გოლგოთა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება|1=[[სპეციალური:Contributions/Surprizi|Surprizi]]|2=2019 წლის 14 სექტემბერი}}
[[ფაილი:Golgotha (Church of the Holy Sepulchre).jpg|მინი|გოლგოთის მთის მართლმადიდებელთა მხარე]]
'''გოლგოთა''' ({{lang-grc|Γολγοθᾶ[ς]|Golgotha[ბერძნ.s]] Golgotha|}} < [[არამეული ენა|არამ]]. gūlgūetā, სიტყვასიტყვით — თავის ქალა) — ბორცვი [[იერუსალიმი]]ს მახლობლად, სადაც დამნაშავეებს სიკვდილით სჯიდნენ, [[სახარება|სახარების]] მიხედვით — [[ქრისტე]] ჯვარცმისაწამეს ადგილი(ჯვარს აცვეს).
 
მთა,I რომელზეცსაუკუნეში ჯვარს აცვეს იესო ქრისტე. იმ დროს გ.გოლგოთა იერუსალიმის გარეთ იყო, ჩრდ.ჩრდილო- დას-ითდასავლეთით. ამჟამად ძვ.ძველ ქალაქშია მოქცეული. IV ს-შისაუკუნეში გ-ზეგოლგოთაზე იმპერატორ კონსტანტინე I -ის დედამ ელენემ ააშენა ტაძარი, სადაც დღეს უფლის საფლავის ტაძარია. გ.გოლგოთა არის სამონასტრო კომპლექსი, რ-იცრომელიც იერუსალიმის სამ უმთავრეს მონასტერს აერთიანებს: გოლგოთის, უფლის საფლავისა და აღდგომის მონასტრებს. ქართველები დიდი ხნის წინათ დამკვიდრდნენ გ-ზეგოლგოთაზე და მისი საკმაო ნაწილი, იქ არსებული ნაგებობების სახით, საუკუნეების მანძილზე მათ განკარგულებაში იყო. ქართველებს, საკუთრივ გ-ისგოლგოთის ეკლესიის ერთი ნაწილის გარდა, სხვადასხვა დროს ეკავათ: ღვთისმშობლის სამლოცველო, მარიამ მაგდალინელის სამლოცველო, ჯვრის აღმოჩენის სამლოცველო და ე. წ. სამლოცველო გ-ისგოლგოთის მთის ძირას. დასახელებული სამლოცველოების შესახებ ცნობები უაღრესად მწირია, ისინი მჭიდროდ უკავშირდებიან გ-ისგოლგოთის წმ. საფლავის ბაზილიკას და მათი ცალკე გამოყოფა თითქმის შეუძლებელია. გ-ისგოლგოთის ტაძარი აშენდა იქ, სადაც ჯვარს აცვეს იესო ქრისტე. იგი 1010 დაანგრია ეგვიპტის სულთანმა ჰაქემმა. მის აღდგენაში აქტ.აქტიური მონაწილეობა მიუღიათ ქართველებსაც, ამის გამო მათ გ-ზეგოლგოთაზე გარკვეული უფლებები მოიპოვეს და ადგილიც დაიმკვიდრეს. ამას მოწმობს 1049 წელს გადაწერილი ივლის-აგვისტოს "თვენი"„თვენი“ და ისიც, რ ომ, ხელნაწერის ანდერძის მიხედვით, მისი დამკვეთი იოვანე "გოლგოთელად"„გოლგოთელად“ მოიხსენიება. დაახლოებით 1050 საქართვ.წელს საქართველოს მეფემ ბაგრატ IV -მ ბიზანტიის კეისრისაგან გ-ზეგოლგოთაზე მიიღო თხემის ნახევარი, სადაც ქართვ.ქართველი ეპისკოპოსიც დანიშნა. 1308 წელს ქართველებმა ბიზანტიის კეისრის დახმარებით "გოლგოთის„გოლგოთის სავანე თავიანთ კერძო საკუთრებად დაამტკიცებინეს ეგვიპტის მამლუკ სულთანსა"სულთანსა“. 1320 წელს გიორგი ბრწყინვალის მიერ ეგვიპტის სულთანთან გაგზავნილმა ელჩმა პიპა ერისთავმა შეძლო წმინდა საფლავის მთელი კომპლექსის გათავისუფლება, რის შემდეგაც "ბერძნებს„ბერძნებს და დანარჩენ ქრისტიანებს ქართველებისათვის უნდა ეთხოვათ, რომ წმინდა საფლავზე ლოცვის უფლება მიეღოთ... ასორმოცდაათი წლის განმავლობაში ქართველები მშვიდობიანად ფლობდნენ გოლგოთის თხემის მთელ სავანესამლოცველოს"სავანესამლოცველოს“. როგორც რუსი დიაკვანი ეგნატე 1391 წელს აღნიშნავდა "ქართული„ქართული წირვა იმართება გოლგოთაზე... გოლგოთის ძირში იბერიელების მიწაა და იბერიელთა ლოცვები იმართება. ფრანკები თავის წირვებს ქართველთა შემდეგ ასრულებენ"ასრულებენ“. გ-ისგოლგოთის მფლობელობაში ქართველებს სომხები და ფრანცისკელები ეცილებოდნენ. სომხებმა წარმატება მოიპოვეს 1407 წელს. 1422-მდე წლამდე იგი ხან ქართველების, ხანაც სომხების ხელში იყო. სულთანმა ჯაკმაკმა კი ეს საკითხი მეფე ალექსანდრე I -ის დროინდელ საქართველოსთან ურთიერთობის მოსაწესრიგებლად გამოიყენა და გ.