იოჰან სებასტიან ბახი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 26:
}}
'''იოჰან სებასტიან ბახი''' ({{lang-de|'''Johann Sebastian Bach'''}} [ˈjoːhan zeˈbasti̯an ˈbax]; 22<ref>"[http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/bach-johann-sebastian Bach, Johann Sebastian] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160511060103/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/bach-johann-sebastian |date=11 May 2016 }}" entry at {{url|www.oxforddictionaries.com}}. Retrieved 3 May 2016.</ref><ref>[http://www.dictionary.com/browse/johann-sebastian-bach "Bach"] entry at ''
ბახი [[აიზენახი|აიზენახში]], მუსიკოსის ოჯახში დაიბადა. ამ დროისთვის მისი ოჯახი უკვე რამდენიმე კომპოზიტორს ითვლიდა. 10 წლის ასაკში დაობლდა და მომდევნო ხუთი წელი უფროს ძმასთან, იოჰან კრისტოფ ბახთან ცხოვრობდა, რის შემდეგაც მუსიკალური განვითარება [[ლიუნებურგის რაიონი|ლიუნებურგში]] განაგრძო. 1703 წლიდან კვლავ [[თიურინგია|თიურინგიაში]] დაბრუნდა და მუშაობდა მუსიკოსად არნშტატის და [[მიულჰაუზენი|მიულჰაუზენის]] პროტესტანტულ ეკლესიებში. ხანგრძლივი პერიოდების განმავლობაში დასაქმებული იყო დიდებულთა კარზე [[ვაიმარი|ვაიმარში]], სადაც განავრცო თავისი საორღანო რეპერტუარი და [[ანჰალტ-კეთენი|კეთენში]], სადაც, ძირითადად, კამერულ მუსიკაზე მუშაობდა. 1723 წელს დაინიშნა ლაიფციგის წმ. თომას სახელობის ვაჟთა გუნდის ხელმძღვანელად (Thomaskantor). წერდა მუსიკას ქალაქის მთავარი [[ლუთერანობა|ლუთერანური]] ეკლესიებისთვის და უნივერსიტეტის სტუდენტური ანსამბლისთვის Collegium Musicum. 1726 წლიდან გამოსცა თავისი საორღანო და საკლავიშო მუსიკის ნაწილი. ლაიფციგში, ისევე როგორც წინა სამუშაო ადგილებზე, უთანხმოებები ჰქონდა დამქირავებელთან. 1736 წელს, პოლონეთის მეფემ, ავგუსტუს III-მ კარის კომპოზიტორის ტიტული მიანიჭა, რამაც სიტუაცია ოდნავ გამოასწორა. თავისი სიცოცხლის ბოლო ათწლეულები ბახმა დაუთმო თავისი ადრეული კომპოზიციების გადამუშავებას და გაფართოებას. თვალის ოპერაციის გართულების შედეგად ის 1750 წელს, 65 წლის ასაკში გარდაიცვალა.
ხაზი 64:
ბახმა მიულჰაუზენი 1708 წელს დატოვა და ვაიმარს დაუბრუნდა, ამჯერად, ორღანისტის, ხოლო 1714 წლიდან ჰერცოგის კარის კონცერტმაისტერის რანგში, სადაც შესაძლებლობა ჰქონდა ემუშავა დიდ, კარგად დაფინანსებულ მუსიკალურ კოლექტივთან.<ref name=Baroquenet /> მეუღლესთან ერთად საცხოვრებლად გადავიდა ჰერცოგის სასახლესთან ახლომდებარე სახლში.<ref>{{cite web|title=History of the Bach House|url=http://www.bachhausweimar.de/en/arguments/history-of-the-bach-house/then-and-now.html|website=Bach House Weimar|accessdate=10 August 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151126011612/http://www.bachhausweimar.de/en/arguments/history-of-the-bach-house/then-and-now.html|archivedate=26 November 2015|df=dmy-all}}</ref> იმავე წელს დაიბადა მათი პირველი შვილი, კატარინა დოროთეა და მათთან საცხოვრებლად გადმოვიდა ბარბარას უფროსი, გაუთხოვარი და. ის 1729 წლამდე, გარდაცვალებამდე მათთან ცხოვრობდა და საოჯახი საქმეების წარმართვაში ეხმარებოდა. ვაიმარში დაიბადა მათი სამი ვაჟი: ვილჰელმ ფრიდმანი, [[კარლ ფილიპ ემანუელ ბახი|კარლ ფილიპ ემანუელი]] და იოჰან გოტფრიდ ბერნჰარდი. წყვილს კიდე სამი შვილი ეყოლა, მათ შორის, ტყუპები 1713 წელს, თუმცა ვერცერთმა მათგანმა პირველ დაბადების დღემდე ვერ მიაღწია.<ref>Forkel/Terry 1920, [https://archive.org/stream/johannsebastian01terrgoog#page/n358/mode/1up Table VII, p. 309]</ref>
ვაიმარში ყოფნისას დაიწყო ბახის საკლავიშო ნაწარმოებების წერის ხანგრძლივი პერიოდი. მან შეიძინა პროფესიონალიზმი და გამბედაობა, რათა გაეფართოვებინა იმ დროს მიღებული მუსიკალური ფორმები და შემოეტანა გავლენები საზღვარგარეთიდან. ისწავლა დრამატული შესავალი ნაწილების წერა და დინამიური, მოტორული რიტმების და ჰარმონიული სქემების გამოყენება, რომლებიც, მეტწილად, გადმოიღო იტალიელების - [[ანტონიო ვივალდი|ანტონიო ვივალდის]], [[არქანჯელო კორელი|არქანჯელო კორელის]] და ჯუზეპე ტორელის მუსიკიდან. ამ სტილისტური ასპექტების გადმოღება, ნაწილობრივ, ვივალდის სიმებიანი და სასულე კონცერტების საკლავიშო და საორღანო ტრანსკრიპციების მომზადების დროს მოხდა. აღნიშული ტრანსკრიპციების დიდი ნაწილი დღესაც სრულდება. ბახს განსაკუთრებით მოსწონდა იტალიური სტილი, სადაც ერთი ან რამდენიმე სოლო ინსტრუმენტი ერთმანეთს ენაცვლებოდა ორკესტრის განუწყვეტელი თანხლების ფონზე.<ref>{{cite web|url=http://trumpet.sdsu.edu/M345/Baroque_Music1.html |title=Baroque Music – Part One |last=Thornburgh |first=Elaine
