გრენლანდიური ენა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 2:
| სახელი = გრენლანდიური
| თვითდასახელება = Kalaallisut
| რაოდენობა = 54,57 000 ([[2006]])
| ქვეყნები = [[გრენლანდია]], [[დანია]]
| კლასიფიკაცია = [[ესკიმოსურ-ალეუტური ენების ოჯახიენები|ესკიმოსურ-ალეუტური]] -
:ესკიმოსური
::[[ინუიტური ენაენები|ინუიტი]]
:::'''გრენლანდიური'''
| დამწერლობა = [[ლათინური დამწერლობა]]
| სტატუსი = [[გრენლანდია|გრენლანდიის]] ოფიციალური ენა
| კოდები = ISO 639-1: kl <br /> ISO 639-2: kal <br /> ISO/FDIS 639-3: kal
| კოდი=kl
}}
'''გრენლანდიური ენა''', ''გრენლანდიელი ესკიმოსების ენა'' (თვითსახელწოდება — Kalaallisut) — [[გრენლანდიელები]]ს ენა. [[გრენლანდია|გრენლანდიის]] ოფიციალური ენა. გავრცელებულია კუნძულ გრენლანდიის აღმოსავლეთ, სამხრეთ-დასავლეთ და ჩრდილო-დასავლეთ სანაპიროებზე. მოლაპარაკეთა საერთო რიცხვი — 57 ათ. ([[2006]]), მათ შორის 50 ათ.-მდე გრენლანდიაში ცხოვრობს, დაახლ. 7 ათ. — [[დანია|დანიაში]]. კუნძულის დანარჩენი მოსახლეობა ([[დანიელები|დანიელებისა]] და ძვ. ევროპელების დიდი ნაწილი) გრენლანდიურზე ლაპარაკობს, როგორც მეორე ენაზე. ყველა გრენლანდიელისთვის წარმოადგენს მთავარ საკომუნიკაციო ენას, ბევრისთვის — ერთადერთს.
 
მიეკუთვნება [[ესკიმოსურ-ალეუტური ენების ოჯახიენები|ესკიმოსურ-ალეუტური]] ენების (ესკიმოსური განშტოების [[ინუიტური ენები|ინუიტური ჯგუფი]]) ოჯახს. გამოიყოფა სამი დიალექტი: აღმოსავლეთ გრენლანდიური, დასავლეთ გრენლანდიური და ჩრდილოეთ გრენლანდიური (ტულე). პირველსა და მესამეზე, მთლიანობაში, რამდენიმე ასეული ადამიანი ლაპარაკობს; მათი რიცხვი სწრაფად მცირდება ლიტერატურული ენის დასავლეთ გრენლანდიური დიალექტის ბაზაზე აღმოცენების გავლენით.
 
გრელანდიური ენა, ისევე, როგორც სხვა ესკიმოსური ენები, მიეკუთვნება [[აგლუტინაციური ენები|აგლუტინაციურ]] [[სინთეზური ენები|სინთეზურ]], [[სუფიქსური ენები|სუფიქსურ ენებს]]. [[სიტყვაწარმოება|სიტყვაწარმოებას]] და [[სიტყვათცვალება|სიტყვათცვალებას]] მთლიანად აგლუტინაციური ხასიათი აქვს: სტანდარტული სუფიქსები ცვლილების გარეშე (ან სტანდარტული ცვლილებებით) უერთდებიან. ძირითადი განსხვავება გრენლანდიურსა და [[იუპიკური ენები|იუპიკური ენების]] ჯგუფის სხვა ენებს შორის ფონოლოგიის — უვულარული ბგერა [[N]]-ის არსებობა, ხმოვანთა შეერთების დაშვება (ia, iu, ua, ui და სხვ.), თანხმოვანთა ასიმილაციის ფართო გავრცელება (k+t>tt, k+s>ss, k+m>mm და მისთ.); გრამატიკის — პასივის, აბლატივური ბრუნვის არსებობა, ორობითი რიცხვის არარსებობა, როგორც სახელებში, ასევე ზმნებში; ლექსიკის დარგებში — დანიური ენიდან ნასესხები სიტყვების დიდი რაოდენობა.