მოლეკულური გეომეტრია: განსხვავება გადახედვებს შორის

 

== გეომეტრიული ფორმები ==

ხაზოვან მოლეკულებში ატომები ერთმანეთთან წრფივად არიან დაკავშირებულნი და ბმებს შორის კუთხე 180°-ს შეადგენს.

მაგ: [[ნახშირორჟანგი|ნახშირბადის დიოქსიდი]],ქსენონის დიფტორიდი<ref>{{Housecroft2nd|page=43}}</ref>,წყალბადის ციანიდი, ხოლო [[ორგანული ქიმია|ორგანულ ქიმიაში]] [[ალკინი|ალკინები]] მაგალითად [[აცეტილენი]].

ასევე გვხვდება [[ანიონი|ანიონებსა]] და [[კატიონი|კატიონებში]].

მაგალითისთვის წრფივი ანიონია თიოციანატი, ხოლო კატიონი [[ნიტრონიუმის იონი]]<ref>{{cite book|last1=Greenwood|first1=N. N.|last2=Earnshaw|first2=A.|date=1997|title=Chemistry of the Elements|edition=2nd|location=Oxford|publisher=Butterworth-Heinemann|ISBN=0-7506-3365-4}}</ref>.

 

ამ მოლეკულებს გარკვეულწილად [[სამკუთხედი|სამკუთხა]] ბრტყელი ფორმა აქვთ<ref name=March>{{cite book|first=Jerry|last=March|title=Advanced Organic Chemistry|edition=3rd}}{{ISBN missing}}</ref>. [[ბორი|ბორის]] ტრიფტორიდში ბორის ატომის გარშემო განლაგებული [[ფტორი|ფტორის]] ატომთა ბმებს შორის კუთხე 120°-ს შეადგენს რადგან ფტორის ატომები ერთმანეთთან ერთიდაიგივე მანძილით არიან დაშორებულნი.

 

 

ასეთ მოლეკულებს აქვთ მოღუნული ფორმა როგორიც [[წყალი|წყლის მოლეკულას]] მასში [[წყალბადი|წყალბადებს]] შორის კუთხეა 104,45°<ref>{{cite book|first1=G. L.|last1=Miessler|first2=D. A.|last2=Tarr|title=Inorganic Chemistry|edition=3rd|publisher=Pearson/Prentice Hall|ISBN=0-13-035471-6}}</ref>.

 

ტეტრაედრული მოლეკულური ფორმის ცნობილი წარმომადგენელია [[ალკანი|ალკანების]] [[ჰომოლოგიური რიგები|ჰომოლოგიური რიგის]] პირველი წევრი [[მეთანი]]<ref>{{cite web|url=http://maze5.net/?page_id=367|title=Angle Between 2 Legs of a Tetrahedron|website=Maze5.net}}</ref><ref>{{cite journal|doi=10.1021/ed022p145|title=Valence Angle of the Tetrahedral Carbon Atom|first=W. E.|last=Brittin|journal=[[J. Chem. Educ.]]|date=1945|volume=22|issue=3|page=145|bibcode=1945JChEd..22..145B}}</ref>, სადაც ბმის კუთხე 109,5°-ს შეადგენს.

|volume=65|year=2009|pages=707–739|doi=10.1016/j.tet.2008.10.038|issue=4}}</ref> ,სულფატ 2+ იონი<ref>{{cite journal|title=The Atom and the Molecule|first=Gilbert N.|last=Lewis|authorlink=Gilbert N. Lewis|journal=[[J. Am. Chem. Soc.]]|volume=38|date=1916|pages=762–785|url=http://osulibrary.oregonstate.edu/specialcollections/coll/pauling/bond/papers/corr216.3-lewispub-19160400-18-large.html|doi=10.1021/ja02261a002}} (See page 778.)</ref>,ფოსფატი და სხვა.

 

ამ მოლეკულებს აქვთ სამკუთხა პირამიდის ფორმა მაგალითდ პნიკტოგენ ჰიდრიდები როგორიცაა [[ამიაკი]](NH₃)

IUPAC-არსანი; სტიბინი(SbH₃) IUPAC-სტიბანი და ბისმუტინი(BiH₃) IUPAC-ბისმუტანი.

 

ასეთი მოლეკულებია ფოსფორისპენტაფტორიდი(PF₅)<ref name="Housecroft">{{Housecroft2nd|page=407}}</ref> ; [[რკინა|რკინის]] პენტაკარბონილი Fe(CO)₅ და ა.შ.

 

მოლეკულურ გეომეტრიულ ფორმას სადაც 4 ბმა დაკავშირებულია ცენტრალურ ატომთან C_2v სიმეტრიით დისფენოიდალური ფორმა ეწოდება.

მაგ; [[გოგირდი|გოგირდის]] ტეტრაფტორიდი(SF₄); [[სელენი|სელენის]] ტეტრაფტორიდი(SeF₄) და სხვა.

 

ასეთ მოლეკულებს აქვთ ასობგერა [[T]]-ს ფორმა. ასეთია [[ქლორი|ქლორის]] ტიფტორიდი<ref>{{cite book|last1=Greenwood |first1=N. N. |last2=Earnshaw |first2=A. |date=1997 |title=Chemistry of the Elements |edition=2nd |location=Oxford |publisher=Butterworth-Heinemann |isbn=978-0-7506-3365-9}}</ref> და [[ქსენონი|ქსენონის]] ტრიფტორიდის ანიონი.