ვაიმარში ბახი აგრძელებდა საორღანო მუსიკის წერას და შესრულებას, აგრეთვე, უკრავდა ჰერცოგის ანსამბლთან ერთად.<ref name=Baroquenet /> ამ დროს დაიწყო პრელუდიების და ფუგების წერა, რომლებიც მოგვიანებით შეიკრა მონუმენტურ ნაშრომში ''კარგად ტემპერირებული კლავირი'' (სადაც „კლავირი“ კლავიკორდს ან კლავესინს აღნიშნავს).<ref>Chiapusso (1968), p. 168</ref> კრებული ორი წიგნისგან შედგება,<ref>Schweitzer (1935), p. 331</ref> რომელთაგანაც თითოეული 24 პრელუდიას შეიცავს ყველა მაჟორულ და მონირულ ტონლობაში. დაიწყო მუშაობა კრებულზე ''Orgelbüchlein (პატარა საორღანო წიგნი),'' რომელიც ტრადიციული ლუთერანული საგალობლების მელოდიებს მოიცავდა რთული ტექსტურული არანჟირებით. 1713 წელს კონსულტაციებს უწევდა ხელისუფლების წარმომადგენლებს კრისტოფ კუნციუსის მიერ [[ჰალე (ზაალე)|ჰალეში (ზაალე)]] ბაზრის ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის მთავარი ორღანის შეკეთებისას, რის შემდეგაც ქალაქში დარჩენის და მუშაობის შემოთავაზებაც მიიღო.<ref>{{cite web|last=Koster|first=Jan|title=Weimar (II) 1708–1717|url=http://www.let.rug.nl/Linguistics/diversen/bach/weimar2.html|work=J. S. Bach Archive and Bibliography|accessdate=11 April 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328175204/http://www.let.rug.nl/Linguistics/diversen/bach/weimar2.html|archivedate=28 March 2014|df=dmy-all}}</ref><ref name="Sadie1998p205">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ip6voIceW0AC&pg=PA205|title=Companion to Baroque Music|year=1998|editor-first=Julie Anne|editor-last=Sadie|editor-link=Julie Anne Sadie|page=205|isbn=9780520214149|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150514185450/https://books.google.com/books?id=Ip6voIceW0AC&pg=PA205|archivedate=14 May 2015|df=dmy-all}}</ref>
1714 წელს ბახი კონცერტმაისტერის თანამდებობაზე დააწინაურეს. აღნიშნული პატივი ყოველთვიურად სასახლის ეკლესიაში კანტატის შესრულებასაც გულისხმობდა.<ref>Wolff (2000), pp. 147, 156</ref> ამ დროიდან შექმნილი კანტატების სერიაში პირველი სამი იყო ''Himmelskönig, sei willkommen'', BWV 182, [[ბზობა|ბზობასთან]] დაკავშირებით, რომელიც იმ წელს [[ხარება|ხარების]] დღესასწაულს დაემთხვა, ''Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen'', BWV 12, აღდგომიდან მესამე კვირადღის აღსანიშნავად და ''Erschallet, ihr Lieder, erklinget, ihr Saiten!'' BWV 172 [[სულთმოფენობა|სულთმოფენობის]] აღსანიშნავად.<ref name=Wolff30>Wolff (1991), p. 30</ref> ბახის პირველი საშობაო კანტატის ''Christen, ätzet diesen Tag'', BWV 63 პრემიერა 1714 ან 1715 წელს გაიმართა.<ref>{{cite web|last=Gardiner|first=John Eliot
1717 წელს ბახმა ვაიმარში მხარდაჭერა დაკარგა და კარის მდივნის მოხსენების თანახმად, თითქმის ერთი თვე ციხეშიც იჯდა, ვიდრე არასაპატიოდ არ დაითხოვდნენ სამსახურიდან: „1717 წლის 6 ნოემბერს, ყოფილი კონცერტმაისტერი და ორღანისტი ბახი დაკავებულ იქნა საჰერცოგოს სასამართლოში დროებით გათავისუფლების ზედმეტად ჯიუტად მოთხოვნის გამო, ხოლო 2 დეკემბერს გათავისუფლდა და ეცნობა არასაპატიო მიზეზით სამსახურიდან დათხოვნის შესახებ.“<ref>David, Mendel & Wolff (1998), p. 80</ref>
ხაზი 110:
1733 წელს, დრეზდენის კარისთვის ბახმა დაწერა [[მესა]] (''Kyrie'' და ''Gloria''), რომლებიც მოგვიანებით გააერთიანა ''მესაში B-მინორი''. მისი ხელნაწერი კურფიურსტს იმ იმედით წარუდგინა, რომ კარის კომპოზიტორად დანიშვნაზე დაეყოლიებინა, რაც, საბოლოოდ, წარმატებით დასრულდა.<ref>"Bach Mass in B Minor BWV 232". The Baroque Music Site. Archived from the original on 7 March 2012. Retrieved 21 February 2012.</ref> მოგვიანებით, სრულმასშტაბიან მესად გადაკეთებისას, ნაწარმოებს დაამატა ''Credo'', ''Sanctus'' და ''Agnus Dei'', რომელთა მუსიკაც ნაწილობრივ მისივე კანტატებზე დაფუძნებული, ნაწილობრივ კი ახალი იყო. ბახის კარის კომპოზიტორად დანიშვნა ნაწილი იყო მისი ხანგრძლივი მცდელობისა, ლაიფციგის ქალაქის საბჭოსთან მოლაპარაკებისას უფრო მეტი ძალა ჰქონოდა. 1737-1739 წლებში Collegium Musicum-ს ბახის ყოფილი მოსწავლე, კარლ გოტფრიდ გერლახი ხელმძღვანელობდა.
