ფრენსის იანგჰაზბენდი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 12:
| დაკრ_ადგილი = [[დორსეტი]], [[ინგლისი]]
| დაკრ_ადგილის_კოორდ =
| ცხოვრების_ადგ = ბრიტანეთის ინდოეთი;<br />ინგლისი
| ეროვნება = [[ინგლისლები|ინგლისელი]]
| სხვა_სახელები =
| ცნობილია =
ხაზი 25:
| სიმაღლე =
| წონა =
| წლები = [[1863]]-[[1942]]
| წინამორბედი =
| მომდევნო =
ხაზი 47:
 
==სამხედრო სამსახურის დასაწყისი==
1882 წელს დაამთავრა რა სანდჰიორსტის სამხედრო სასწავლებელი, ფრენსის იანგჰაზბენდი სამხედრო სამსახურისათვის გამწესებული იქნა ქალაქ [[დელი]]ში, უმცროსი ლეიტენანტის ჩინით სამეფო დრაგუნთა გვარდიულ პოლკში. 1886-1887 წწ.წლებში მან გადაკვეთა [[ცენტრალური აზია]] [[პეკინი]]დან იარკენდამდე. გზაში გამოიკვლია [[მუზტაგატის ქედი]] ([[პამირის მთები]]), სამხრეთ [[კაშგარი]] და [[ყარაყორუმი]].
 
ამის შემდეგ მან კიდევ ორი ექსპედიცია მოაწყო პამირში. 1889 წლის ოქტომბრის ბოლოს ჰაინ აკსაის რაიონში იანგჰაზბენდი მოულოდნელად შეხვდა რუს მზვერავ ბრონისლავ გრომბჩევსკის, რომელიც [[კაზაკები|კაზაკთა]] მცირე ესკორტის თანხლებით ე.წ. [[დიდი თამაშები]]ს [[პამირი]]ს ტურის ეპიცენტრში აღმოჩნდა. თამაშები უკავშირდებოდა [[ავღანეთი]]ს [[თურქესტანი]]ს ადგილობრივი მმართველის აჯანყებას [[ბრიტანეთი]]ს ადმინისტრაციის წინააღმდეგ. აქ იანგჰაზბენდმა მოიპოვა მდინარე [[ამუდარია|ამუდარიის]] (მთელი თავისი შენაკადებიანად) ზემო დინების რაიონის რუკა. ეს რეგიონი, ასევე, სამხრეთ პამირი წარმოადგენდა რუსთა და ბრიტანელთა კომერციული ინტერესის საგანს, რადგან ცნობილი იყო [[ოქრო]]ს და [[ნეფრიტი]]ს მარაგით.
 
მოგვიანებით, 1891 წელს იანგჰაზბენდი და ბრიტანელი ლეიტენანტი დეივისონი შეიპყრო რუსულმა სამხედრო რაზმმა ლეიტენანტ იონოვის ხელმძღვანელობით. ისინი აწარმოებდნენ დაზვრევით სამუშაოებს ე.წ. „არავის "არავის მიწებზე"მიწებზე“. ეს მიწები იყო ჯერ კიდევ თავისუფალი და არ შედიოდა არც [[რუსეთი]]ს იმპერიის, არც [[ბრიტანეთის ინდოეთი]]ს, არც [[ავღანეთი]]ს და არც [[ჩინეთი]]ს სივრცეში. ამ პროვოკაციულმა აქციამ ბრიტანეთი და რუსეთი სერიოზულ პოლიტიკურ კრიზისამდე მიიყვანა.
 
==შეჭრა ტიბეტში==
1903 წელს [[ინდოეთი]]ს ვიცე-მეფემ კერზონმა უფლება მიანიჭა იანგჰაზბენდს სამხედრო [[ესკორტი]]ს თანხლებით ეწარმოებინა მოლაპარაკებები სავაჭრო და სასაზღვრო საკითხების რეგულირებასთან დაკავშირებით. როცა მოლაპარაკებებმა შედეგი ვერ გამოიღო, ინგლისელებმა გენერალ-მაიორ მაკდონალდის მეთაურობით ქვეყანას შეუტიეს. ამასთან, მოლაპარაკების მეორე ცდაც უშედეგოდ დასრულდა. ინგლისელებმა მოაწყეს ახალი სამხედრო ექსპედიცია იანგჰაზბენდის მეთაურობით ტიბეტში. იანგჰაზბენდმა კი შტურმით აიღო [[ტიბეტი]]ს დედაქალაქი [[ლჰასა]].
 
[[XIII დალაი-ლამა]] და მისი სასახლის კარი გაიქცა [[მონღოლეთი|მონღოლეთში]] და შეეცადა [[რუსეთი]]ს სამხედრო მხარდაჭერის მოპოვებას. თუმცა მაშინ რუსეთს საგარეო–პოლიტიკური პრობლემები ჰქონდა (1904-1905 წწ.წლების [[რუსეთ-იაპონიის ომი]]) და მან ვერ შეძლო დახმარების აღმოჩენა ტიბეტისთვის. იმავე დროს ლჰასაში დარჩენილი პოლიტიკური ელიტა იძულებული გახდა დათანხმებულიყო არათანაბარუფლებიანი ხელშეკრულების დადებას.
 
ამ ოპერაციისათვის იანგჰაზბენდი დააჯილდოვეს რაინდის წოდებით.
 
==სამხედრო სამსახურის დასასრული==
1906—1909 წწ.წლებში იანგჰაზბენდი აღმოჩნდა [[ქაშმირი|ქაშმირში]] ინდო-ბრიტანული ხელისუფლების ჯაშუში.
 
==საზოგადოებრივი მოღვაწეობა==
ხაზი 74:
* მოგზაურობა შუა აზიაში მანჯურიიდან და პეკინიდან ქაშმირში მუსტაგის გავლით. // გეოგრაფიული კრებული, ტოპოგრაფიული და სტატისტიკური მასალა აზიის შესახებ. 1888.
* ამონაწერი მოხსენებიდან კაპიტან იუნგჰაზბენდის მოგზაურობის შესახებ პამირსა და მიმდებარე ქვეყნებში. // აზიის გეოგრაფიული, ტოპოგრაფიული და სტატისტიკური მასალების კრებული. 1892.
* "რუსების„რუსების შეჭრა ინდოეთში"ინდოეთში“ // გეოგრაფიული, ტოპოგრაფიული და სტატისტიკური მასალების კრებული აზიის შესახებ. 1893.
* "ჩიტრალას„ჩიტრალას განთავისუფლება"განთავისუფლება“ // აზიის გეოგრაფიული, ტოპოგრაფიული და სტატისტიკური მასალების კოლექცია. 1896.
 
==ლიტერატურა==
ხაზი 84:
* ''იუნგჰასბენდი, ფრენსის''. კონტინენტის გული. 1896.
* ''იუნგჰასბენდი, ფრენსის''. ინდოეთი და ტიბეტი. — 1910.
 
==რესურსები ინტერნეტში==
*[http://www.gutenberg.org/ebooks/authors/search/?query=Younghusband,+Francis+Edward,+Sir შრომები. პროექტი გუტენბერგი]
Line 93 ⟶ 94:
*[https://archive.org/details/heartofnatureorq00youniala/page/n5 ბუნების გული (1921)]
*[https://archive.org/details/IndiaAndTibet ინდოეთი და ტიბეტი (1910)]
 
[[კატეგორია:ბრიტანელი მოგზაურები]]
[[კატეგორია:მოგზაურები]]