ვიკიპედია

ალი (ხაშურის მუნიციპალიტეტი): განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მმ*|ალი}}
{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი = სოფელი
|ქართული სახელი = ალი
|მშობლიური სახელი = =
|ქვეყანა = საქართველო
|პანორამა =
|პანორამის სიგანე = 300px
|წარწერა =
|lat_dir = N|lat_deg = 42 |lat_min = 05 |lat_sec = 14
|lon_dir = E|lon_deg = 43 |lon_min = 38 38|lon_sec = 48
|CoordAddon = type:city(40361)_region:
|CoordScale =
|ქვეყნის რუკის ზომა = =300
|ქვეყნის რუკა =
|რეგიონის რუკის ზომა = 300
|რეგიონის რუკა =
|რაიონის რუკის ზომა = 200300
|რეგიონის ტიპი = მხარე
|რეგიონი = შიდა ქართლის მხარე
|შიდა დაყოფა = =
|რაიონის ტიპი = =მუნიციპალიტეტი
|რაიონი = ხაშურის მუნიციპალიტეტი
|თემი = ალი (ხაშურის მუნიციპალიტეტი){{!}} ალი
|მმართველის ტიპი =
|მმართველი =
|დაარსების თარიღი =
|სტატუსი-დან =
|პირველი ხსენება =
|წინა სახელები =
|ფართობი = =
|სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 760
|კლიმატი =
|ოფიციალური ენა =
|მოსახლეობა = 1 0681068<ref name="აღწერა 2014">{{სახელმწიფო აღწერა 2014}}</ref>
|აღწერის წელი = 2014
|სიმჭიდროვე =
|აგლომერაცია =
|ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 99,9 %
|სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებლები]]
|ეთნოქორონიმი =
|სატელეფონო კოდი = + 995▼
|დროის სარტყელი = +4
|საფოსტო ინდექსი = ▼
|DST =
|საიტი = ▼
▲|სატელეფონო კოდი = + 995
|კატეგორია ვიკისაწყობში =▼
▲|საფოსტო ინდექსი =
|საავტომობილო კოდი =
▲|საიტი =
▲|კატეგორია ვიკისაწყობში =
}}
'''ალი'''<ref>{{სგსოლ|15|სსრ}}</ref> — [[სოფელი]] [[საქართველო]]ში, [[შიდა ქართლის მხარე|შიდა ქართლის მხარის]] [[ხაშურის მუნიციპალიტეტი|ხაშურის მუნიციპალიტეტში]]. მდებარეობსარის [[თემი]]ს ცენტრი. [[მდინარე]] [[ჭერათხევი]]ს ნაპირებზე. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 760 მეტრ სიმაღლეზე. [[ხაშური]]დან 25 კმ. არის [[თემი]]ს ცენტრი. სოფელში არის [[ბიბლიოთეკა]], კინოთეატრი (ამჟამად უმოქმედო), წყარო, სტადიონი, საჭიდაო მოედანი. სოფელში [[2006]] წლის [[1 იანვარი|1 იანვრის]] მონაცემებით ცხოვრობს 474 [[კომლი]], სულ 1375 [[ადამიანი]]. სოფელში დგას: [[ალის დედაღვთისა|დედაღვთისა]], [[ალის კვირაცხოვლის ეკლესია|კვირაცხოვლის ეკლესია]], [[ალის ღვთისმშობლის ეკლესია|ღვთისმშობლის ეკლესია]], [[უსანეთის ეკლესია]] და [[ჯანიაურების ეკლესია]].
 
==დემოგრაფია==
[[2002]] წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 1 3751375 [[ადამიანი]]<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-census.htm 2002 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები]</ref>. [[2014]] წელს კი ფიქსირდება კლება, სოფელში ცხოვრობს 1 0681068 კაცი, საიდანაც 549 მამაკაცია, ხოლო 519 ქალი<ref name="აღწერა 2014"/>
 
{| class="wikitable"
Line 53 ⟶ 58:
! აღწერის წელი !! მოსახლეობა
|-
| 2002 || 1 3751375<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-census.htm pop-stat.mashke.org — საქართველოს დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა]</ref><ref>[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/35/Census_of_village_population_of_Georgia.pdf საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი — სოფლების მოსახლეობა 2002 წელი]</ref>
|-
| 2014 || 1 0681068<ref name="აღწერა 2014"/> {{კლება}}
|}
 
== ისტორია ==
 
ალი აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს ისტორიულ გზასაყარზე მდებარეობდა და მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა ქვეყნის სავაჭრო-ეკონომიკურ ცხოვრებაში, რამაც ხელი შეუწყო მის გაქალაქებას ([[XII საუკუნე]]). ჩრდილოეთიდან მას იცავდა [[ალის ციხე]], ხოლო სამხრეთიდან — [[ნაბახტევის ციხე|ნაბახტევისა]]. მონღოლთა ბატონობის პერიოდში ალი დაკნინდა და მცირე ქალაქად იქცა. [[XVIII საუკუნე]]ში კვლავ დაწინაურდა და [[ზემო ქართლი]]ს ერთ-ერთი მთავარი ქალაქი გახდა. ალი სამეფო ქალაქი იყო და [[მოურავი]] განაგებდა.
 
