relationship of the Georgian and Greek Versions of Barlaam and Ioasaph (English ed. Paris 1976)
* მსოფლმხედველობითი პრობლემები ''ვეფხისტყაოსანში''. თბ. 1975, თბილისის უნივერსიტეტის გამომც., / Probleme der Weltanschauung im Epos ''Der Mann im Pantherfell'' von Schota Rustweli, Tbilisi, 1975.
|