1735 წელს დაიწყო თავისი საორღანო მუსიკის პირველი კრებულის გამოსაცემად მომზადება. ის 1739 წელს გამოიცა, როგორც ''Clavier-Übung III (საკლავიშო სავარჯიშო III)''.<ref>[https://www.bach-digital.de/receive/BachDigitalSource_source_00024100 {{nowrap|US-PRu M 3.1. B2 C5. 1739q}}] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170911162156/https://www.bach-digital.de/receive/BachDigitalSource_source_00024100 |date=11 September 2017 }} at
==== გვიანი პერიოდი და გარდაცვალება (1740–1750) ====
1740-1748 წლებში ბახი იწერდა, ტრანსკრიპციას უკეთებდა, ამუშავებდა და პროგრამულად ალაგებდა ძველი სტილის (''Stile antico'') პოლიფონიურ მუსიკას, მათ შორის იყო პალესტრინას (BNB I/P/2),<ref>[https://www.bach-digital.de/receive/BachDigitalSource_source_00000660 {{nowrap|D-B Mus. ms. 16714}}] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170911161956/https://www.bach-digital.de/receive/BachDigitalSource_source_00000660 |date=11 September 2017 }} at
1746 წელს ბახი ემზადებოდა ლორენც კრისტოფ მიცლერის მუსიკალურ მეცნიერებათა საზოგადოებაში შესასვლელად.<ref>{{Lang|de|Musikalische Bibliothek}}, [http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10599088_00411.html III.2 [1746], 353] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130116112815/http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10599088_00411.html |date=16 January 2013 }}, Felbick 2012, 284. In 1746, Mizler announced the membership of three famous members, {{Lang|de|Musikalische Bibliothek}}, [http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10599088_00415.html III.2 [1746], 357] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130116112902/http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10599088_00415.html |date=16 January 2013 }}.</ref> ამისთვის უნდა წარედგინა კომპოზიცია, რისთვისაც აირჩია კანონური ვარიაციები ''Vom Himmel hoch da komm' ich her,'' აგრეთვე, თავისი პორტეტი, რომელიც რომელიც ელიას გოტლიბ ჰაუსმანმა შეასრულა და მაზე გამოსახულია ''კანონური ტრიპლექსი ექვს ხმაში'', BWV 1076.<ref>''Musikalische Bibliothek'', IV.1 [1754], 108 and Tab. IV, fig. 16 [https://archive.org/stream/MusikalischeBibliothek4.band1754/MizlerMusikalischeBibliothekBd41754#page/n109/mode/2up (''Source online'')]; letter of Mizler to Spieß, 29 June 1748, in: Hans Rudolf Jung und Hans-Eberhard Dentler: ''Briefe von Lorenz Mizler und Zeitgenossen an Meinrad Spieß'', in: ''Studi musicali'' 2003, Nr. 32, 115.</ref> 1747 წლის მაისში ბახი [[პრუსიის სამეფო|პრუსიის]] მეფის, [[ფრიდრიხ II დიდი|ფრედერიკ II]]-ს კარს ეწვია, პოტსდამში. მეფემ მისთვის თემა დაუკრა და ამ თემაზე ფუგის იმპროვიზებაში გამოიწვია. კომპოზიტორი დათანხმდა და სამხმიანი ფუგა დაუკრა ფრედერიკის ფორტეპიანოზე, რომელიც იმ დროს ახალი ტიპის ინსტრუმენტს წარმოადგენდა. ლაიფციგში დაბრუნების შემდეგ კი მეფის თემაზე (''Thema Regium'') ფუგების და კანონების ნაკრები, აგრეთვე, ტრიო-სონატა დაწერა. ეს მუსიკა რამდენიმე კვირაში გამოიცა, სახელწოდებით ''მუსიკალური მიძღვნა''. დაახლოებით ერთ წელიწადში კი გამოიცა ''შუბლერის ქორალები,'' რომლებიც დაახლოებით ორი ათწლეულით ადრე დაწერილ კანტატებზე იყო დაფუძნებული.<ref>[https://www.bach-digital.de/receive/BachDigitalSource_source_00004346 US-PRscheide BWV 645-650] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170911204617/https://www.bach-digital.de/receive/BachDigitalSource_source_00004346 |date=11 September 2017 }} (original print of the ''Schübler Chorales'' with Bach's handwritten corrections and additions from before August 1748 – description at
ბახის უკანასკნელ წლებში შემოქმედებითი დრო, მეტწილად, ორი დიდი ზომის კომპოზიციას ეკავა. 1742 წლიდან დაწერა და გადაამუშავა რამდენიმე კანონი და ფუგა ''ფუგის ხელოვნებიდან,'' რომლის გამოსაცემად მომზადებასაც თითქმის გარდაცვალებამდე განაგრძობდა.<ref>Hans Gunter Hoke: "Neue Studien zur ''Kunst der Fuge'' BWV 1080", in: ''Beiträge zur Musikwissenschaft'' 17 (1975), 95–115; Hans-Eberhard Dentler: "Johann Sebastian Bachs ''Kunst der Fuge'' – Ein pythagoreisches Werk und seine Verwirklichung", Mainz 2004; Hans-Eberhard Dentler: "Johann Sebastian Bachs ''Musicalisches Opfer'' – Musik als Abbild der Sphärenharmonie", Mainz 2008.</ref><ref>Chiapusso (1968), p. 277</ref> 1740-იანი წლების შუაში შეადგინა კანტატა (BWV 191) დრეზდენის კარისთვის 1733 წელს დაწერილი მცირე (Kyrie-Gloria) მესიდან, ხოლო ბოლო წლებში აღნიშნული მესა სრულმასშტაბიან B-მინორულ მესად აქცია. შტაუფერი ამ ნაწარმოებს ახასიათებს, როგორც „ბახის ყველაზე უნივერსალურ საეკლესიო ნამუშევარს. შედგებოდა რა 35 წლის მანძილზე დაწერილი კანტატების გადამუშავებული ნაწილებისგან, მან საშუალება მისცა ბახს, კიდევ ერთხელ გამოეკვლია თავისი ვოკალური ნამუშევრები და აერჩია გარკვეული ნაწილი შემდგომი რევიზიისა და დახვეწისთვის.“<ref name=Stauffer /> მესა, რომელიც კომპოზიტორის სიცოცხლეში მთლიანად არასოდეს შესრულებულა, ყველა დროის ერთ-ერთ უდიდეს საგუნდო ნაწარმოებად ითვლება.<ref>{{cite conference|title=Johann Sebastian Bach's Mass in B Minor: The Greatest Artwork of All Times and All People|first=Markus|last=Rathey|event=The Tangeman Lecture|location=New Haven|date=18 April 2003|url=http://ism.yale.edu/sites/default/files/files/Johann%20Sebastian%20Bach.pdf|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140715154931/http://ism.yale.edu/sites/default/files/files/Johann%20Sebastian%20Bach.pdf|archivedate=15 July 2014|df=dmy-all}}</ref>
