ამონიუმის ქლორიდი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{შერწყმა|ამონიუმის ქლორიდი}}
{{ინფოდაფა ნივთიერება
{{მმ*|ნიშადური (ჟურნალი)}}
| სათაური = <!-- ინფოდაფის სათაური (ნაგულისხმევად, ემთხვევა გვერდის სახელწოდებას) -->ამონიუმის ქლორიდი
[[File:08. Директна синтеза на амониум хлорид.webm|thumb|left|280px|]]
| სურათი = <!-- ფაილის სახელი -->NH4Cl.png
'''ამონიუმქორიდი''', ''ნიშადური'' (NH<sub>4</sub>Cl) — უფერო კრისტალური მარილი, კარგად იხსნება [[წყალი|წყალში]] (37,2 გ 100 გ H<sub>2</sub>O -ში, 20&nbsp;°C-ზე) და თხევად [[ამიაკი|ამიაკში]]. 338&nbsp;°C გახურებისას მთლიანად იშლება ამიაკად და [[ქლორწყალბადი|ქლორწყალბადად]]. ამონიუმქლორიდის წყალხსნარს მჟავა რეაქცია აქვს. მრეწველობაში ამონიუმქლორიდს იღებენ როგორც თანაპროდუქტს ამიაკური ხერხით სოდის წარმოებისას. ამონიუმქლორიდს იყენებენ მშრალი გალვანური ელემენტების წარმოებაში, მოკალვისა და რჩილვისას, აგრეთვე მედიცინაში (გულის დაავადებით გამოწვეული შეშუპების დროს და ვერცხლისწყლის შარდმდენი პრეპარატების მოქმედების გასაძლიერებლად).
| სურათი3D = <!-- ფაილის სახელი -->Ammoniumchlorid_Kristalle.jpg
| სურათი მცირე = <!-- ფაილის სახელი -->
 
== ლიტერატურა ==
| სახელწოდება = <!-- ქიმიური კლასიფიკაციის მიხედვით -->
{{ქსე|1|402}}
| ტრადიციული სახელწოდება = <!-- ასეთის არსებობის შემთხვევაში -->
| შემოკლება = <!-- მიღებული შემოკლებული სახელწოდება -->
| ქიმიური ფორმულა = <!-- მაგალითად: С<sub>2</sub>H<sub>5</sub>(OH) -->NH<sub>4</sub>Cl
| ემპირიული ფორმულა = <!-- მაგალითად: С<sub>2</sub>H<sub>6</sub>O -->
| ფარდ. მოლეკ. მასა = <!-- რიცხვი, მ.ა.ე. -->
| მოლური მასა = <!-- რიცხვი, გ/მოლი -->53.49
 
[[კატეგორია:მარილები]]
| სიმკვრივე = <!-- რიცხვი, გ/სმ³ -->1.519
| სიმტკიცის ზღვარი = <!-- რიცხვი, ნ/მმ² -->
| სიმაგრე = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) -->
| მინარევები = <!-- ტიპიური რაოდენობა, ნაჩვენები ერთეულებში -->
| მდგომარეობა = <!-- მყარი/თხევადი/აირი -->
| დინამიური სიბლანტე = <!-- რიცხვი, პ·წმ (20 °C-ზე) -->
| კინემატიკური სიბლანტე = <!-- რიცხვი, სმ²/წმ (20 °C-ზე) -->
 
| დნობის ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C -->
| დუღილის ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C -->
| დაშლის ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C -->
| აფეთქების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C -->
| აალების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C -->
| თვითაალების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C -->
| სამმაგი წერტილი = <!-- ? კ (? °C), ? პ -->
| კრიტიკული წერტილი = <!-- ? კ (? °C), ? პ -->
| თბოტევადობა = <!-- რიცხვი, ჯ/(მოლი·კ) (მოლური თბოტევადობა) -->84.1 <ref name=pphoic />
| თბოტევადობა2 = <!-- რიცხვი, ჯ/(კგ·კ) (კუთრი თბოტევადობა) -->
| თბოგამტარობა = <!-- რიცხვი, ვტ/(მ·კ) -->
| წარმოქმნის ენტალპია = <!-- რიცხვი, კჯ/მოლი --> 94.56 <ref name=pphoic />
| აორთქლების კუთრი სითბო = <!-- რიცხვი, ჯ/ჯგ -->
| აორთქლების კუთრი სითბო2= <!-- რიცხვი, ზომადობა -->
| დნობის კუთრი სითბო = <!-- რიცხვი, ჯ/კგ -->
| დნობის კუთრი სითბო2 = <!-- რიცხვი, ზომადობა -->
| სითბური გაფართოება = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) -->
| ტრანსფორმაციის ინტერვალი = <!-- რიცხვი, ° -->
| დარბილების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, ° -->
| ორთქლის წნევა = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის მითითებით!); შესაძლებელია ნებისმიერი ტექსტის დამატება -->
 