დღემდე, ყოველგვარი არქეოლოგიური გათხრების გარეშე, შემთხვევით აღმოჩენილი საინტერესო მასალა მიგვანიშნებს, რომ ალი უძველესი დროიდან არის დასახლებული. ალის ციხის სამხრეთით არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩენილია ადრეანტიკური ხანის ვრცელი დასახლება. ვახუშტი ბატონიშვილი ალს მცირე ქალაქს უწოდებს, მისი ადგილმდებარეობისა და ბუნებრივი პირობების შესახებ შემდეგს აღნიშნავს: {{ციტატა|ბრილის წყლის შესართავს ზეით არის ალის წყალზედ, დასავლეთით, კლდესა ზედა ალი, ქალაქი მცირე. გაზაფხულ-შემოდგომას ჭყაპიან-ტალახიანი, ზამთარ ცივი, ზაფხულ ცხელი, არამედ ჰავით კეთილი, მხიარული...}}
 
ქართულ [[ისტორიოგრაფია|ისტორიოგრაფიაში]]ში გამოთქმულია მოსაზრება, რომ ალი, როგორც [[ქალაქი]] წარმოიშვა XI-XII საუკუნეებში, რასაც ხელი შეუწყო მისმა მოხერხებულმა გეოგრაფიულმა მდებარეობამ. იგი აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს ისტორიულ გზასაყარზე მდებარეობს, რამაც თავის მხრივ მას მნიშვნელოვანი როლი დააკისრა, იმდროინდელ სავაჭრო-ეკონომიკურ ცხოვრებაშიც, რაშიც როგორც ჩანს აქ ''მსახლობელნი [[სომეხისომხები|სომეხნი]] და [[ებრაელები|ურიანი]]'' აქტიურად იყვნენ ჩართულნი. მათ საქონელი, [[ქუცნა ამირეჯიბი|ქუცნა ამირეჯიბის]]ს სიგელის მიხედვით, გაჰქონდათ ''აქეთ [[თბილისი|თბილისამდე]] და იქით [[ქუთაისი|ქუთაისამდე]].''
ალი, რომ განვითარებული და გვიანდელი [[ფეოდალიზმი|ფეოდალიზმის]] პერიოდში მნიშვნელოვან სავაჭრო-სააღებმიცემო ურთიერთობებში იყო ჩაბმული [[საქართველო|საქართველოს]] სხვადასხვა ქალაქებთან, მეტყველებს აქ აღმოჩენილი რამდენიმე განძი, რომელიც საისტორიო მეცნიერებაში [[ალის განძი|ალის განძის]] სახელწოდებით არის ცნობილი. ასეთი შემთხვევა სულ სამია ცნობილი. აქედან ერთი განძი დაკარგულია, ხოლო დანარჩენი [[საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმი|საქართველოს სახელმწიფო]] და [[ხაშურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი|ხაშურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმშია]] დაცული. [[1881]] წელს [[გაზეთი]] [[დროება (XIX საუკუნე)|დროება]] წერდა: {{ციტატა|ბევრს ადგილას სახნავ მიწებში პოულობენ ხვნის დროს ქვევრებს და სხვა ძველ ნივთებს. ამასწინათ ერთ მეწისქვილეს ეპოვნა ციხესთან ერთი ქოთანი თეთრი [[ფული]], ნიაღვრით ჩამოეჭამა მიწა და გამოჩენილიყო. ამ ძველმა ფულებმა გაახარეს [[ებრაელები|ურიები]], რადგან ადგილობრივმა [[მამასახლისი|მამასახლისებმა]] ყურადღება არ მიაქციეს.}}▼
 
▲ალი, რომ განვითარებული და გვიანდელი [[ფეოდალიზმი|ფეოდალიზმის]]ს პერიოდში მნიშვნელოვან სავაჭრო-სააღებმიცემო ურთიერთობებში იყო ჩაბმული [[საქართველო|საქართველოს]]ს სხვადასხვა ქალაქებთან, მეტყველებს აქ აღმოჩენილი რამდენიმე განძი, რომელიც საისტორიო მეცნიერებაში [[ალის განძი|ალის განძის]]ს სახელწოდებით არის ცნობილი. ასეთი შემთხვევა სულ სამია ცნობილი. აქედან ერთი განძი დაკარგულია, ხოლო დანარჩენი [[საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმი|საქართველოს სახელმწიფო]] და [[ხაშურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი|ხაშურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმშია]] დაცული. [[1881]] წელს [[გაზეთი]] [[დროება (XIX საუკუნე)|დროება]] წერდა: {{ციტატა|ბევრს ადგილას სახნავ მიწებში პოულობენ ხვნის დროს ქვევრებს და სხვა ძველ ნივთებს. ამასწინათ ერთ მეწისქვილეს ეპოვნა ციხესთან ერთი ქოთანი თეთრი [[ფული]], ნიაღვრით ჩამოეჭამა მიწა და გამოჩენილიყო. ამ ძველმა ფულებმა გაახარეს [[ებრაელები|ურიები]], რადგან ადგილობრივმა [[მამასახლისი|მამასახლისებმა]] ყურადღება არ მიაქციეს.}}
 
სოფელ ალში წლების მანძილზე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა გამომგონებელი [[ვლადიმერ ბექაური]], რომლის დაფინანსებითაც აშენდა სოფლის საავადმყოფო<ref>[http://www.nplg.gov.ge/dlibrary/collect/0001/000448/Binder1.pdf შ. გოგიძე, გამომგონებელი ვლადიმერ ბექაური, თბ. 1968 წ., გვ., 55]</ref>
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ალი_(ხაშურის_მუნიციპალიტეტი)“-დან