1749 წლის იანვარში ბახის ქალიშვილი, ელიზაბეტ იულიანა ფრიდერიკა კომპოზიტორის მოსწავლეზე, იოჰან კრისტოფ ალტნიკოლზე დაქორწინდა. ბახის ჯანმრთელობა უარესდებოდა. 2 ივნისს ჰაინრიხ ფონ ბრიულმა ლაიფციგის ერთ-ერთ ბურგომისტრს წერილობითი თხოვნით მიმართა, იოჰან გოტლობ ჰარერი დაენიშნა თომასკანტორად და მუსიკალურ დირექტორად „ბატონი ბახის მოსალოდნელი გარდაცვალების შემდეგ.“<ref>Wolff (2000), p. 442, from David, Mendel & Wolff (1998)</ref> ბახი დაბრმავდა და 1750 წლის მარტსა და აპრილში თვალის ოპერაციები გაიკეთა ბრიტანელ ოკულისტთან, ჯონ ტეილორთან, რომელიც დღეს ცობილია შარლატანად, რომელმაც ასობით ადამიანი დააბრმავა.<ref>{{cite journal|last1=Zegers|first1=Richard H.C.|title=The Eyes of Johann Sebastian Bach|journal=Archives of Ophthalmology|date=2005|volume=123|issue=10|pages=1427–1430|doi=10.1001/archopht.123.10.1427|url=http://archopht.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=417322|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150701025646/http://archopht.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=417322|archivedate=1 July 2015|df=dmy-all}}</ref> კომპოზიტორი 1750 წლის 28 ივლისს, ამ მკურნალობის გართულების შედეგად გარდაიცვალა.<ref>{{cite web|last=Hanford|first=Jan|title=J.S. Bach: Timeline of His Life|url=http://www.jsbach.org/timeline.html|work=J.S. Bach Home Page|accessdate=8 March 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120226083800/http://www.jsbach.org/timeline.html|archivedate=26 February 2012|df=dmy-all}}</ref><ref>David, Mendel & Wolff (1998), p. 188</ref><ref>Spitta (1899b), [https://archive.org/stream/johannsebastianb03spituoft#page/274/mode/1up p. 274]</ref> გარდაცვალებიდან რამდენიმე თვეში წარმოებული აღწერის თანახმად, მის ქონებაში შედიოდა ხუთი კლავესინი, ორი კლავესინი ნაწლავის სიმებით, სამი ვიოლინო, სამი ალტი, ორი ჩელო, ერთი ვიოლა და გამბა, ლიუტი და სპინეტი, აგრეთვე, 52 „წმინდა წიგნი“, მათ შორის, მარტინ ლუთერის და იოზეფუსის ნაშრომები.<ref>David, Mendel & Wolff (1998), pp. 191–197</ref> კომპოზიტორის ვაჟის, კარლ ფილიპ ემანუელის ზრუნვით, 1751 წელს გამოქვეყნდა ჯერ კიდევ დაუსრულებელი ''ფუგის ხელოვნება''.<ref>{{cite web|title=Did Bach really leave ''Art of Fugue'' unfinished?|url=http://pipedreams.publicradio.org/articles/artoffugue/unfinished.shtml|work=The Art of Fugue|publisher=American Public Media|accessdate=28 March 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131208064050/http://pipedreams.publicradio.org/articles/artoffugue/unfinished.shtml|archivedate=8 December 2013|df=dmy-all}}</ref> მანვე, ბახის ყოფილ მოსწავლესთან, იოჰან ფრიდრიხ აგრიკოლასთან ერთად დაწერა ბახის ნეკროლოგი, რომელიც მიცლერის საზოგადოების ჟურნალში ''Musikalische Bibliothek'' გამოქვეყნდა, 1754 წელს.<ref name="Nekrolog">{{cite journal|last1=Bach|first1=Carl Philipp Emanuel|last2=Agricola|first2=Johann Friedrich
== მუსიკალური სტილი ==
ხაზი 131:
ბახის მუსიკა, მეტწილად, მიესადაგება მის თანამედროვე, გვიანდელი ბაროკოს მუსიკალურ სტილს. ისევე, როგორც მისი თანამედროვე კომპოზიტორების - ჰენდელის, ტელემანის და ვივალდის მსგავსად, იყენებდა კონცერტების, სიუიტების ფორმებს, da capo არიებს რეჩიტატივებით, ოთხხმიან ქორალს, basso continuo-ს და ა.შ. etc. მისი სტილის განსაკუთრებულობა მდგომარეობს კონტრაპუნქტული ინვენციების და მოტივური კონტროლის ოსტატობაში, აგრეთვე, მძლავრი ხმოვანების და რთული ტექსტურის მუსიკაში. ადრეული ასაკიდანვე აქტიურად ითვისებდა თავისი წინამორბედების და თანამდროვეების მუსიკას, ყველაფერს, რაც კი ხელმისაწვდომი იყო ევროპის მასშტაბით, მათ შორის საფრანგეთიდან, იტალიიდან და გერმანიის ყველა რეგიონიდან. ყველა მათგანის კვალი მის მუსიკაშიც იგრძნობა.<ref>Wolff (2000), p. 166</ref>
ბახის შემოქმედების ცენტრალურ ნაწილს ყოველთვის რელიგიური მუსიკა წარმოადგენდა. მისი ასობით საეკლესიო ნაწარმოები გამოხატავს როგორც მის ოსტატობას, ასევე ღრმა რელიგიურ რწმენასაც.<ref>Herl (2004), p. 123</ref><ref>{{cite encyclopedia|editor-first=J.A.|editor-last=
ბახის მიერ გამოცემული და ხელნაწერების სახით შედგენილი კრებულები მოიცავს მის დროში არსებული ყველა ჟანრისთვის დამახასიათებელ არტისტულ და ტექნიკურ შესაძლებლობებს, გარდა ოპერისა. მაგალითად, ''კარგად ტემპერირებული კლავირი'' მოიცავს ორ წიგნს, რომელთაგანაც თითოეულში მოცემულია პრელუდია და ფუგა ყველა მაჟორულ და მინორულ კილოში და გვთავაზობს ფუგის, სტრუქტურული და კონტრაპუნქტული ხერხების თავბრუდამხვევ მრავალფეროვნებას.<ref>{{cite web|last=Traupman-Carr|first=Carol|title=The Well Tempered Clavier BWV 846–869|url=http://bach.org/bach101/instrumental/clavier.html|work=Bach 101|publisher=Bach Choir of Bethlehem|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130702125746/http://bach.org/bach101/instrumental/clavier.html|archivedate=2 July 2013|accessdate=23 December 2014}}</ref>
ხაზი 151:
ბახის წიგნის ''პატარა კლავირი ვიჰელმ ფრიდემან ბახისთვის ({{lang-de|Klavierbüchlein für Wilhelm Friedemann Bach}})'' მეორე გვერდი წარმოადგენს ორნამენტულ ნოტაციას და მითითებებს მათი შესრულების თაობაზე, რომელიც მისი 9 წლის ვაჟისთვის იყო განკუთვნილი. ბახი, როგორც წესი, საკმაოდ კონკრეტული იყო თავის ნაწარმოებებში ორნამენტების შესრულებასთან დაკავშირებით, მაშინ, როცა მისი თანამედროვე კომპოზიტორების უმეტესობა ამ საკითხს შესმრულებელს ანდობდა ხოლმე,<ref>Donington (1982), p. 91</ref> მისი ორნამენტები კი საკმაოდ რთული იყო. მაგალითად, Aria da capo ''გოლდბერგის ვარიაციებიდან'' თითქმის ყველა ტაქტში მდიდარ ორნამენტაციას შეიცავს. ბახმა დაამატა ორნამენტები ალესანდრო მარჩელოს ჰობოის კონცერტის საკლავიშო ტრანსკრიპციას, რომელიც რამდენიმე საუკუნის შემდეგაც სრულდება ამ კონცერტის დაკვრისას.