| მჟავის დისოციაციის მუდმივა = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) -->9.24
| ხსნადობა = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ -->
| ხსნადობა1 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ -->6 (19 °C)<ref name=pphoic>{{cite book|last = Pradyot|first = Patnaik|year = 2003|title = Handbook of Inorganic Chemicals|publisher = The McGraw-Hill Companies, Inc.|isbn = 978-0-07-049439-8}}</ref>
| ნივთიერება1 = <!-- ნივთიერება 1 -->[[ეთანოლი]]
| ხსნადობა2 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ -->
| ნივთიერება2 = <!-- ნივთიერება 2 -->
| ხსნადობა3 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ -->
| ნივთიერება3 = <!-- ნივთიერება 3 -->
| ხსნადობა4 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ -->
| ნივთიერება4 = <!-- ნივთიერება 4 -->
| ხვედრითი ბრუნვა = <!-- რიცხვი, в ° -->
| იზოელექტრული წერტილი = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) -->
 
| გამჭვირვალობის დიაპაზონი = <!-- რიცხვი-რიცხვი, ნმ -->
| გარდატეხის მაჩვენებელი = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) -->
| ბრიუსტერის კუთხე = <!-- რიცხვი, ° -->
 
| ჰიბრიდიზაცია = <!-- ? -->
| კოორდინაციული გეომეტრია = <!-- ? -->
| კრისტალური სტრუქტურა = <!-- სტრუქტურის აღწერა -->
| დიპოლური მომენტი = <!-- რიცხვი, დებაი -->
 
| CAS = <!-- ნომერი CAS-ის მიხედვით -->
| PubChem = <!-- ნომერი PubChem-ის მიხედვით -->
| EINECS = <!-- ნომერი EINECS-ის მიხედვით -->
| SMILES = <!-- ქიმიური ფორმულა SMILES-ის მიხედვით -->
| ЕС = <!-- სარეგისტრაციო ნომერი EC კლასიფიკაციის მიხედვით -->
| RTECS = <!-- ნომერი RTECS-ის მიხედვით -->
 
| ტოკსიკურობა = <!-- მოკლე აღწერა -->
| LD50 = <!-- რიცხვი -->
| რისკის ფრაზები = <!-- მაგ. R12(განსაკუთრებულად ცეცხლსაშიში) -->
| უსაფრთხოების ფრაზები = <!-- მაგ. S2(შეინახეთ ბავშვისათვის მიუწვდომელ ადგილას) -->
| NFPA 704 = <!-- (აშშ-ის სტანდარტი, ხანძარსაწინააღმდეგო დაცვის ეროვნული ასოციაცია) -->
}}
'''ამონიუმის ქლორიდი''' — არაორგანული ნივთიერება ქიმიური ფორმულით NH<sub>4</sub>Cl. არის თეთრი, კრისტალური [[მარილი]], რომელიც წყალში ძალიან კარგად იხსნება. ძირითადათ გამოიყენება როგორც [[სასუქი]] და არომატიზატორი ზოგიერთ [[ლიქიორი|ლიქიორში]]. ამონიუმის ქლორიდი მიიღება [[ქლორწყალბადმჟავა|ქლორწყალბადმჟავისა]] და [[ამიაკი|ამიაკის]] ურთიერთქმედებით.
 