 

ასეთ მოლეკულაში ატომის გასწვრივ სიმეტრიულად განაწილებულია ოთხი ერთნაირი ატომი და დანარჩენი ორი ატომი მის ზევით და ქვევით.

 

მაგალითად [[ქლორი|ქლორის]] პენტაფტორიდი(ClF5),<ref>{{Greenwood&Earnshaw2nd|page=833}}</ref>,[[ქსენონი|ქსენონის]] ოქსიტერაფტორიდი(XeOF), [[მანგანუმი|მანგანუმის]] პენტაქლორიდის 2- ანიონი და სხვა.

 

ასეთ მოლეკულებს აქვთ ოთხკუთხა ბრტყელი ფორმა მაგალითად [[ქსენონი|ქსენონის]] ტეტრაფტორიდს(XeF₄)<ref name=b1>{{cite book| author = Zumdahl, Steven S.|title =Chemical Principles|edition =6th| publisher = Houghton Mifflin Company| year = 2009| isbn = 0-618-94690-X|page=A23}}</ref>,[[კალიუმი|კალიუმის]] ტეტრაქლორპლატინატში ტეტრაქლორპლატინატის 2- ანიონს.

[[file:K2PtCl4.png|thumb|200px|right|კალიუმის ტეტრაქლორპლატინატი]]<ref name=Keller>{{cite journal |author1=Keller, R. N. |author2=Moeller, T. | title = Potassium Tetrachloroplatinate(II) | journal = [[Inorg. Synth.]] | year = 1963 | volume = 7 | pages = 247–250 | doi = 10.1002/9780470132333.ch79|series=Inorganic Syntheses |isbn=9780470132333 }}</ref>

 

ასეთ მოლეკულაში ცენტრალურ ატომთან დაკავშირებულია ხუთი ერთნაირი ატომი. მათ შორის კუთხე 72°-ს შეადგენს.

ასეთი მოლეკულებია მაგ:[[ქსენონი|ქსენონის]] პენტაფტორიდის<ref>{{cite book|last1=Housecroft |first=C. E. |last2=Sharpe |first2=A. G. |date=2004 |title=Inorganic Chemistry |edition=2nd |publisher=Prentice Hall |page=498 |ISBN=978-0130399137}}</ref> (XeF₅) ანიონი; [[იოდი|იოდის]] პენტა ფტორიდის 2- ანიონი და ა.შ.

 

პენტაგონალ პირამიდულ მოლეკულაში ცენტრალურ ატომთან დაკავშირებული ხუთი ატომი მის გასწვრივ მდებარეობს, ამ ატომებს შორის კუთხე შეადგენს 72°-ს

ერთი ატომი კი არის ცენტრალირი ატომის მართობულად მასთან კუთხე 90°-ია.

 

ასეთი მოლეკულებია მაგალითად ქსენონის ოქსიპენტაფტორიდის ანიონი; იოდის ოქსიპენტაფტორიდი და სხვა.

 

ასეთი მოლეკულებია [[ინტერჰალოგენები|ინტერჰალოგენების]] წამომადგენელი [[იოდი|იოდის]] ჰეფტაფტორიდი(IF₇])<ref>Macintyre, J. E. (Ed.). (1992). ''Dictionary of Inorganic Compounds'' (Vol. 3). London: Chapman & Hall.</ref> <ref>O'Neil, Maryadele J. (Ed.). (2001). ''The Merck Index'' (13th ed.). Whitehouse Station, NJ: Merck.</ref> და [[ცირკონიუმი|ცირკონიუმის]] და [[ჰაფნიუმი|ჰაფნიუმის]] ჰეფტაფტორიდების 3- ანიონები.

 

ასეთ მოლეკულებს წარმოქმნის ყველა [[ლანთანოიდები|ლანთანოიდების]] ჯგუფის წარმომადგენელი. მათი ზოგადი ფორმულაა Ln(H2O)₉]³⁺ კატიონი,სადაც Ln-ზოგადად ნებისმიერ [[ლანთანოიდები|ლანთანოიდს]]<ref>The current [[IUPAC]] recommendation is that the name ''lanthanoid'' be used rather than ''lanthanide'', as the suffix "-ide" is preferred for negative [[ion]]s, whereas the suffix "-oid" indicates similarity to one of the members of the containing family of elements. However, ''lanthanide'' is still favored in most (~90%) scientific articles {{citation needed|date=January 2016}} and is currently adopted on Wikipedia. In the older literature, the name "lanthanon" was often used.</ref> აღნიშნავს,მაგრამ მათ გარდა ასეთ გეომეტრიულ ფორმას იღებს [[თორიუმი|Th]](H2O)₉]⁴⁺ კატიონი და [[კალიუმი|კალიუმის]] ნონანჰიდრიდორენატში <ref>{{cite book |title= Advances in inorganic chemistry and radiochemistry |author1=Green, M. L. H. |author2=Jones, D. J. |editor1=Emeleus, H.J. |editor2=Sharpe, A.G. |publisher= Academic Press |year= 1965 |isbn= 0-12-023607-9 |pages= 169–172}}</ref>

ნონანჰიდრიდორენატის 2+ ანიონის მოლეკულები.

 

==სქოლიო==