მიუხედავად იმისა, რომ ბახს [[ოპერა]] არ დაუწერია, ის არ ეწინააღმდეგებოდა ამ ჟანრს, არც მის ორნამენტულ სასიმღერო სტილს. საეკლესიო მუსიკაში იტალიელი კომპოზიტორები ხშირად ბაძავდნენ საოპერო სტილს, რისი მაგალითიცაა ნეაპოლიტანური მესა, თუმცა, პროტესტანტულ რეალობაში ამ საკითხს მეტი თავშეკავებით უდგებოდნენ. მაგალითად, კუნაუ, ბახის წინამორბედი ლაიფციგში, ცნობილი იყო წერილებით ოპერის და ვირტუოზული იტალიური ვოკალური სტილის წინააღმდეგ.<ref>{{citation| first= Johann |last=
=== თანხლების ინსტრუმენტებისთვის სოლო პარტიების მიცემა ===
ბახის ეპოქაში basso continuo, რომელიც, ჩვეულებივ, შედგებოდა ორღანის, ვიოლა და გამბას და კლავესინისგან, მხოლოდ თანხლების ფუნქციას ასრულებდა და ნაწარმოებებს ჰარმონიული და რიტმული ბაზისით უზრუნველყოფდა. 1720-იანი წლების ბოლოდან კანტატების ინსტრუმენტულ მონაკვეთებში მან ორღანს სოლო პარტიები მისცა,<ref name="Isoir1993">
|George Frideric Handel]]. [[scores:6 Organ Concertos, Op.4 (Handel, George Frideric)|6 Organ Concertos, Op. 4]] at [[IMSLP]] website</ref> მე-5 ''ბრანდენბურგის კონცერტის'' (BWV 1050) და ''სამმაგი კონცერტის'' (BWV 1044) გარდა, სადაც უკვე 1720-იან წლებში კლავესინის სოლოებია მოცემული, ბახმა შექმნა კლავესინის კონცერტები 1730-იან წლებში,<ref>Peter Wollny, [http://www.eclassical.com/shop/17115/art33/4951433-c30ca2-3149020218129_01.pdf "Harpsichord Concertos,"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150922030721/http://www.eclassical.com/shop/17115/art33/4951433-c30ca2-3149020218129_01.pdf |date=22 September 2015 }} booklet notes for === ინსტრუმენტების გამოყენება ===
Line 175 ⟶ 176:
=== სტრუქტურა, ტექსტები ===
ნაწარმოებების სტრუქტურას ბახი, თანამედროვეებთან შედარებით, ბევრად მეტ ყურადღებას აქცევდა. ეს ჩანს მცირედი შესწორებებიდან, რომელსაც სხვისი ნაწარმოებების დამუშავებისას აკეთებდა (მაგალითად, ''მარკოზის პასიონების'' უადრესი ვერსია, სადაც სცენებს შორის გადასვლები გააუმჯობესა),<ref>Bach Digital Work {{BDW|1677}} at {{url|www.bachdigital.de}}</ref> და მისივე ისეთი ნაწარმოებების არქიტექტურიდან, როგორიცაა ''Magnificat''<ref name="Marshall 1989 3–17"/> და ლაიფცგის დროინდელი ''პასიონები''. სიცოცხლის უკანასკნელ წლებში ხშირად ახდენდა თავისი ადრინდელი ნაწარმოებების რევიზიას ფორმის და სტრუქტურის თვალსაზრისით, რისი მაგალითიცაა ''მესა B-მინორი.'' სტრუქტურის მიმართ მისმა დამოკიდებულებამ, მოგვიანებით, განსაკუთრებით, 1970-იან წლებში, მის მუსიკაში დამალული ნუმეროლოგიური მნიშვნელობების და სიმბოლოების ძიება გამოიწვია, თუმცა მსგავს მოსაზრებათა უმეტესობა უსაფუძვლო აღმოჩნდა.<ref name="Williams1980p217">Williams, Peter F. (1980). ''The Organ Music of J. S. Bach'', [https://books.google.com/books?id=JfE6AAAAIAAJ Volume 1: Preludes, Toccatas, Fantasias, Fugues, Sonatas, Concertos and Miscellaneous Pieces (BWV 525–598, 802–805 etc).] Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-21723-1}}, [https://books.google.com/books?id=JfE6AAAAIAAJ&pg=PA217 p. 217]</ref><ref name="Basso1979">
ბახისთვის მნიშვნელოვანი იყო თავისი ვოკალური ნაწარმოებების ტექსტურ მხარე (ლიბრეტოები). კანტატების და დიდი ზომის ვოკალური ნამუშევრების შექმნისას სხვადასხვა ავტორებთან თანამშრომლობდა, თუმცა, საბოლოოდ, ტექსტს თავად ასწორებდა და მუსიკის სტრუქტურას უსადაგებდა ხოლმე. ცნობილია მისი თანამშრომლობა პიკანდერთან ''მათეს პასიონებზე'' და ტექსტის ძიების პროცესი რამდენიმე წლით ადრე, ''იოანეს პასიონებზე'' მუშაობისას.<ref>Don O. Franklin. [http://www.dwc.knaw.nl/DL/publications/PU00010567.pdf "The Libretto of Bach's John Passion and the Doctrine of Reconciliation: An Historical Perspective", pp. 179–203] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160131040840/http://www.dwc.knaw.nl/DL/publications/PU00010567.pdf |date=31 January 2016 }} in ''Proceedings of the
== ნაწარმოებები ==
Line 186 ⟶ 187:
[[File:Frontespizio Cello Suite.png|thumb|upright=1.35|ანა მაგდალენა ბახის კუთვნილი ჩელოს სიუიტების კრებულის ყდა]]
1950 წელს ვოლფგანგ შმაიდერმა გამოსცა ბახის კომპოზიციების თემატური კატალოგი, სახელწოდებით {{lang-de|Bach-Werke-Verzeichnis}}.<ref>{{cite web|title=Bach Works Catalogue|url=http://www.bach-digital.de/content/help.xml?lang=en#works|work=Bach Digital|accessdate=29 September 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150930081612/http://www.bach-digital.de/content/help.xml?lang=en#works|archivedate=30 September 2015|df=dmy-all}}</ref> იგი, მეტწილად, ეყრდნობოდა 1850-1900 წლებში გამოცემულ კრებულს ''{{lang-de|Bach-Gesellschaft-Ausgabe}}''. კატალოგის პირველი გამოცემა შეიცავდა 1,080 შემორჩენილ კომპოზციას, რომელიც დადასტურებულად ბახს ეკუთვნის.<ref>
{| class="wikitable"
|-
Line 218 ⟶ 219:
|}
BWV 1081–1126 კატალოგს XX საუკუნის მეორე ნახევარში დაემატა, ხოლო BWV 1127 და ზემოთ - კიდევ უფრო გვიან.<ref>{{Wikicite|ref={{harvid|Schmieder, Dürr, and Kobayashi|1998}}|reference=[[Wolfgang Schmieder|Schmieder, Wolfgang]], [[Alfred Dürr]], and Yoshitake Kobayashi (eds.). 1998. [https://www.breitkopf.com/work/78/636 ''Bach-Werke-Verzeichnis: Kleine Ausgabe (BWV<sup>2a</sup>)''.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161031211814/https://www.breitkopf.com/work/78/636 |date=31 October 2016 }} Wiesbaden:
=== პასიონები და ორატორიები ===
Line 300 ⟶ 301:
ახალგაზრდობაში ბახი აკეთებდა სხვა კომპოზიტორთა ნაწარმოებების ასლებს მათგან სწავლის მიზნით.<ref>Forkel/Terry 1920 [https://archive.org/stream/johannsebastian01terrgoog#page/n49/mode/2up pp. 10–11]</ref> მოგვიანებით, კოპირების და არანჟირების მიზანი მათი შესასრულებლად მომზადება ან მოსწავლეებისთვის სასწავლო მასალად გამოყენება გახდა. აკეთებდა იტალიელი ოსტატების: [[ანტონიო ვივალდი|ვივალდის]] (BWV 1065), [[ჯოვანი ბატისტა პერგოლეზი|პერგოლეზის]], (BWV 1083) და პალესტრინას (Missa Sine nomine); ფრანგი კუპერენის (BWV Anh. 183) და სხვადასხვა გერმანელი კომპოზიტორის, მათ შორის, ტელემანის, ჰენდელის და საკუთარი ოჯახის წევრების მუსიკის, ასევე, თავისივე ნაწარმოებების კოპირებას და არანჟირებას. თავის მხრივ, ხშირია ბახის მუსიკის არანჟირება სხვათა მიერ. ზოგიერთი ასეთი არანჟირება, მაგალითად, გვიანი XIX საუკუნის ''არია G-სიმზე'', ხელს უწყობდა მისი მუსიკის პოპულარიზაციას.
