აღჯაბადის რაიონი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
Sunlight35 (განხილვა | წვლილი) ახალი გვერდი: {{მუშავდება|მომხმარებელი:Sunlight35|27 სექტემბერი, 2019 წ}}'''აღჯაბადის... |
Sunlight35 (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
ხაზი 11:
ტერიტორია ესაზღვრება ჩრდილო-დასავლეთით [[ბარდა (ქალაქი)|ბარდას]], ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზარდაბი (აღსუ)|ზარდაბს]], აღმოსავლეთით [[ბეილაგანი|ბეილაგანს]], სამხრეთით კი ფიზულის, სამხრეთ-დასავლეთის [[ხოჯავენდი (აღჯაბადი)|ხოჯავენდს]] და დასავლეთის მხრიდან აღდამის რაიონებს.
აღჯაბადის რაიონი მდებარეობს [[მტკვარ-არაქსის დაბლობი|მტკვარ-არაქსის]] და ყარაბაღის დაბლობებზე. რაიონის რელიეფი დაბალია, თანდათანობით იზრდება ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან სამხრეთ-დასავლეთით. აღჯაბადის რაიონის ტერიტორიაზე გავრცელებულია ნაცრისფერ-მდელოური, ნაცრისფერი, მდელოს-რუხი ნიადაგები<ref name=":0">Ağcabədi rayonu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası / M. K. Kərimov. — Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2009. — Т. I</ref>. ცენტრალურ ნაწილში გვხვდება მარილიანი ნიადაგები. საბჭოთა პერიოდში, რეგიონში მიმდინარეობდა მიწის აღდგენა და სანიაღვრე სამუშაოები<ref name=":1">Агҹабәди рајону // Азербайджанская советская энциклопедия: в 10 томах = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (азерб.) / Ҹ. Гулијевин редаксијасы илә. — Б.: АСЕ-нын баш редаксијасы. — Т. 1. — С. 113—114.</ref>. გვხვდება სტეპური და ნახევრად უდაბნოს ტიპის მცენარეები. პეიზაჟები ძირითადად ნახევრად უდაბნოსია. რეგიონის ტერიტორიაზე მყოფი ცხოველებიდან ცხოვრობენ [[მგელი|მგლები]], გარეული ღორი, [[მელა]], [[კურდღლისებრნი|კურდღლები]] და სხვები<ref name=":2">Ağcabədi rayonu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası / M. K. Kərimov. — Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2007. — Т. Azərbaycan. (азерб.)</ref>. ფრინველთაგან - [[მტრედი]], [[ხოხობი]] და სხვა. ტერიტორიაზე მდებარეობს აღ-გიოლის ეროვნული პარკი, რომელშიც 15 სახეობის ცხოველია, თევზის 20 სახეობაა და მცენარეების 40 სახეობა.
კლიმატი ზომიერია, მშრალი, სუბტროპიკული. იანვრის საშუალო ტემპერატურაა 1.2 - 1.7 ° C, ივლისში - 25 ° C. საშუალო წლიური ნალექი 300-500 მმ<ref name=":0" />. რაიონში მარილის ტბებია.
ხაზი 19:
[[2009]] წლის მდგომარეობით, მოსახლეობის 62% სოფლებში ცხოვრობს<ref>Общегосударственная перепись населения Азербайджана. 2009, Баку.</ref>.
== რაიონის ეკონომიკა ==
საბჭოთა პერიოდში, რეგიონში ვითარდებოდა ძირითადად [[სოფლის მეურნეობა აზერბაიჯანში|სოფლის მეურნეობა]], [[ბამბა (ბოჭკო)|ბამბის]], პირუტყვის (ძირითადად ცხვრის) და საერთო მეურნეობის გაზრდილი ბრუნვა<ref name=":1" />. [[1975]] წელს რაიონში 21 კოლექტიური მეურნეობა და 1 სახელმწიფო მეურნეობა მუშაობდა. 1975 წელს გამოსაყენებელი მიწის ფართობზე 75,7 ათასი ჰექტარი იყო - აქედან: 33.4 ათასი ჰექტარი სახნავი მიწა, 1,8 ათასი ჰექტარი მრავალწლიანი ნარგავებისათვის გამოყოფილი მიწის ნაკვეთი, 600 ჰექტარი გამოყოფილი თივისთვის, 39.9 ათასი ჰექტარი საძოვრებისთვის<ref name=":1" />. 33.4 ათასი ჰექტარიდან 30% გამოიყოფა მარცვლეულის და პარკოსანი კულტურებისთვის, 40% სამრეწველო კულტურებისთვის, კერძოდ ბამბაზე, 1% ბოსტნეულსა და კარტოფილზე, 29% საკვები პროდუქტებისთვის. ვენახებისთვის გამოიყო 1 ათასი ჰექტარი. რეგიონის სახელმწიფო მეურნეობებში და კოლექტიურ მეურნეობებში შედიოდა 12.8 ათასი მსხვილფეხა საქონელი. 1975 წელს საოლქო მეურნეობებმა სახელმწიფოს მიჰყიდეს 18.6 ათასი ტონა მარცვლეული და 39.1 ათასი ტონა ბამბა <ref name=":1" />. იყო რაიონალური მანქანების სარემონტო ქარხანა, ნავთობისა და ყველის ქარხანა და განვითარებული იყო მეღვინეობა.
