დიდი სამამულო ომი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება|1=[[სპეციალური:Contributions/გიო ოქრო|გიო ოქრო]]|2=2019 წლის 219 ივლისიივნისი}}
'''დიდი სამამულო ომი''' (დასავლეთის ქვეყნებში — '''მეორე მსოფლიო ომის აღმოსავლეთი ფრონტი''') — ომი ერთის მხრივ [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირსა]] (სსრკ) და მეორეს მხრივ სსრკ-ის ტერიტორიაზე შეჭრილ [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტურ გერმანიასა]] და მის ევროპელ (იტალია, უნგრეთი, რუმინეთიი, ფინეთი) და აზიელ (იაპონია) მოკავშირეებს შორის. წარმოადგენდა მეორე მსოფლიო ომის უმნიშვნელოვანეს და გადამწყვეტ ნაწილს. დასრულდა წითელი არმიის ბერლინში შესვლითა და მესამე რაიხის შეიარაღებული ძალების კაპიტულაციით.
 
ხაზი 32:
სამხრეთ-დასავლეთის მიმართულებით გერმანიისა და რუმინეთის შეიარაღებულმა ძალებმა დაძლიეს საბჭოთა წინააღმდეგობა და 19 სექტემბერს კიევი აიღეს, ხოლო ოქტომბერ-ნოემბერში — დონბასი. ოდესისა და, განსაკუთრებით სევასტოპოლის დამცველებმა დიდი ხნით შეაჩერეს გერმანელთა რამდენიმე არმია.
 
მესამე რაიხის მთავარსარდლობამ 1941 წლის სექტემბერში მთელი ძალები გადაისროლა მოსკოვის ასაღებად. ამ ოპერაციას ეწოდა „ტაიფუნი“. მის განსახორციელებლად თავმოყრილი იყო 77,5 დივიზია (1 183 693–1 929 406 კაცი),{{sfn|Zetterling|Frankson|2012|p=253}}<ref name="Mercatante2012">{{cite book|author=Mercatante|title=Why Germany Nearly Won: A New History of the Second World War in Europe|url=https://books.google.com/books?id=BVTnt_N3hhkC&pg=PA105&lpg=PA105&dq=1,929,406|year=2012|page=105|isbn=9780313395932}}</ref><ref name="Stahel2013">{{cite book|author=Stahel|title=Operation Typhoon: Hitler's March on Moscow, October 1941|url=https://books.google.com/books?id=aGsD2y6PuykC&pg=PA45&lpg=PA45&dq=1,929,406|year=2013|page=45|isbn=9781107035126}}</ref><ref name="Stahel2011">{{cite book|author=Stahel, David|title=Kiev 1941|url=https://books.google.com/books?id=WvZiECseIrcC&pg=PA339&lpg=PA339&dq=1,929,406|year=2011|pages=339|isbn=9781139503600}}</ref> 1700 ტანკი, 950 თვითმფრინავი, 14 ათასი ქვემეხი და ნაღმსატყორცნი. მათ დაუპირისპირდა წითელი არმიის 95 დივიზია (დაახლ. 1 250 000–1400 000 კაცი),<ref name="ReferenceA">[http://rus-sky.com/history/library/w/w06.htm#_Toc536603369 Гриф секретности снят: Потери Вооруженных Сил СССР в войнах, боевых действиях и военных конфликтах: Стат. исслед./ Г. Ф. Кривошеев, В. М. Андроников, П. Д. Буриков. — М.: Воениздат, 1993. МОСКОВСКАЯ СТРАТЕГИЧЕСКАЯ НАСТУПАТЕЛЬНАЯ ОПЕРАЦИЯ]</ref> 782 ტანკი, 545 თვითმფრინავი, 6808 ქვემეხი და ნაღმსატყორცნი.<ref group="კომენტარი">სხვადასხვა წყარო მებრძოლთა და ტექნიკის განსხვავებულ რიცხვს ასახელებს. საბჭოთა დროინდელები, როგორც წესი, ნაკლებს, ვიდრე თანამედროვე.</ref> ბრძოლის ძირითად უბნებზე ფაშისტთა უპირატესობა დიდი იყო. ისინი 30 სექტემბერს შეტევაზე გადავიდნენ და 7 ოქტომბერს 28 დივიზიამ ვიაზმასთან ალყა შემოარტყა საბჭოთა ჯარების დიდ ჯგუფს; მათ შორის ბრძოლა რამდენიმე კვირა გაგრძელდა, რამაც საბჭოთა მთავარსარდლობას ძალების გადაჯგუფების საშუალება მისცა. 10 ოქტომბერს გაერთიანდა სარეზერვო და დასავლეთის ფრონტები არმიის გენერალ გიორგი ჟუკოვის სარდლობით. 19 ოქტომბერს ქალაქში საალყო საალყო წესები გამოცხადდა. ქალაქიდან გაიყვანეს მოსახლეობა და წარმოება-დაწესებულებების დიდი ნაწილი. სწრაფად შეიქმნა სახალხო ლაშქარი. აიგო მძლავრი თავდაცვითი ნაგებობები. 15–16 ნოემბერს ფაშისტებმა იერიში განაახლეს და დიდი ზარალის საფასურად შეძლეს 25–30 კმ-ზე მიახლოვებოდნენ მოსკოვს. საბოლოოდ ვერ შეძლეს საბჭოთა წინააღმდეგობის გატეხვა და ნოემბრის ბოლოს ფატიურადფაქტიურად ამოწურეს თვისი შეტევითი შესაძლებლობები.
 
[[1941]] წლის ზაფხულისა და ზამთრის პერიოდში მესამე რაიხმა დიდი დამარცხებები მიაყენა საბჭოთა კავშირს. ფაშისტებმა დაიკავეს კარელიის ნაწილი, ბალტიისპირეთი, ლენინგრადის ოლქი, ბელორუსია, რსფსრ-ის დასავლეთი ნაწილის მრავალი ოლქი, უკრაინის უდიდესი ნაწილი, თითქმის მთელი ყირიმი. მათ ალყა შემოარტყეს ლენინგრადს და მოსკოვსა და როსტოვს მიადგნენ. სსრკ-მა დაკარგა უმნიშვნელოვანესი რაიონები, სადაც მოსახლეობის 40% ცხოვრობდა და სადაც აწარმოებდნენ თუჯის 68%-ს, ფოლადის 58%-ს, ალუმინის 60%-ს, მოჰყავდათ ხორბლის 38%.