==წარმოება==
[[File:08. Директна синтеза на амониум хлорид.webm|thumb|left|280px|ამონიუმის ქლორიდის მიღების პროცესის დემონსტრაცია როდესაც გარეთ გამოტუმბული ამიაკის და ქლორწყალბადმჟავის ნაკადები ერთმანეთს ხვდება და წარმოიქმნება მყარი ამონიუმის ქლორიდი(თეთრი კვამლის სახით)]]
*ამონიუმის ქლორიდი არის პროდუქტი „ამიაკ-სოდა პროცესის“ რეაქციისა, რომლითაც იღებენ [[ნატრიუმის კარბონატი|ნატრიუმის კარბონატს]]:<ref name = "Wiberg&Holleman">{{cite book|first1 = Egon|last1 = Wiberg|first2 = Nils|last2 = Wiberg|year = 2001|title = Inorganic Chemistry|url = https://books.google.com/books?id=vEwj1WZKThEC&pg=PA614|publisher = Academic Press|isbn = 978-0-12-352651-9|page = 614|edition = illustrated}}</ref>
:CO<sub>2</sub> + 2 NH<sub>3</sub> + 2 NaCl + H<sub>2</sub>O → 2 NH<sub>4</sub>Cl + Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>
გარდა იმისა, რომ ეს ამონიუმის ქლორიდის წარმოების ძირითადი მეთოდია, ეს მეთოდი გამოიყენება ზოგიერთ სამრეწველო ოპერაციაში ამიაკისგან განსათავისუფლებლად.
*ამონიუმის ქლორიდი ასევე მიიღება ამიაკის [[ამონიუმის ქლორიდი|წყალბადის ქლორიდთან]] ([[აირი]]) ან [[ქლორწყალბადმჟავა|ქლორწყალბადმჟავასთან]](წყალხსნარი) რეაქციისას:<ref name = "Wiberg&Holleman"/>
:NH<sub>3</sub> + HCl → NH<sub>4</sub>Cl
 
*ამონიუმის ქლორიდი ბუნებრივი სახით გავრცელებულია ვულკანურ რეგიონებში, ფორმირდება ვულკანურ ქვებში [[ფუმაროლები|ფუმაროლებთან]] ახლოს. მისი მოლეკულები აირად ფაზაში დიდხანს ვერ არსებობენ, რადგან ისინი მარტივად იხსნებიან წყალში<ref name=Rowley>{{Cite book|title=General Chemistry I Laboratory Manual|edition=Second|last=Rowley|first=Steven P.|publisher=Kendall Hunt|year=2011|isbn=978-0-7575-8942-3}}</ref>.
 
==რეაქციები==
*ამონიუმის ქლორიდი გაცხელებით იშლება ამიაკად და წყალბადის ქლორიდად:<ref name = "Wiberg&Holleman"/>
: NH<sub>4</sub>Cl → NH<sub>3</sub> + HCl
 
*ამონიუმის ქლორიდი ურთიერთქმედებს ძლიერ [[ტუტე|ტუტეებთან]] როგორიცაა [[ნატრიუმის ჰიდროქსიდი]] და მიიღება აირადი [[ამიაკი]].
: 2 NH<sub>4</sub>Cl + Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> → 2 NaCl + CO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O + 2 NH<sub>3</sub>
 
*ამონიუმის ქლორიდი მაღალ ტემპერატურაზე რეაქციაში შედის [[ტუტე ლითონები|ტუტე ლითონების]] კარბონატებთან, მიიღება ამიაკი და ტუტე ლითონის ქლორიდი
: 2 NH<sub>4</sub>Cl + Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> → 2 NaCl + CO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O + 2 NH<sub>3</sub>
 
*წყალსხნარს, რომელიც მასის 5% ამონიუმის ქლორიდს შეიცავს, [[PH|pH]] მაჩვენებელი 4,6-დან 6,0-მდე აქვს.<ref>{{cite book|author=Bothara, K. G. |title=Inorganic Pharmaceutical Chemistry|url=https://books.google.com/books?id=vOtFj8b7P9MC&pg=SA13-PA7|date=2008|publisher=Pragati Books Pvt. Ltd.|isbn=978-81-85790-05-3|pages=13–}}</ref>
 
*ზოგიერთი ამონიუმის ქლორიდის რეაქცია სხვა ქიმიკატებთან ენდოთერმულია, როგორც ბარიუმის ჰიდროქსიდის შემთხვევაში.
 
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
 
{{პორტალი|ქიმია}}
 
[[კატეგორია:არაორგანული ნივთიერებები]]
[[კატეგორია:ქლორიდები]]
[[კატეგორია:ამონიუმის ნაერთები]]