ზოგჯერ, უცნობია, ვინ ვის კოპირებას ახდენდა. მაგალითად, მესას ორმაგი გუნდისთვის ფორკელი ბახის კომპოზიციებს შორის მოიხსენიებს. ნაწარმოები XIX საუკუნის დასაწყისში გამოიცა და შესრულდა. მიუხედავად იმისა, რომ შემორჩენილია ბახის ხელნაწერი პარტიტურის ნაწილი, მისი წარმომავლობა კვლავ სადავოა.<ref>Forkel/Terry 1920 [https://archive.org/stream/johannsebastian01terrgoog#page/n187/mode/2up pp. 140–141]</ref> 1950 წელს, ბახის ნამუშევრების კატალოგის შექმნისას ასეთი ნაწარმოებები მთავარი კატალოგის ნაცვლად მის დანართში შეიტანეს ({{lang-de|Anhang}}, შემოკლებით Anh). მაგალითად, ზემოთაღნიშნული მესა კატალოგში გვხვდება, როგორც BWV Anh. 167. თუმცა, ნაწარმოებების ავტორობის საკითხი ამით არ გადაწყვეტილა. მაგალითად, ''Schlage doch, gewünschte Stunde'', BWV 53 მოგვიანებით მელქიორ ჰოფმანს მიაკუთვნეს. არსებობს კიდევ არაერთი ნაწარმოები, რომელთა წარმომავლობაზეც საყოველთაოდ მიღებული ვერსია არ არსებობს, თუმცა ბახის მიერ მათი ავტორობა ეჭვის ქვეშ დგას. ერთ-ერთი ასეთია მისი ყველაზე ცნობილი საორღანო ნაწარმოები ''ტოკატა და ფუგა D-მინორი,'' BWV 565.<ref>
== რეაქცია ==
Line 321 ⟶ 322:
=== XVIII საუკუნე ===
სიცოცხლეში ბახს ტელემანის, გრაუნის და ჰენდელის თანასწორი რეპუტაცია ჰქონდა.<ref>Geck & Bell (2003), [https://books.google.com/books?id=N1zSVDYTCXgC&pg=PA141 p. 141] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170224001736/https://books.google.com/books?id=N1zSVDYTCXgC&pg=PA141 |date=24 February 2017 }}</ref> მას წილად ხვდა აღიარება, რაც ავგუსტუს III-ს მიერ კარის კომპოზიტორად დანიშვნაში და ფრიდრიხ დიდის და ჰერმან კარლ ფონ კაიზერლინგის მიერ დაფასებაში გამოიხატა. ასეთ დაფასებასთან წინააღმდეგობაში მოდიოდა ის დამცირება, რისი ატანაც მას დამქირავებლების მხრიდან თავისივე მშობლიურ ქალაქში, ლაიფციგში უხდებოდა.<ref>Johann Sebastian Bach. Letter to Augustus III of Poland. 27 July 1733; Quoted in Hans T. David and
გარდაცვალების შემდეგ პირველ ხანებში ბახის რეპუტაცია, როგორც კომპოზიტორისა, დაეცა. მისი მუსიკა, ახალ, გალანტურ სტილთან მიმართებაში ძველმოდურად მიაჩნდათ.<ref>Bach was regarded as "passé even in his own lifetime". (Morris 2005, p. 2)</ref> ის უფრო მეტად ახსოვდათ როგორც ვირტუოზი ორღანისტი და პედაგოგი. მის სიცოცხლეში გამოცემული ნაწარმოებების უმეტესობა სწორედ ორღანის ან კლავესინისთვის იყო. ამდენად, მისი, როგორც კომპოზიტორის რეპუტაცია ძირითადად, საკლავიშო მუსიკით შემოიფარგლებოდა და ეს უკანასკნელიც, მეტწილად, მხოლოდ საგანმანათლებლო ღირსებებით ფასდებოდა.
ბახის ოჯახის წევრები, რომელთაც მისი ხელნაწერების დიდი ნაწილი მემკვიდრეობით ერგოთ, მათი შენახვით თანაბრად არ იყვნენ დაინტერესებულნი, რამაც მნიშვნელოვანი დანაკარგები გამოიწვია.<ref>Wolff (2000), pp. 456–461</ref> ასაკით მეორე ვაჟი, [[კარლ ფილიპ ემანუელ ბახი]] მამის მემკვიდრეობის შენარჩუნებაზე ყველაზე აქტიურად ზრუნავდა: იყო მისი ნეკროლოგის თანაავტორი, მონაწილეობდა ოთხხმიანი ქორალების გამოცემაში,<ref>Forkel/Terry 1920, [https://archive.org/stream/johannsebastian01terrgoog#page/n130/mode/1up pp. 85–86].</ref> დადგა რამდენიმე სასცენო ნაწარმოები და ბახის გამოუქვეყნებელი ნაწარმოებების დიდი ნაწილი სწორედ მისი ხელითაა შემონახული.<ref>[http://www.bach-digital.de/servlets/MCRSearchServlet?mode=results&id=exhhx1msnjhcif500so9&numPerPage=25&mask=search_form_sources.xed&query=(objectType%20=%20%22source%22)%20AND%20(source43%20=%20%220001%22)%20AND%20(source14%20contains%20%22C.%22)%20AND%20(source14%20contains%20%22P.%22)%20AND%20(source14%20contains%20%22E.%22)%20AND%20(source14%20contains%20%22Bach%22)&maxResults=0 Listing of manuscripts of Bach compositions once in the possession of C. P. E. Bach]
ლაიფციგში ბახის საეკლესიო მუსიკის შესრულება რამდენიმე მოტეტით შემოფარგლებოდა, ხოლო თომასკანტორ იოჰან ფრიდრიხ დოლესის დროს, სრულდებოდა მისი პასიონებიც.<ref>Spitta 1899a, [https://archive.org/stream/johannsebastianb02spituoft#page/518/mode/2up pp. 518–519], [https://archive.org/stream/johannsebastianb02spituoft#page/611/mode/1up 611]</ref> გაჩნდა ბახის მოყვარულთა ახალი თაობა. ისინი იკვლევდნენ და იწერდნენ მის მუსიკას, მათ შორის, ისეთი დიდი მასშტაბის ნაწარმოებებს, როგორიცა მესა B-მინორი და მათ კერძო გარემოში ასრულებდნენ. ერთ-ერთი ასეთი იყო გოტფრიდ ფონ სვიტენი, მაღალი რანგის ავსტრიელი ოფიციალური პირი, რომელმაც უმნიშვნელოვანესი როლი შეასრულა [[ვენის კლასიკური სკოლა|ვენის კლასიკური სკოლის]] წარმომადგენლებისთვის ბახის მუსიკის გადაცემასა და გაცნობაში. [[იოზეფ ჰაიდნი|ჰაიდნი]] ფლობდა ''კარგად ტემპერირებული კლავირის'' და B-მინორული მესის ხელნაწერს და ბახის ძლიერ გავლენას განიცდიდა. [[ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტი|მოცარტი]] ფლობდა ბახის ერთ-ერთი მოტეტის ასლს,<ref>[http://www.bachdigital.de/receive/BachDigitalSource_source_00000066 A-Wgm A 169 b (III 31685)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151208153544/http://www.bachdigital.de/receive/BachDigitalSource_source_00000066 |date=8 December 2015 }} at {{url|www.bachdigital.de}}</ref> გაკეთებული აქვს მისი არაერთი ნაწარმოების ტრანსკრიპცია<ref>{{cite book |publisher=