დღეს ეს რეგიონი მიეკუთვნება [[არანის რეგიონი|არანის ეკონომიკურ რეგიონს]]. აღჯაბადის რაიონი ძირითადად სოფლის მეურნეობის რეგიონია<ref name=":2" />. ამ რეგიონში ყვავის ბამბა, მარცვლეული და მეურნეობა. [[2007]] წლის მეურნეობებში შედიოდა 74662 პირუტყვი და 303830 თავი მსხვილფეხა საქონელი, 1520 ცხენი და 279447 ფრინველი. ნაყოფიერი მიწაა 81,5 ათასი ჰექტარი, აქედან 60 ათასი ჰექტარი საძოვრებისთვის არის გამოყოფილი, დათესილია 55.3 ათასი ჰექტარი, ბაღებისთვის კი 800 ჰექტარია გამოყოფილი<ref name=":0" />. [[2018 წელი აზერბაიჯანში|2018]] წელს რაიონის ბამბის მწარმოებლებმა მიიღეს 20 ათას ტონაზე მეტი ბამბა.
== ინფრასტრუქტურა ==
სულ რაიონში 844.9 კილომეტრიანი გზა გადის.
მოსახლეობას მუდმივად ელექტროენერგია უზრუნველყოფისთვის, რაიონში 4 ქვესადგური ფუნქციონირებს.
2008 წლის მდგომარეობით, უბანში არის 29 საფოსტო განყოფილება<ref name=":0" />. [[2003]]–[[2013]] წლებში სატელეფონო ნომრების რიცხვი გაიზარდა 2.4 – ჯერ, ხოლო ინტერნეტის მომხმარებელთა რაოდენობა 7.7 – ჯერ გაიზარდა<ref>[http://agcabedi-ih.gov.az/page/24.html AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI AĞCABƏDİ RAYON İCRA HAKİMİYYƏTİ]</ref>.
== კულტურა, განათლება და ჯანმრთელობა ==
[[1932]] წლიდან რაიონში გამოიცემოდა სოციალური და პოლიტიკური გაზეთი „არანი“<ref>[http://www.azerbaijan.az/_Districts/_districts_r.html Информация по административно-территориальной единице]</ref>. [[1936]] წელს რაიონში დაიწყო რადიო მაუწყებლობა<ref name=":1" />.
[[2009]] წელს რაიონში ფუნქციონირებდა 36 სკოლამდელი დაწესებულება, 62 საშუალო სკოლა, საშუალო ტექნიკური სკოლა, აზერბაიჯანის პედაგოგიური ინსტიტუტისა და სუმგაითის მუსიკალური კოლეჯის ფილიალები, აღჯაბადის პედაგოგიური კოლეჯი, სამხატვრო სკოლა, მუღამის ცენტრი, 8 მუსიკალური სკოლა და ა.შ. კულტურისა და კლუბების 43 სახლი, 3 მუზეუმი და 74 ბიბლიოთეკა<ref name=":0" />.
აჯაბადის რაიონში ფუნქციონირებს 12 საავადმყოფო 685 საწოლით, 17 სამედიცინო ამბულატორიული კლინიკა, ეპიდემიოლოგიისა და ჰიგიენის ცენტრი<ref name=":2" />. 2009 წელს რაიონის სამედიცინო დაწესებულებებში მუშაობდა 165 ექიმი, მათ შორის 4 სტომატოლოგი, 623 მუშაკი, მათ შორის 69 მეანი<ref name=":0" />.
2009 წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]], აღჯაბადის რაიონის სოფელ სალმანბეილის მახლობლად, გალათეფის უძველესი დასახლების მიმდებარე ტერიტორიაზე ჩატარებული კვლევის დროს, [[აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია|აზერბაიჯაინის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის]] არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის თანამშრომლების მიერ ჩატარებული, აღმოაჩინეს ქალაქის ნაშთები, რომელიც არსებობდა უძველესი და შუა საუკუნეების კვეთაზე. კვლევის შედეგად აღმოაჩინეს ციხის კედლები, რომლის სიმაღლეა 5 მეტრზე მეტი, 15 მეტრი სიგრძის ქუჩა და სხვა სამშენებლო ნაშთები. გამოიკვეთა ძეგლის მრავალმხრივი ბუნება, ზედა ფენა მოიცავს შუასაუკუნეების პერიოდს, მე -11 - მე -12 საუკუნეებს, მეორე ფენა - ადრეული შუა საუკუნეებს, ხოლო ქვედა ფენა - ძველ პერიოდს<ref>[https://1news.az/news/na-territorii-sela-salambeyli-agdzhabedinskogo-rayona-obnaruzhen-drevniy-gorod На территории села Саламбейли Агджабединского района обнаружен древний город]</ref>.
== სქოლიო ==
| |||