გოლგოთა ქართველებს გადასცა. ქართველებისათვის გ-ის წართმევა 1475 წელს ფრანცისკელებმა სცადეს და გარკვეულ წარმატებასაც მიაღწიეს. 1492 წელს ადგილობრივი სასამართლოს განჩინებით გ-ისგოლგოთის თხემი ორად გაიყო – ჩრდ.ჩრდილოეთი ნაწილი ქართველებს დარჩათ, სამხრ.სამხრეთი კი ფრანგებს. XVI ს.საუკუნის 10-იანი წლების დასაწყისში ფრანცისკელები გ-იდანგოლგოთიდან გააძევა ბეენა ჩოლოყაშვილმა. ჯვრის მონასტრის ერთ-ერთ ხელნაწერში ბეენა გვამცნობს: "ნებითა„ნებითა ღმრთისითა აქა ფრანგთა გოლგოთა დავაგდებინე და მათი ყულა გარეთ გამოუყარე – კანდელი და რაცა მათი იყო მე ცოდვილმა ბეენ ამინ"ამინ“. იტალ.იტალიური წყაროს მიხედვით, 1514 წელს ფრანცისკელებმა რაღაც საშუალებით გამოისყიდეს 85 ჯვარცმის ეკლესია. ეს ცნობა დასტურდება ნ. მარის მიერ გამოქვეყნებული ჯვრის მონასტრის ერთი აღაპით, რ-შიცრომელშიც საუბარია იმავე წელს ზოსიმე კუმურდოელის მიერ გ-ისგოლგოთის გამოსყიდვაზე. ქართველებისა და ფრანგების მეტოქეობა გ-ისგოლგოთის გამო იმდენად ცნობილი და მწვავე ხასიათისა იყო, რომ შემდგომი პერიოდის ადგილობრივ (იერუსალიმის) და ქართ.ქართულ ზეპირ თუ წერილობით წყაროებშიც კი აისახა. ქართველების მდგომარეობა გ-საგოლგოთასა და საერთოდ იერუსალიმში გაუარესდა XVI ს. I მეოთხედში, ოსმალების გაბატონების შემდეგ. მიუხედავად ამისა, კახთა მეფის ლევანის მიერ წარგზავნილმა ჯვარის მამა იოაკიმმა (1535 ან 1536) "საფლავი„საფლავი ქრისტესი დაქცეული და გოლგოთა"გოლგოთა“ აღაშენა. ალექსანდრე II–ისII-ის ჩარევით კი ოსმ.ოსმალეთის სულთანმა მურად III-მ გ-ისგოლგოთის ქრისტეს საფლავის ეკლესია ქართველ ბერებს გადასცა. XIX ს.საუკუნის I ათწლედში "გოლგოთას„გოლგოთას შუაზე ეპისკოპოსის საჯდომი სკამი"სკამი“ ქართ.ქართული წარწერით უნახავს "ლავრენტი„ლავრენტი ბერს გოგელაძეს ოკრიბელს"ოკრიბელს“. 1534–401534-1540 წლებში ლათინები ქართველებს ედავებოდნენ გ-ისგოლგოთის თხემზე არსებული საკურთხევლის მფლობელობაში. XVI ს.საუკუნის დასასრულს გ-ზეგოლგოთაზე ქართველების ყოფნას აღნიშნავდნენ პოლონელი ნ. რაძივილი და რუსი ტ. კორობეიკოვი. 1584 გ-ისგოლგოთის ეპისკოპოსი ქართვ.ქართველი ეპიფანე ყოფილა, XVII ს-შისაუკუნეში – თეოდოსე მანგლელი (რევიშვილი), თუმცა ქართველთა წარმატება ხანმოკლე აღმოჩნდა ფრანცისკელებმა საერთო ენა გამონახეს ადგილობრივ ოსმალო მოხელეებთან და 1582-თვის წლისთვის ქართველებს გ-ზეგოლგოთაზე მხოლოდ სამლოცველო შემორჩათ. XVII ს.საუკუნის 40-იან წლებში კი ქართველებმა საერთოდ მიატოვეს გ.გოლგოთა და იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში გადასახლდნენ. ქართვ.ქართველი მეფე-მთავრებისა და მოსახლეობის მიერ გ-თვისგოლგოთასთვის შესაწირავების, მოწყალების გაგზავნისა და ფინანს.ფინანსური დახმარების შესახებ ცნობები X ს-იდანსაუკუნიდან მოიპოვება (კონსტანტინე პორფიროგენეტი). ქართველები გ-საგოლგოთასა და ქრისტეს საფლავს აგრეთვე სწირავდნენ მიწებსა და სხვა ქონებას. იერუსალიმში, ყველა ქართ.ქართული ეკლესია-მონასტრის დაკარგვის მიუხედავად (XVII– XVIII სს. მიჯნა), შესაწირავების გაგზავნა და მოწყალების მოკრება გრძელდებოდა XIX ს-შიცსაუკუნეშიც. გ.

გოლგოთა გადატანითი მნიშვნელობით ნიშნავს მძიმე, ძნელ გზას, ტანჯვის გზას ("გოლგოთაზე„გოლგოთაზე ასვლა"ასვლა“).
 
== ლიტერატურა ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/გოლგოთა“-დან