=== XIX საუკუნე ===
Line 333 ⟶ 334:
1802 წელს, იოჰან ნიკოლაუს ფორკელმა გამოაქვეყნა ''Ueber Johann Sebastian Bachs Leben, Kunst und Kunstwerke'', კომპოზიტორის პირველი ბიოგრაფია, რომელმაც ხელი შეუწყო მასზე ცნობადობის გაზრდას ფართო საზოგადოებაში.<ref>Geck (2006), pp. 9–10 ([http://www.worldcat.org/wcpa/servlet/DCARead?standardNo=0151006482&standardNoType=1&excerpt=true excerpt] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121206045307/http://www.worldcat.org/wcpa/servlet/DCARead?standardNo=0151006482&standardNoType=1&excerpt=true |date=6 December 2012 }})</ref> 1805 წელს, აბრაჰამ მენდელსონმა, რომელიც იციგის ერთ-ერთი ქალიშვილის მეუღლე იყო, შეიძინა და ბერლინის სიმღერის აკადემიას გადასცა ბახის ნაწარმოებების მოზრდილი კოლექცია, რომელი კ. ფ. ე. ბახისგან იყო შემონახული.<ref name="Wolff2005" /> აკადემია დროდადრო ასრულებდა ბახის მუსიკას საჯარო კონცერტებზე, მაგალითად, პირველი საკლავიშო კონცერტი (BWV 1052), ფორტეპიანოსთან სარა იციგ ლევი იყო.<ref name="Wolff2005" />
XIX საუკუნის პირველ ათწლეულებში გაიზარდა ბახის მუსიკის გამოცემების რაოდენობა. Breitkopf-მა დაიწყო ქორალური პრელუდიების გამოქვეყნება,<ref>Schneider 1907, [https://archive.org/stream/Bach-jahrbuch03.jg1906/BachJahrbuch1906#page/n99/mode/1up p. 94]</ref> Hoffmeister -მა საკლავიშო მუსიკის,<ref>Schneider 1907, [https://archive.org/stream/Bach-jahrbuch03.jg1906/BachJahrbuch1906#page/n101/mode/1up pp. 96–97]</ref> ''კარგად ტემპერირებული კლავირი'' კი ერთდროულად დაბეჭდეს Simrock-მა (გერმანიაში), Nägeli-მ (შვეიცარიაში) და Hoffmeister-მა (გერმანიასა და ავსტრიაში) 1801 წელს.<ref>Schneider 1907, [https://archive.org/stream/Bach-jahrbuch03.jg1906/BachJahrbuch1906#page/n105/mode/1up p. 100]</ref> გამოიცა ვოკალური მუსიკაც: მოტეტები 1802 და 1803 წლებში, რასაც მოჰყვა ''Magnificat-ის'' E-{{music|flat}}-მაჟორული ვერსია, Kyrie-Gloria მესა A-მაჟორში (BWV 234) და კანტატა ''Ein feste Burg ist unser Gott'' (BWV 80).<ref>Forkel/Terry 1920, [https://archive.org/stream/johannsebastian01terrgoog#page/n22/mode/1up p. xvii]</ref> 1818 წელს ჰანს გეორგ ნეგელიმ ''მესას B-მინორში'' ყველა დროის უდიდესი ნაწარმოები უწოდა.<ref name="McKay" /> ბახის გავლენა იგრძნობოდა რომანტიკოსი კომპოზიტოპრების ახალ თაობაშიც.<ref name="Schenk1959p101" /> როცა აბრაჰამის 13 წლის ვაჟმა, ფელიქს მენდელსონმა თავისი პირველი ''Magnificat'' შექმნა (1822), აშკარა იყო მასზე ბახის ჯერ გამოუქვეყნებელი, D-მაჟორული ვერსიის გავლენა.<ref>
ფელიქს მენდელსონმა მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ბახის მიმართ ინტერესის განახლებაში, როცა 1829 წელს ''მათეს პასიონი შეასრულა'', რითაც ე.წ. ბახის გაცოცხლება (Bach Revival) დაიწყო. 1833 წელს შედგა ''იოანეს პასიონის'' პრემიერა, რასაც 1844 წელს ''B-მინორული მესის'' პრემიერა მოჰყვა. გარდა ამ და სხვა საჯარო პერფორმანსების და ბეჭდურ მედიაში სულ უფრ მეტი რაოდენობის ინფორმაციის გამოქვეყნებისა, 1830-იან და 40-იან წლებში მოხდა ბახის ვოკალური ნაწარმოებების გამოცემაც, მათ შორის იყო ექვსი კანტატა, ''იოანეს პასიონი'' და ''მესა B-მინორი''. 1833 წელს პირველად გამოქვეყნდა მრავალი საორღანო ნაწარმოები.<ref>''Johann Sebastian Bach's noch wenig bekannte Orgelcompositionen (auch am Pianoforte von einem oder zwei Spielern ausführbar)'', three volumes, edited by
1850 წელს დარსდა ბახის საზოგადოება ({{lang-de|Bach Gesellschaft}}). საუკუნის ბოლომდე მან კომპოზიტორის შემოქმედების სრული გამოცემა გამოქვეყნა. ამ პერიოდშივე, ფილიპ შპიტამ გამოსცა ''Johann Sebastian Bach,'' სტანდარტული წიგნი ბახის ცხოვრებასა და მუსიკაზე.<ref>Spitta 1992, 1899a, 1899b (first publication in German, in two volumes: Leipzig,
გერმანიაში ბახის აღზევება მზარდ ნაციონალისტურ და რელიგიურ გრძნობებს დაუკავშირდა. რელიგიური და ბაროკოს მუსიკის განახლებულ პოპულარობას დაუკავშირდა ბახი ინგლისში. საუკუნის დასასრულისთვის ბახის, როგორც ერთ-ერთი უდიდესი კომპოზიტორის რეპუტაცია მყარად იყო ჩამოყალიბებული, როგორც ინსტრუმენტული, ისე ვოკალური მუსიკის თვალსაზრისით.<ref name="McKay" />
Line 347 ⟶ 348:
საუკუნის მეორე ნახევარში მომხდარი მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო ისტორიულად აკურატული საშემსრულებლო პრაქტიკის დამკვიდრება და გაძლიერება, რისი წამომწყებიც დირიჟორი ნიკოლაუს ჰარნონკურტი იყო. ბახის საკლავიშო მუსიკა კვლავ იმ ინსტრუმენტებზე სრულდებოდა, რომელიც კომპოზიტორისთვის იყო ცნობილი და არა თანამედროვე [[ფორტეპიანო|ფორტეპიანოებზე]] და XIX საუკუნის რომანტიკულ ორღანებზე. ანსამბლები, რომლებიც ბახის მუსიკას უკრავდნენ ან მღეროდნენ, არა მხოლოდ იყენებდნენ ბაროკოს პერიოდის ინსტრუმენტულ შემადგენლობას და სტილს, არამედ შემცირდნენ იმ ზომამდე, რასაც ბახი გამოიყენებდა თავისი მუსიკის შესრულებისთვის.<ref>{{cite web|last=McComb|first=Todd M.|title=What is Early Music?–Historically Informed Performance|url=http://www.medieval.org/emfaq/misc/whatis.htm#hip|work=Early Music FAQ|accessdate=2 January 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150106133856/http://www.medieval.org/emfaq/misc/whatis.htm#hip|archivedate=6 January 2015|df=dmy-all}}</ref> თუმცა, ისტორიულად აკურატული სტილი ბახის მუსიკის შესრულების ერთადერთი მიმართულება არ ყოფილა. შეიქმნა ფერუჩიო ბუზონის გვიანრომანტიკული სტილის ტრანსკრიპციები, The Swingle Singers-ის ჯაზური ინტერპრეტაციები და სხვადასხვა გაორკესტრებები, მაგალითად, [[უოლტ დისნეი|უოლტ დისნეის]] ''[[ფანტაზია (ფილმი)|ფანტაზიას]]'' დასაყისში და სინთეზატორების გამოყენებითაც კი, მაგალითად, უენდი კარლოსის ''Switched-On Bach''.
ბახის მუსიკამ სხვა ჟანრებზეც მოახდინა გავლენა. ჯაზ-მუსიკოსები, როგორიცაა ჟაკ ლუსიე, [[იენ ანდერსონი|იან ანდერსონი]], ური კეინი და Modern Jazz Quartet ასრულებდნენ მისი ნაწარმოებების ჯაზურ ვერსიებს.<ref>{{cite web|last=Shipton|first=Alyn
ბახის მუსიკა [[ვოიაჯერის ოქროს ფირფიტა|ვოიაჯერის ოქროს ფირფიტაზე]] სამჯერაა წარმოდგენილი - უფრო მეტჯერ, ვიდრე ნებისმიერი სხვა კომპოზიტორისა.<ref>{{cite web|url=http://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/music.html|title=Golden Record: Music from Earth|accessdate=26 July 2012|publisher=[[NASA]]|deadurl=no|archiveurl=https://www.webcitation.org/6IPpJxbM4?url=http://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/music.html|archivedate=27 July 2013|df=dmy-all}}</ref> XX საუკუნეში გაიხსნა მისი რამდენიმე ქანდაკება, მისი სახელი ეწოდა ქუჩებს და კოსმოსურ ობიექტებს.<ref>[http://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/537 Bach] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111023211415/http://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/537 |date=23 October 2011 }},
=== XXI საუკუნე ===
Line 357 ⟶ 358:
ამ საუკუნეში ბახის ბიოგრაფიები გამოაქვეყნეს პიტერ უილიამსმა და დირიჟორმა ჯონ ელიოტ გარდინერმა.<ref>Williams 2003</ref><ref>Williams 2007</ref><ref>Gardiner 2013</ref> კლასიკური მუსიკის საუკეთესო ნიმუშების მიმოხილვები, როგორც წესი, მოზრდილი რაოდენობით ბახის მუსიკას შეიცავს. მაგალითად, ''The Telegraph-ის'' კლასიკური მუსიკის საუკეთესო ჩანაწერების სიაში, რომელიც 168 ჩანაწერს მოიცავს, ბახის მუსიკა უფრო მეტი რაოდენობითაა წარმოდგენილი, ვიდრე ნებისმიერი სხვა კომპოზიტორის.<ref>[https://www.telegraph.co.uk/music/classical-music/best-classical-recordings/ "The 168 best classical music recordings"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151005192953/http://www.telegraph.co.uk/music/classical-music/best-classical-recordings/ |date=5 October 2015 }} in ''[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]''. 2009, revised by Ivan Hewett in 2014.</ref>
2019 წლის 21 მარტს, ბახის 334-ე დაბადების დღე Google Doodle-ითაც აღინიშნა. [[Google|Google-მა]] ლოგო ჩაანაცვლა თამაშით, რომელიც მომხმარებლებს, ხელოვნური ინტელექტის დახმარებით, ბახის სტილში ნაწარმოებების შექმნის და ჰარმონიზების საშუალებას აძლევდა. ბახის 306 ქორალის ჰარმონიზაციაზე დაყრდნობით შექმნილი სპეციალური ალგორითმი მომხმარებლის მიერ შექმნილ ორტაქტიან მელოდიას ოთხხმიან ჰარმონიზაციას უკეთებდა.<ref>[https://amp.classicfm.com/composers/bach/birthday-google-doodle-ai-game/ "Who was Johann Sebastian Bach? Google Doodle's AI music game celebrates the Baroque composer"] by Kyle Macdonald,
=== დაკრძალვის ადგილი ===
ბახი თავდაპირველად ლაიფციგში, წმ. იოანეს ძველ სასაფლაოზე დაკრძალეს. დაახლოებით 150 წლის განმავლობაში მისი საფლავი აღნიშნული არ იყო. 1894 წელს მის ნეშტს მიაკვლიეს და წმ. იოანეს ეკლესიაში გადაასვენეს. ეს შენობა [[მეორე მსოფლიო ომი|II მსოფლიო ომის]] დროს მოკავშირეთა მიერ წარმოებული დაბომბვის დროს მთლიანად დაინგრა, ამიტომ 1950 წელს ბახის ნეშტი ამჟამინდელ განსასვენებელში, წმ. თომას ეკლესიაში გადაიტანეს.<ref name=Baroquenet /> მოგვიანებით, კვლევამ ეჭვქვეშ დააყენა, რეალურად ეკუთვნის თუ არა ამ საფლავში მოთავსებული ნეშტი ბახს.<ref>{{cite journal| title= Are the alleged remains of Johann Sebastian Bach authentic?| last1= Zegers| first1= Richard H.C.| last2= Maas| first2= Mario| last3= Koopman| first3= A.G.| last4= Maat| first4= George J.R.
=== ხსენება პროტესტანტულ ეკლესიებში ===
| |||