ვიკიპედია

სპირტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 3:
 
მოლეკულაში [[ჟანგბადი|О]][[წყალბადი|Н]]-ჯგუფების რაოდენობის მიხედვით სპირტი შეიძლება იყოს ერთატომიანი (ალკოჰოლი), ორატომიანი (გლიკოლები), სამატომიანი (გლიცერინი), ოთხატომიანი (პენტაერითრიტი) და მრავალატომიანი (ქსილიტი, ჰექსიტი და სხვა). ОН-ჯგუფები შეიძლება იყოს დაკავშირებული პირველად (− СН<sub>2</sub>ОН), მეორეულ (>CHOH) და მესამეულ (>COH) ნახშირბადატომიანთან, რის მიხედვითაც განასხვავებენ პირველად, მეორეულ და მესამეულ სპირტს. სპირტის სახელწოდება ჩვეულებრივ დაკავშირებულია ნახშირწყალბადური რადიკალის სახელწოდებასთან, მაგალითად, [[მეთილის სპირტი]], [[ეთილის სპირტი]], [[პროპილის სპირტი]] და ა.შ. ზოგჯერ იხმარება სპირტის ტრივიალური სახელწოდება, მაგალითად, [[ხის სპირტი]] (მეთანოლი), [[ღვინის სპირტი]] (ეთანოლი) და სხვა.
 
=== სპირტების კლასიფიკაცია ===
* ჰიდროქსილის ჯგუფის რაოდენობის მიხედვით: ერთატომიანი, ორატომიანი, სამატომიანი.
* რადიკალის მიხედვით: ნაჯერი, უჯერი, არომატული.
* ნახშირწყალბადის ატომის აღნაგობის მიხედვით: პირველადი, მეორეული, მესამეული.
 
=== ქიმიური თვისებები ===
# წვა: <chem>C2H5OH + 3 O2 →-> 2 CO2 + 3 H2O</chem>
# ჩანაცვლების რეაქცია მეტალებთან: <chem>R-OH + 2 Na →-> 2 R-ONa + H2</chem>
# ჰალოგენწყალბადებთან: <chem>R-OH + HBr →-> R-Br + H2O</chem>
# დეჰიდრატაცია:
:ა) შიდამოლეკულური <chem>CH3-CH2-OH → ->[H2SO4] CH2=CH2 + H2O</chem>;
:ბ) მოლეკულათშორისი <chem>C2H5-OH + HO-C2H5 → ->[H2SO4] C2H5-O-C2H5 + H2O</chem>
# ჟანგვა:
:ა) პირველადი — ალდეჰიდი <chem>R-CH2-OH + [O] → ->[Cu] R-CH=O + H2O </chem>;
:ბ) მეორეული — კეტონი
# დეჰიდრირება:
:ა) პირველადი — ალდეჰიდი <chem>R-CH2-OH → ->[Ni] R-CH=O + H2 </chem>;
:ბ) მეორეული — კეტონი
 
=== მიღების ხერხები ===
# ჰალოგენალკანის ჰიდროლიზი: <chem>R-CH2-Cl + H2O ->[NaOH] R-CH2-OH + HCl</chem>
 
# ჰალოგენალკანისკეტონის/ალდეჰიდის ჰიდროლიზიჰიდრირება: <chem>R-CH2-ClCH=O + H2OH2 → [NaOH]-> R-CH2-OH + HCl</chem>
# კეტონის/ალდეჰიდისალკენის ჰიდრირებაჰიდრატაცია: <chem>R-CHCH2=OCH2 + H2H2O →-> RCH3-CH2-OH</chem>
# ყურძნის წვენის დუღილისას ღვინის სპირტის მიღება: <chem>C6H12O6 →-> 2 C2H5-OH + 2 CO2</chem>▼
# ალკენის ჰიდრატაცია: <chem>CH2=CH2 + H2O → CH3-CH2-OH</chem>
▲# ყურძნის წვენის დუღილისას ღვინის სპირტის მიღება: <chem>C6H12O6 → 2 C2H5-OH + 2 CO2</chem>
 
== ლიტერატურა ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სპირტი“-დან